СОЁЛ УРЛАГ

Олон улсын хүүхдийн эрхийг хамгаалах өдрийг тохиолдуулан НЗДТГ-аас “Монгол хүүхдүүд 2025” нэгдсэн арга хэмжээг жанжин Д.Сүхбаатарын талбайд зургаадугаар сарын 1-нд зохион байгуулна. Энэ жил уг арга хэмжээг карнавал хэлбэрээр зохион байгуулж байгаагаараа онцлогтой.Тодруулбал, төв талбайг “Үндэсний өв соёл”, “Шинжлэх ухаан, танин мэдэхүй”, “Эрүүл мэнд, хүүхдийн эрх”, “Боловсрол, хотын соёл”, “Соёл, урлаг”, “Ирээдүйн Улаанбаатар” зэрэг үндсэн зургаан бүлэг, 60 асар бүхий хотхоны төлөвлөлтөөр зохион байгуулж буй.Баярын арга хэмжээний үеэр 08:00-19:00 цагийн хооронд дараах гудамж замыг хаана. Тодруулбал,Монголын хүүхдийн ордны уулзвараас Шангри-ла төв хүртэл (Гэндэнгийн гудамж)Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн уулзвараас Централ тауерын урд уулзвар хүртэл (Их сургуулийн гудамж)Чингис хаан музейн уулзвараас Төв шуудангийн уулзвар хүртэл (Чингисийн гудамж)Ус, цаг уурын хүрээлэнгээс Төрийн ордны баруун талын уулзвар хүртэл (Жуулчдын гудамж)“Галлериа” худалдааны төвөөс Спортын төв ордон хүртэл (Амарын гудамж) зам хаах юм.Тус арга хэмжээний үеэр хүүхдүүдийн “Хүүхдийн ертөнц” парад болохоос гадна “Magic Mascot” энтертайнментын Уолт Диснейн үлгэрийн баатруудын “Magic Dream” парад болно. Үүнтэй холбоотойгоор зарим гудамж замын хөдөлгөөнийг түр хязгаарлана. Тодруулбал, “Хүүхдийн ертөнц” парад: 10:00-12:00 цагийн хооронд Монголын хүүхдийн ордноос Сүхбаатарын талбайг нар зөв тойроод эхэлсэн цэг хүртэл;“Magic Dream” парад:Нэгдүгээр тойрог: 10:30-12:00 цагийн хооронд “Наадам центр” худалдаа, үйлчилгээний төвөөс Сүхбаатарын талбай хүртэл;Хоёрдугаар тойрог: 13:00-14:30 цагийн хооронд Сүхбаатарын талбайн баруун урд талаас Сүхбаатарын талбайн зүүн урд тал хүртэл явна.Мөн хүүхдийн баярын төв тайзны тоглолт нь “Шидэт хотын мөрөөдөл” нэртэйгээр болох бөгөөд тоглолтод урилгