НИЙГЭМ

УОК-ын Шуурхай штабаас гурилын, тэжээлийн болон малын төрөлжсөн үйлдвэр эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагын төлөөлөлтэй өнөөдөр уулзалт хийлээ.Уулзалтад “Миллхаус”, “Улаанбаатар гурил”, “Баялаг фийд”, “Ашигт фийд”, “Агро фийд”, “Майнд тэч”, “Протейн”, “Хөвсгөл алтан дуулга”  ХХК зэрэг байгууллагын 20 гаруй удирдлага, холбогдох албан тушаалтнууд оролцсон юм.Энэ үеэр бригадын генерал Б.Ууганбаяр, улсын хэмжээнд энэ сарын 23-ны байдлаар 2.008.746 мал хорогдсон нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 85.9 хувиар өссөн байна. Энэ тоо цаашид ч нэмэгдэнэ. Засгийн газар, УОК-ын шийдвэрээр 21 аймгийн хэмжээнд 26.664 тн өвсийг 127.514 өрхөд, 10.526 тн тэжээлийг 128.687 өрхөд тус тус хуваарилан олгоод байна” хэмээн мэдээлэлдээ онцоллоо.Уулзалтад оролцогчид, үйлдвэрийн үнээр өвс, тэжээлийг борлуулдаг ч дундын зуучаар борлуулагчид үнийг 2-4 дахин нэмэгж худалдаалдаг нь малчид худалдан авахад хүндрэл учруулдаг. Тиймээс цаашид энэ тал дээр нэгдсэн зохион байгуулалтад орж, хэрэгцээт шаардлагатай байгаа өвс, тэжээлийг үйлдвэрлэж, хамтран ажиллахад бэлэн байгаа гэдгээ илэрхийлж, тулгамдаж байгаа асуудал, шийдлийн талаар санал солилцсон юм.

Монгол Улсын Засгийн газрын зургаан сайдаар ахлуулсан Шуурхай бүлэг зудын нөхцөл байдалтай аймгуудад ажиллаж, улсын нөөцөөс гаргаж буй өвс тэжээлийг хүргэж байна. Монгол Улсын ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалангаар ахлуулсан шуурхай бүлэг Говь-Алтай аймгийн Жаргалан, Чандмань, Тайшир сум,  Завхан аймгийн Цагаанчулуут, Цагаанхайрхан, Тэс, Баянтэс, Асгат, Тосонцэнгэл, Их-Уул, Улиастай сумдад ажиллав. Улсын нөөцөөс Завхан аймагт 400 тн, Говь-Алтай аймагт 200 тн тэжээл, хүнсний багцыг үнэ төлбөргүй олгож, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг эмч нарын баг үзүүллээ. Одоогийн байдлаар Говь-Алтай аймгийн найман сумын өвөлжилт хүндрэх “маш их эрсдэлтэй” гэсэн дүгнэлт гарсан бол Завхан аймгийн Нөмрөг, Отгон, Тэс, Тэлмэн зэрэг суманд төмөр зуд болж, 17 сумын 54 багт зам даваа хаагдаад байна.Завхан аймагт сар шинийн өдрүүдээс хойш тасралтгүй шуурч, зарим сумдад өдөртөө 40 хэмийн хүйтэн байгаа нь төмөр зуд болох эрсдэлийг улам нэмэгдүүлжээ. Тус аймагт 45 мянга гаруй мал зүй бусаар хорогдож, мал, малчид туйлдаж байгааг аймгийн Онцгой байдлын газраас танилцуулсан. Малчид өмнөх жилүүдийнх шигээ өвс тэжээлээ бэлдсэн ч эрт цас орсны улмаас аль хэдийн дуусгасан талаар ярьж байна. Тиймээс Засгийн газрын хэрэгжүүлж буй улс болон орон нутгийн нөөцөөс үнэ төлбөргүй өгч буй өвс тэжээл дэм болно гэж үзэж байна. Мөн зудтай байгаа аймгуудын ЕБС-ийн сурагчдын амралтын хугацаанд өөрчлөлт оруулах шаардлагатай байгаа талаар санал хэллээ.ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан “Тэжээл, гурилын импортын татварыг тодорхой хугацаанд тэглэх асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэхээр товлож байна” гэлээ. Мөн “Зудын нөхцөл байдалтай байгаа аймаг орон нутгийн сургуулийн сурагчдын гуравдугаар улирлын амралтын хугацааг сунгах эсэхийг шийдвэрлэнэ” гэв.Зудын нөхцөл байдал хүнд, зам давааг онгойлгосон ч цаг агаарын улмаас эргээд хаагдах эрсдэл өндөр байгаа зэрэг нь Засгийн газраас хоёрдугаар шатны арга хэмжээг хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Байгаль цаг уурын хүнд шалгуурыг Засгийн газар малчидтайгаа хамтдаа давна гэдгийг ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан онцоллоо. Засгийн газар, Улсын онцгой комисс хоёрдугаар шатанд хүчит тэжээл, тэжээлийн будаа зэргийг малчдад олгохоор төлөвлөж байна.   

Цас, зудын нөхцөл байдлаас шалтгаалан улсын хэмжээнд нийт 13.5 мянган айл цасанд боогдож, 38.4 мянган км зам харгуй хаагдсан.Үүнтэй холбогдуулан Засгийн газрын нөөц сангаас отор нүүдэл хийж байгаа малчдад эрүүл мэнд, нийгмийн халамжийн үйлчилгээг тасралтгүй хүргэх, байгалийн гамшигт үзэгдлийн үед эрэн хайх аврах ажиллагааг шуурхай зохион байгуулахад шаардлагатай автомашин, шатахуун болон бусад бараа материалын зардал, аймгуудад улсын нөөцөөс өвс, тэжээл хямдруулан олгох, хаагдсан зам, давааг нээх, айл өрхийг нүүлгэн шилжүүлэхэд шаардагдах хөрөнгийг шийдвэрлэж, Сайд нараар ахлуулсан 6 ажлын хэсэг орон нутагт ажиллаж байна.Энэ хүрээнд төрийн цэргийн болон хууль сахиулах байгууллагын 250 орчим алба хаагч, 120 гаруй тусгай зориулалтын техник хэрэгсэлтэйгээр энэ сарын 19-23-ны өдрүүдэд 16 аймгийн 44 сумын 1966 өрхөд 1528 тонн малын өвс, тэжээлийн хүргэлт хийж, 10.009 км хаагдсан замыг нээх ажлыг зохион байгууллаа. Цасны зузаан, зам, давааны нөхцөл байдлаас шалтгаалан 30 км замыг гаргахад 4-6 цагийг зарцуулж байна.

Цаг уур орчны шинжилгээний газраас гаргасан мэдээллээр 2 дугаар сарын 20-ны өдрийн байдлаар нийт нутгийн 80 гаруй хувьд цастай байгаагаас Алтай, Хангай, Хэнтэй, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Хан Хөхий, Хантайшир, Монголын Дорнод тал болон говийн нутгийн зарим хэсгээр 10-51 см, бусад нутагт 1-9 см, хунгарлаж шуурсан газартаа 80 см, гуу жалгандаа 100 см хүртэл зузаан цастай байна. Цаг үеийн нөхцөл байдалтай холбоотойгоор хол ойрын замд гарч байгаа иргэд цасанд суусан дуудлага Онцгой байдлын байгууллагад тогтмол бүртгэгдэж байна. Он гарсаар цасанд суусан нийт 166 тохиолдол бүртгэгдэж, төв орон нутгийн Онцгой байдлын байгууллагын алба хаагчид үүрэг гүйцэтгэн, 2487 иргэний /том хүн 2179, хүүхэд 308/ аюулгүй байдлыг хангаж, 613 тээврийн хэрэгслийг татан гаргалаа.Иймд иргэд хол, ойрын замд гарахдаа зорчигчдын аюулгүй байдлыг хангаж, дулаан хувцас хэрэглэл, техникийн бүрэн бүтэн байдлыг хангахыг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна.

Нийслэлийн Засаг даргын Шинжлэх ухаан, технологи, инновац хариуцсан зөвлөхөөр Мижигдоржийн Найданхүүг, Нийгмийн хөгжил, бүтээн байгуулалтын бодлого хариуцсан зөвлөхөөр Жадамбын Энхжаргаланг томиллоо.Нийслэлийн Засаг даргын Шинжлэх ухаан, технологи, инновац хариуцсан зөвлөх М.Найданхүү нь 1987 онд нийслэлийн 12-р дунд сургууль, 1996 онд Румын улсын Бухарест хотын УАААШУИС-ийг Зоо-инжинeр, cтатистикч, 2010 онд МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийг Эрх зүйч мэргэжлээр төгсөж, 2014 онд Норвегийн АШУИС-д Докторын зэрэг хамгаалсан.Ажлын туршлагын тухайд 1996-2002 онд ХААИС-д багшилж, 2002-2024 онд Норвегийн АШУИС-д эрдэм шинжилгээний ажилтан, докторантур, судлаачаар, 2019 онд БСШУС-ын яамны сайдын зөвлөхөөр тус тус ажиллаж байсан. Тэрбээр англи, румын, орос, норвеги хэлтэй.Харин Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн хөгжил, бүтээн байгуулалтын бодлого хариуцсан зөвлөх Ж.Энхжаргалан нь 2001 онд нийслэлийн 23-р дунд сургууль, 2006 онд Компьютер техник, менежментийн сургуулийг мэдээллийн системийн менежмент мэргэжлээр төгссөн.Ажлын туршлагын тухайд 2005-2006 онд "М-Си-Эс Электроникс" ХХК маркетингийн ажилтан, 2006-2007 онд "Ivanhoe Mines” компанид IT мэргэжилтэн, 2009-2023 онд “Би ар би” ХХК-д гүйцэтгэх захирал, 2019-2023 онд “Шинэ Улаанбаатар баруун терминал” төслийн удирдагдагчаар тус тус ажилласан бөгөөд англи, орос хэлтэй юм.НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС

Өсвөр насны хүүхдийн электрон тамхи /vape/-ны хэрэглээг бууруулах, эрүүл өсөж бойжих, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангах үүднээс 18 нас хүрээгүй хүүхдэд электрон тамхи, түүний дагалдах хэрэгслийг худалдан борлуулахыг хориглох Нийслэлийн Засаг даргын захирамж өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард гарсан. Захирамжийн хэрэгжилтийг хангах, цаашлаад хариуцлагын тогтолцоог сайжруулах үүднээс Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт худалдаа, үйлчилгээ эрхлэх нийтлэг журамд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, батлуулаад буй. Журамд зааснаар, бичиг баримт шалгалгүйгээр электрон тамхи, түүний дагалдах хэрэгслийг худалдан борлуулсан зөрчил гурваас дээш удаа гаргавал тухайн үйлчилгээ эрхлэгчийн бүртгэлийг хасах хүртэл арга хэмжээ авах юм. Энэ талаар болон захирамжийн хэрэгжилтийн талаар Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн салбар, ногоон хөгжил болон агаар, орчны бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч О.Номинчимэгээс тодрууллаа.-Захирамжийн хэрэгжилтийг хэрхэн хангаж ажиллаж байна вэ?-18 нас хүрээгүй хүүхдэд электрон тамхи, түүний дагалдах хэрэгслийг худалдан борлуулахыг хориглох Нийслэлийн Засаг даргын захирамж өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сарын сүүлчээр гарсан. Энэ хүрээнд есөн дүүрэгт захирамжийг хүргүүлж, дүүргийн худалдаа, үйлчилгээний хэлтсүүд электрон тамхи худалдан борлуулж буй цэгүүдэд 18 нас хүрээгүй хүүхдэд худалдаалахгүй байх анхааруулгыг байршуулсан. Мөн хариуцлагыг сайжруулах үүднээс Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт худалдаа, үйлчилгээ эрхлэх нийтлэг журмыг НИТХ-аар хэлэлцүүлж, өөрчлөлт оруулсан. Ингэснээр бичиг баримт шалгалгүйгээр электрон тамхи, түүний дагалдах хэрэгслийг худалдан борлуулсан зөрчил гурваас дээш удаа гаргавал тухайн үйлчилгээ эрхлэгчийн бүртгэлийг хасах хүртэл арга хэмжээ авах юм. Одоогийн байдлаар тус журам ХЗДХЯ-нд захиргааны хэм хэмжээний акт болж бүртгэгдэх үе шатанд явж байна. Бүртгэгдсэний дараа нийслэлийн есөн дүүргийн худалдаа, үйлчилгээний хэлтэс, УБЗАА, Нийслэлийн Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжил, хамгааллын газар хамтран үзлэг шалгалт хийхээр төлөвлөж байгаа.-Хүүхдүүд сургууль дээрээ нууцаар хэрэглэх асуудал их байдаг. Боловсролын байгууллагууд үүнд хэрхэн анхаарч, ямар оролцоотой байгаа вэ?-Боловсролын байгууллагууд энэ асуудалд олон жил анхаарч ирсэн ч хууль, эрх зүйн орчин дутмаг. Тиймээс сөрөг нөлөө, үр дагаврыг ойлгуулах нөлөөллийн аяныг жил бүр өрнүүлдэг. Гэвч багш, ажилчдын зүгээс нөлөөллийн аян энэ асуудлыг шийдвэрлэж чадахгүй байгааг хэлдэг учраас хуулийн зохицуулалт хэрэгтэй байгаа юм. Нийслэлээс өөрийн эрх хэмжээний хүрээнд арга хэмжээ авч байгаа ч улсын хэмжээнд энэ чиглэлийн бодлого, эрх зүйн орчинг бий болгох ёстой. ЭМЯ-нд Тамхины хяналтын хуульд нэмэлт өөрчлөлт хийх Ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж байгаа. Үүнд нийслэлийн зүгээс судалгаа болон санал хүргүүлэхээр ажиллаж байна.-Согтууруулах ундаа, тамхи худалдан борлуулах насны хязгаар 21 байдаг. Электрон тамхинд насны хязгаарыг яагаад 18 гэж заасан бэ?-Электрон тамхи нь тамхин бүтээгдэхүүн гэж тооцогдохгүй, түүнийг зохицуулах хууль, эрх зүйн заалт байгаагүй учраас 21 нас гэж заагаагүй. Судлаад үзэхэд дэлхийн улс орнуудын хуульд электрон тамхитай холбоотой зохицуулалт байдаг бөгөөд насны хязгаар нь ихэвчлэн 18,19 байдаг. Улсын хэмжээнд бодлого, хуулийн зохицуулалт одоогоор байхгүй учраас нийслэлийн зүгээс нэн тэргүүнд сурагч буюу насанд хүрээгүй хүүхдүүдийн эрүүл мэндийг хамгаалах үүднээс 18 гэж заасан. Хууль батлагдсан тохиолдолд насны хязгаар 18 байх уу, 21 байх уу гэдгийг ЭМЯ-наас тогтооно.-Ерөнхий боловсролын сурагчдын дунд электрон тамхины хэрэглээ ямар түвшинд байна вэ?-Нийслэлийн Боловсролын газраас Улаанбаатар хотын есөн дүүргийн төрийн болон төрийн бус өмчийн ерөнхий боловсролын 205 сургуулийн дунд ангиас сурагчдын дунд утаат болон электрон тамхи хэрэглээний судалгаа хийсэн. Уг судалгаагаар 8938 хүүхэд электрон тамхи хэрэглэж байгаа гэсэн дүн гарсан. Эдгээрийн 6936 буюу 77.6 хувь нь хөвгүүд, 2017 буюу 22.4 хувь нь охид байна. Гэвч элетрон тамхи хэрэглэдэг ч хэрэглэдэггүй гэсэн хариулт өгсөн хүүхдүүд ч байгаа. Бид эргэн тойрноо харахад маш олон хүүхэд хэрэглэж байгаа харагддаг. Тиймээс дээрх тоог бодит тоо гэж үзэхгүй байгаа.-Электрон тамхинаас гадна янжуур тамхины асуудал ч бас бий. Сурагчдын янжуур тамхины хэрэглээтэй холбоотой арга хэмжээ авч байгаа юу?-Тамхины хяналтын хуульд сургууль орчмын 500 метр бүсэд тамхи зарахгүй гэсэн заалт бий. Гэвч энэ заалт хэрэгжихгүй, сургуультай ойрхон дэлгүүрүүд нууцаар зарж байна гэсэн гомдол иргэдээс их ирдэг. Тиймээс энэ асуудалд нийслэлийн зүгээс ямар арга хэмжээ хэрэгжүүлж болох талаар судалж байна. Судалгаанаас гарсан үр дүнг санал болгон ЭМЯ-нд хүргүүлнэ.-Ер нь хүүхдүүдийн эрүүл мэндэд хэрхэн анхаарч, ямар ажил хэрэгжүүлж байгаа вэ?-Нийслэлээс НҮБ-ын Хүүхдийн сан болон бусад төрийн бус байгууллагуудтай хамтран хүүхдийн хоолны шим тэжээлийг сайжруулах төсөл хөтөлбөрийг боловсруулж байна. Хоолны шим тэжээлийг ярихаас өмнө амны хөндийн эрүүл мэндийг авч үзэх ёстой. Амны хөндийн эрүүл мэнд муу бол хэчнээн шим тэжээлтэй хүнс идээд тэжээлээ авч чадахгүй, хоол боловсруулах эрхтэнд муугаар нөлөөлнө. Тиймээс энэ онд улс даяар зарлаад буй “Шүд” хөтөлбөрийн хүрээнд нийслэлийн зүгээс шүдний эмнэлэг, байгууллагуудтай хамтран ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдад үзлэг хийх, энэ чиглэлийн боловсрол дэд хөтөлбөрийг боловсруулж байна. Мөн нийслэлийн харьяа байгууллагуудтай хамтран хүүхдүүдийн сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд анхаарах зорилгоор сургуулиудад хэрэгжүүлэх жишиг журам боловсруулж, нөлөөллийн аян хийхээр төлөвлөж байгаа юм хэмээлээ.ДЭМБ-аас хийсэн судалгаагаар Монгол Улсад өсвөр насны хүүхдийн тархины хөгжилд электрон тамхины хэрэглээ нь урт хугацаанд сөргөөр нөлөөлж, эрүүл мэнд, амь насанд нь аюул, эрсдэл учруулж буй нь тогтоогджээ. Тодруулбал, электрон тамхи буюу электрон никотин дамжуулах систем нь сэтгэл түгших эмгэг, оюуны хомсдол, донтолт, уушги цоорох эмгэг зэргийг үүсгэдэг байна.

Гэмтэл согог судлалын үндэсний төвийн Хавсарсан гэмтлийн мэс заслын тасгийн эрхлэгч П.Баярсайхан, Мэс засал, мэдээгүйжүүлэгийн нэгдсэн тасгийн сувилагч Б.Бямбацэцэг, жолооч Д.Энхжаргал нарын алсын дуудлагын баг өнгөрөгч амралтын өдрүүдэд Дорнод аймагт ажиллаж, олон хавирганы тогтворгүй хугарал болон цээжний хөндийн битүү гэмтэл хавсарсан хүнд өвчтөнд мэс заслын яаралтай тусламж үзүүллээ. Тодруулбал, ГССҮТ-ийн алсын дуудлагын баг бүрэлдэхүүн аймгийн Эрүүл мэндийн төвийн Гэмтлийн тасгийн эрхлэгч Т.Энхтулга, их эмч Э.Эрдэнэбаяр, Т.Лхагважав, Б.Анхбаяр, мэдээгүйжүүлэгийн эмч Б.Саруултөгс, мэдээгүйжүүлэгийн сувилагч Г.Отгонтуяа, мэс заслын сувилагч Б.Мягмарнаран, туслах сувилагч Б.Баасанцэрэн нартай хамтран мэс засал эмчилгээг амжилттай хийсэн байна. Өвчтөний биеийн байдал тогтворжиж, Эрчимт эмчилгээний тасагт мэс заслын дараах эмчилгээ хийлгэж буй бөгөөд алсын дуудлагын баг нийслэл рүү буцах замдаа авто осолд орсон иргэдэд яаралтай тусламж үзүүлж, хунгар цасанд суусан 2 адууг цаснаас гаргаж ижил сүрэгтэй нь нийлүүлжээ. ГССҮТ-ийн Хавсарсан гэмтлийн мэс заслын тасгийн эмч, мэргэжилтнүүд цээжний хөндийн битүү гэмтэл, олон хавирганы тогтворгүй хугарлыг бэхлэх мэс засал эмчилгээг эх орондоо нутагшуулан, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээнд өдгөө 6 дахь жилдээ хэрэгжүүлэн ажиллаж байгаа билээ. Энэ хүрээнд алсын дуудлагын дагуу нийт 18 аймагт очиж, яаралтай мэс засал хийснээс гадна орон нутгийн эмч мэргэжилтнүүдийг чадавхижуулах зорилгоор ажлын байран дээрх сургалт явуулж, үзлэг оношлогоо болон мэс засал эмчилгээг хамтран хийж буй юм.Via Рэнцэнчулуун Мөнгөн

2024.02.22-ны өдрийн 16:30 цагийн байдлаар баруун болон хойд бүсүүдийн аймгаар үүлэрхэг,  Баянхонгор аймгийн нутгаар цас орж байна.Улаанбаатар-Арвайхээр чиглэлийн авто замын 34,4-120 км-ын хооронд, Улаанбаатар-Мандалговь, Мандалговь-Даланзадгад чиглэлийн авто зам дагуу явган шуургатай. Нийт нутгаар зам даваа саадгүй, цаг агаар тогтуун, авто замаар зорчих тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөн хэвийн үргэлжилж, шуурхай ажлын хэсгүүд хариуцсан авто замын бэлэн байдлыг хангуулан ажиллаж байна.Улаанбаатар-Мандалговь чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын 74-79 км-т зорчих хэсэгт тогтсон цасыг авто ачигчаар цэвэрлэж,  Нөмрөг-Сонгино-Наранбулаг-Улаангом чиглэлийн авто замын Улаангом талаас 135-150 км-т зорчих хэсгийн нэг урсгалын хунгарласан цасыг авто ачигчаар цэвэрлэж байна.Ховд-Улаангом чиглэлийн 21-23 км-т буюу Ховд аймгийн Буянт сумын төвөөр дайрах хэсгээр халиа тошин гүйж хамгаалалтын даланг даван зорчих хэсэг, хөвөө даван урсаж байна. Авто ачигч, экскаватор, самосвал, замчид, инженер техникийн ажилчид хамгаалах далангийн шороо нэмэх ажил хийлээ. Улаанбаатар-Арвайхээр чиглэлийн авто замын 207-210 км-т зорчих хэсгийн цасыг авто ачигчаар цэвэрлэх, 146 км-т халтиргаа гулгаа үүсэж мөстсөн хэсгийг цэвэрлэх ажил хийгдэж байна.Дархан-Сүхбаатар чиглэлийн авто замын шуурхай ажлын хэсгийнхэн Арангатын давааны 289-287 км-т замын зорчих хэсэгт тогтсон цасыг цэвэрлэх, 318-321 км хооронд замын зорчих хэсэгт нягтарсан цасыг гараар цэвэрлэх ажлууд хийгдэж байна. Мандалговь-Даланзадгад чиглэлийн авто замын 8-55 км-т зорчих хэсэг дээр халтиргааны эсрэг бодис цацах, мөстсөн цасыг гараар цэвэрлэх,Улаанбаатар-Мандалговь чиглэлийн авто замын 260-265 км-т зорчих хэсэг дээр халтиргааны эсрэг бодис цацлаа.

Засгийн газраас хоёрдугаар сарын 14-нөөс эхлэн гамшгийн үеийн өндөржүүлсэн бэлэн байдал зарлан, зудын хүндрэлтэй нөхцөл байдлыг хохирол багатай даван туулахаар ажиллаж байна. Тиймээс авч хэрэгжүүлж байгаа ажлын явц, үр дүн цаашид хэрэгжүүлэх бодлогын талаар Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан, Улсын онцгой комисс, ХХААХҮЯ, Цаг уур орчны шинжилгээний байгууллагын төлөөллийн хамт олон нийтэд мэдээлэл өглөө. Шадар сайд С.Амарсайхан, нийт нутгийн 80 хувь цасан бүрхүүлтэй. Зургаан аймгийн 23 суманд төмөр буюу шилэн зудтай, 90 сум цагаан зудтай, 84 сум зудархуу төлөв байдалтай байна. Нийт 23.6 мянган малчин өрхөд ямар нэг байдлаар хүндрэл тулгарсан. Мөн малын хорогдол сүүлийн өдрүүдэд эрс нэмэгдсэн. Зам даваа хаагдсан газраар 54 мянган км зам гаргаад байгаа тухай мэдээлэл өгөв. Малчин өрхүүд арилжааны банкуудад 1.2 их наяд төгрөгийн зээлийн үлдэгдэлтэй. Малчид чадлынхаа хэрээр хичээж байгаа ч байгалийн давагдашгүй хүндрэлийн өмнө хүчгүйдэж байгаа тул зээл төлөлтөө хойшлуулах санал илэрхийлж байсан. Энэ талаар Засгийн газар, Монголбанктай хэлэлцэн зээл төлөлтийг хойшлууллаа. Малчин өрхүүд олноор малгүй болж байгаа нь зөвхөн малчдын асуудал биш Монгол Улсын эдийн засагтай шууд холбоотой учраас цаашид ажилгүйдэл, ядуурлыг нэмэгдүүлэхгүйн тулд хэрхэн малжуулах, үр дүнг нь  тооцох зэрэг ажлыг тооцоо судалгаанд суурилан авч хэрэгжүүлэх шаардлагатайг ч мөн онцоллоо. Цаашид хаваржилт, зудын нөхцөл байдлын талаар өдөр бүр албаны эх сурвалжууд мэдээлэл өгч байхаар тогтов.

Монгол Улсын сайд, ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалангаар ахлуулсан Шуурхай бүлэг Завхан аймагт ажиллаж байна. Завхан аймгийн Онцгой комисс, Улсын онцгой комиссын Шуурхай бүлгийн хамтарсан өргөтгөсөн хуралдаан өнөөдөр боллоо. Тус аймаг өвс тэжээлийн нөөцийнхөө 82 хувийг бэлтгэжээ. Өнөөдрийн байдлаар нийт бэлтгэсэн өвсний 1059,1 тонн, тэжээлийн 701 тонныг зарцуулаад байна. Завхан аймагт ажиллаж буй Шуурхай бүлгээс аймгийн Онцгой байдлын газарт улсын нөөцөөс үнэ төлбөргүй олгосон 400 тонн тэжээлийг хүргэж өглөө.Энэ сарын 11-16-нд өдөр шөнийн температурын зөрүүгээс шалтгаалж цасан дээр 2-3 см мөсөн үе үүсэж Нөмрөг, Отгон, Тэс, Тэлмэн сумын нутгаар төмөр буюу мөсөн зуд үүсэх нөхцөл бүрдсэн байна. 45 мянга гаруй мал хорогджээ.Энэ сарын 18-ны байдлаар  тус аймагт цасны зузаан 1-35,  хунгарын зузаан 18-80, гуу жалгандаа 20-120, хөрний зузаан 2-25, мөсөн бүрхэвчийн зузаан 2-3 см тогтжээ. Мөн энэ сарын 12-17-нд цас орж шуурсны улмаас  орон нутгийн чанартай зам, даваа хаагдаж, 17 сумын  54 багийн 2,256 малчин өрх төрийн болон бусад үйлчилгээ авах боломжгүй, 194 хүүхэд хичээлдээ ирж чадахгүйд хүрчээ.  Монгол Улсын сайд, ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан “Малчид Засгийн газраас дэмжлэг үзүүлж байгаад талархаж байгаа ч амьжиргааны түвшнийг дээшлүүлэх талаар бодлого хэрэгжүүлэхийг санал болгож байна. Засгийн газар энэ удаад улсын нөөцөд байсан 6000 тонн тэжээл, орон нутгийн нөөцөд байсан 20000 тонн тэжээлийг малчдадаа үнэгүй хүргэж өгч байна. Хоёрдугаар ээлжинд хүчит тэжээлийг хүргэхээр бэлтгэж байна.  Мөн хүнс болон эм тариаг УОК-оос хүргэнэ. Импортын гурил, тэжээлийн татварыг тэглэх асуудлыг Засгийн газрын ирэх ирэх хоногийн хуралдаанаар шийдвэрлэнэ” гэлээ. Засгийн газраас тус аймгийн дөрвөн суманд энэ оны эхний улиралд багтаан туулах чадвар сайтай автомашин олгохоор шийдвэрлэсэн. Мөн аймгийн эрүүл мэндийн салбарт автомашин олгох асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанд оруулж хэлэлцүүлнэ гэдгийг ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан онцоллоо.

Сэлбэ голын урсацыг сайжруулах, шар усны үерийн эрсдэлээс сэргийлэх зорилгоор энэ сарын 15-аас эхлэн тус голын мөсийг зөөж эхэлсэн. Нийт зургаан экскаватор, 21 хово, нэг бобкат, нэг портер, нэг ковш техниктэйгээр ажиллаж, өнөөдрийн байдлаар 824 рейсээр 16480 тонн мөсийг зөөж тээвэрлэн, Туул голын сав газарт буулгаад байна.Нийслэлийн 33 байршилд халиа тошин үүсэж, шар усны үер болох эрсдэл бий болсон тул эхний ээлжид Сэлбэ, Толгойт гол болон Дэнжийн мянга орчмын 10 байршлын 25 км орчим газрын мөсийг зөөж тээвэрлэхээр төлөвлөөд буй.

24-ийн цэцэрлэгт ажилладаг нэгэн багш ийнхүү бичжээ: Сайн байцгаана уу. Би 24-ийн цэцэрлэгт ажилладаг цэцэрлэгийн багш байгаа юмаа. Би ангидаа нийт 45 хүүхэдтэй ажиллаж байна. 24-ийн цэцэрлэгт хүүхдээ явуулах сонирхолтой аав ээжүүд түгээмэл болжээ. 24-ийн цэцэрлэгт хүүхдээ өгснөөр хүүхэд хурдан биеэ даана, хувцас эд хэрэглэлээ төвөггүй хэрэглэж, өмсөж , тайлж сурна. Мөн хичээлүүдээ бие даагаад хийчихдэг болно. За бусад нь гэвэл, 24-ийн хүүхдүүд шөнө маш их уйлдаг. Нэг нь уйлахад бусад нь дагаж уйлдаг. Зарим нь орондоо өдөр бүр шээнэ. Уйлж байгаа ганц шалтгаан нь аав ээж , гэр бүлээ санасан нь тэр. "Санаад байна аа нэг залгаад өгөөч багшаа, нэгхэн утсаар ярьчихъя л даа багшаа" гэж гуйна. За тэгээд 5 дахь өдөр болно. Бүгд гэр лүүгээ явна гээд бөөн баяр хөөр догдлол байдаг. Гэвч 5 өдөр байлгачихаад нэг өдөр эрт ирээд авчихаж чаддаггүй хүмүүс бас байдаг. Найзууд нь ар араасаа гэр лүүгээ яваад л байдаг , яг нөгөө уйлдаг, уцаарладаг хүүхдүүдийн аав ээжүүд нь байхгүй алга болчихно. Багш бид нар бол хүүхдүүдийнхээ төлөө өдөр шөнөгүй л хараад сууна. Бид нарын ажил, сууж сайн харах ёстой. Зарим нэгэн хүүхдүүд зүүдлээд босоод явдаг учраас хараа салгаж болохгүй. Яагаад аав ээжүүд маань хүүхдээ өөрөөсөө ингэж түлхээд байдаг юм бэ. Нэг мэдэхэд л том болцгооно шүү дээ. Мөнхөд хажууд чинь жаахнаараа , нялхаараа байхгүй учраас нэг өдөр ч гэсэн хүүхдээ хайраар битгий дутаа л даа. Хүүхдүүдээ хараад өрөвдсөн багш... Хүүхдүүд минь хажууд уйлаад байхад үнэхээр хэцүү байдаг. Бид багш нь учраас тэврэхээс өөр зүйл хийж өгч чадахгүй. Нэг өдөр ч гэсэн хөтлөөд гүйхийг , нэг өдөр ч гэсэн халуун энгэртээ тэврээд унтахыг хичээгээрэй. Ажил нь 1-т үү , хүүхэд нь 1-т үү?!

Цаг агаар: Өнгөрсөн хоногт: Баян-Өлгий, Баянхонгор, Ховд аймгийн нутгаар бага зэргийн цас орсон. Бусад нутгаар цаг агаар тогтуун байлаа.Шөнөдөө Дархадын хотгор болон Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Идэр, Тэс, Эг, Үүр, Тэрэлж, Хэрлэн голын хөндийгөөр -38...-43 градус, Увс нуурын хотгор, Хангай, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Байдраг, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Онон, Улз, Халх голын хөндий, Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар -30...-35 градус, Алтайн уулархаг нутаг болон говийн бүс нутгийн хойд хэсгээр -25...-30 градус, Их нууруудын хотгор болон Алтайн өвөр говиор -15...-20 градус, бусад нутгаар -20...-25 градус байлаа.Өнөөдөр: Шөнөдөө зүүн аймгуудын нутгаар багавтар үүлтэй, бусад нутгаар үүлшинэ, өдөртөө ихэнх нутгаар солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө Алтайн уулархаг нутгаар, өдөртөө Хангайн уулархаг нутаг болон Орхон голын сав газраар цас орж, зөөлөн цасан шуурга шуурна.  Нутгийн баруун хагаст баруун өмнөөс, бусад нутгаар баруун хойноос секундэд 5-10 метр, Монгол-Алтайн уулархаг нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Өдөртөө Дархадын хотгор, Тэс голын хөндийгөөр -26...-31 градус, Увс нуур болон Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Эг, Үүр, Ерөө, Халх голын хөндийгөөр -17...-22 градус, Их нууруудын хотгор, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр -8...-13 градус, бусад нутгаар -13...-18 градус хүйтэн байна. Улаанбаатар хотод: Шөнөдөө багавтар үүлтэй, өдөртөө үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 3-8 метр. Шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор -38...-40 градус, бусад хэсгээр -30...-32 градус, өдөртөө -13...-15 градус хүйтэн байна.Гал түймэр: Объектын түймэр:- Улаанбаатар хот, Сонгинохайрхан дүүрэг. 28 дугаар хорооны Ногоон чулуут 4 дүгээр гудамжинд нам даралтын зуух дэлбэрсэн гэсэн дуудлагыг 02.21-ний өдрийн 22:23 цагт хүлээн авсан. Тус дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах, аврах 29 дүгээр ангийн алба хаагчид 3 км замыг туулан 22:26 цагт очиход иргэн Б-ын 9х9 метрийн хэмжээтэй 2 давхар байшингийн 3х3 метрийн хэмжээтэй галлагааны өрөөнд цаас шатаж байсныг 5 минут ажиллаж унтраасан.- Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг. 28 дугаар хорооны Хужир булангийн 2 дугаар гудамжинд байшин шатаж байна гэсэн дуудлагыг 02.22-ны өдрийн 04:00 цагт хүлээн авсан. Тус дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах, аврах 35 дугаар ангийн алба хаагчид 2 км замыг туулан 04:03 цагт очиход иргэн М-ын 10х15 метрийн хэмжээтэй автомашины дулаан гараашны дээвэр, 3х3 метрийн хэмжээтэй галлагааны өрөөний дээвэр хэсэг шатаж байсныг 10 минут ажиллаж унтраасан.- Төв аймаг, Аргалант сум. Хөшөөт багийн автозам дагуух "Оргил булаг" цайны газрын хажууд /аймгийн төвөөс баруун зүгт 96 км, сумын төвөөс баруун урд зүгт 35 км/-т 02.22-ны өдрийн 00:44 цагийн орчим өвс ачсан ачааны автомашин ачааны хэсгээсээ шатаж эхэлсэн тухай мэдээллийг мөн өдрийн 00:52 цагт хүлээн авсан. Тус сумын Мэргэжлийн ангийн 3 ажилтан 01:51 цагт очиход 2.5 тн өвс ачсан иргэн З-ийн "Beiben North Benz ND4251" загварын ачааны автомашины ачааны хэсэг шатаж байсныг орон нутгийн 6 иргэн өвсийг автомашинаас буулган тарааж галыг унтраасан байсан тухай иргэн Б аймгийн Онцгой байдлын газарт мэдээлсэн. - Хэнтий аймаг, Өмнөдэлгэр сум. Гурванбаян 7 дугаар багийн “Хурх” тосгоны “Баян” хорооллын 3 дугаар гудамжны 309 тоот /аймгийн төвөөс хойд зүгт 120 км, сумын төвөөс зүүн зүгт 50 км/-д 02.21-ний өдрийн 14:50 цагийн орчим байшин шатсан тухай мэдээллийг 02.21-ны өдрийн 15:43 цагт хүлээн авсан.Тус аймгийн “Хурх” тосгоны Захирагчийн ажлын албаны дарга М.Мөнхжаргалаар ахлуулсан 11 ажилтан,  орон нутгийн 50 иргэнтэй хамтран 14:52 цагт очиход М-ийн 5х6 хэмжээтэй дүнзэн байшин, эд хогшлын хамт бүрэн шатаж байсныг 38 минут ажиллаж  унтраасан тухай мэдээллийг тус сумын “Хурх” тосгоны Захирагчийн ажлын албаны дарга аймгийн Онцгой байдлын газарт мэдээлсэн. Хүний үйл ажиллагаатай холбоотой осол. Цас шаварт суусан: - Өвөрхангай аймаг, Хужирт сум. Өвөрмодот 1 дүгээр багийн "Хад бригад" гэдэг газар /аймгийн төвөөс хойд зүгт 70 км, сумын төвөөс баруун урд зүгт 17 км/-т Арвайхээр сумаас Бат-Өлзий сумын чиглэлд зорчиж явсан 2 зорчигчтой суудлын автомашин цасан суусан тухай дуудлагыг 02.22-ны өдрийн 00:05 цагт хүлээн авсан. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Хужирт сум дахь Эрэн хайх, аврах бүлгийн алба хаагчид 10 км замыг туулан 01:00 цагт очиход иргэн М-ын “Toyota Kluger” загварын суудлын автомашин цасанд суусан байсныг 30 минут ажиллаж татан гарган автомашин эвдэрсэн байсан тул үлдээж, хоёр иргэнийг сумын төвд аюулгүй газар хүргэж өгсөн.- Хэнтий аймаг, Галшар сум. Баянбадрал 3 дугаар багийн "Хужирт " гэдэг газар /аймгийн төвөөс  урд зүгт 100 км, сумын төвөөс хойд зүгт 40 км/-т Өндөрхаан сумаас Галшар сумын чиглэлд зорчиж явсан 7 зорчигчтой /6 том хүн, 1 хүүхэд/ суудлын автомашин цасанд суусан тухай дуудлагыг 02.22-ны өдрийн 05:39 цагт хүлээн авсан. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Бор-Өндөр сум дахь Гал түймэр унтраах, аврах 49 дүгээр ангийн алба хаагчид 40 км замыг туулан 07:35 цагт очиход иргэн М-ын “Toyota Prius-20” загварын суудлын автомашин цасанд суусан байсныг 20 минут ажиллаж татан гаргасан.ОНЦГОЙ БАЙДЛЫН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР 

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын Газрын Хүнсний төсөл, хөтөлбөрийн алба, УОК-ын Шуурхай штаб,  ХХААХҮЯ,  Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын эрдэмтдийн зөвлөл, "Хүнсний хувьсгал"  ТББ, Баялаг бүтээгчдийг дэмжих холбоо болон үндэсний үйлдвэрлэгчдийн төлөөллийг оролцуулсан "Зудыг хохирол багатай даван туулах шуурхай зөвлөгөөн"  боллоо.Тус зөвлөгөөний үеэр өвөлжилтийн нөхцөл байдал болоод авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээг УОК-ын Шуурхай штабаас танилцуулж, оролцогчид цаашид хэрхэн хамтран ажиллах талаар санал солилцсон юм.Улс орны хэмжээнд нүүрлээд байгаа зудын гамшигт өртсөн малчин түмэн, мал сүргээ хамгаалахад туслах аянд Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын эрдэмтдийн зөвлөл, "Хүнсний хувьсгал" ТББ, Баялаг бүтээгчдийг дэмжих холбоо болон үндэсний үйлдвэрлэгчид нэгдэж байгаагаа илэрхийллээ.

Сангийн сайд Б.Жавхлангаар ахлуулсан шуурхай бүлэг Төв аймгийн Эрдэнэсант, Өндөрширээт, Лүн, Дэлгэрхаан, Бүрэн, Баян-Өнжүүл, Алтанбулаг сумдад ажиллаж байна. Тус аймгийн нийт нутгийн 80 хувьд өвөлжилт хүндэрч, цасны зузаан 15-30 см-т хүрчээ. Аймгийн хэмжээнд 112 мянган мал хорогдож, малчид хүнс, өвс тэжээлийн хомсдолд орсон байна. Тухайлбал, 200 гаруй толгой малтай байсан Эрдэнэсант сумын малчин Г.Галсандоржийнх 50 гаруй л малтай үлджээ. Сумын төвөөсөө 16 километр зайд өвөлжиж байгаа С.Эрдэнэ-Очирынхоос төв орох зам хаагдаж, цасанд дарагджээ. Тэднийх 400 гаруй толгой малтай тоолуулсан, 30 хувьтай нь л үлджээ. Сангийн сайдаар ахлуулсан шуурхай бүлэг хоёр хуваагдаж малчдад нэн яаралтай өвс тэжээл, эрүүл мэндийн тусламж үзүүлэх, сум, багууд руу зам гаргах, сумдад шаардлагатай машин илгээх зэргээр тулгамдсан асуудлуудыг цаг тухайд нь шийдвэрлэж байна.Сангийн сайд Б.Жавхлан “Өнгөрөгч долоо хоногийн Засгийн газрын хуралдаанаар улсын хэмжээнд гамшгаас хамгаалах өндөржүүлсэн бэлэн байдал зарласан. Өндөржүүлсэн бэлэн байдал зарлахаас өөр аргагүй байна. Зургаан бүсийн чиглэлд шуурхай бүлэг гарч ажиллаж байна. Онцгой байдлын газраас хийсэн үнэлгээгээр Төвийн бүсийн гурван аймгаас Төв аймаг маш хүнд гэж гарсан. Төв аймгийн зарим сум шилэн зудтай байна. Ялангуяа, урд талын зургаан сум маш хүнд байдалтай байна. Шилэн зудтай Эрдэнэсант сумаас манай бүлгийн ажил эхэлсэн. Нийт зургаан сум байгаа учраас манай бүлэг хоёр хэсэгт хуваагдаж малчдын хотонд шуурхай тусламж үзүүлэхээр ажиллаж байна. Аймаг, сумын төрийн албан хаагч, онцгой байдлын ажилчид бүхий л боломжоороо сайн ажиллаж байна. Тухайлбал, Эрдэнэсант сумыг тойрсон цасанд хаагдсан 1500 км замыг нээсэн. Харамсалтай нь тасралтгүй үргэлжилж байгаа шуурганаас болж хоёр хоногийн дараа өнөөх нээсэн зам буцаад хаагдчихаад байна. Тиймээс малчдад шаардлагатай эрүүл мэнд, өвс тэжээл болон бусад үйлчилгээг үзүүлэх, зэрлэг ан амьтдад ч өвс тэжээл хүргэх хэрэгтэй байна. Өнөөдөр малчдад нэн шаардлагатай тусламж нь хаагдсан зам, давааг нээх. Тиймээс сумын төв орох зам гаргахад шаардагдах машин техник, шатахуун олгож, зарим сумын ШТГ-дад тавьсан өрийг тэгэллээ. Дархан-Уул аймгаас тусламжаар хоёр ковш авчирч малчдын өвөлжөө рүү зам гаргуулахаар болсон. Мөн хивэг, тэжээл өвсийг малчдынд хүргүүлж байна гэдгийг хэлээд нэн хүнд энэ цаг үеийг монголчууд нэгдмэл байж давж гаръя гэж уриаллаа.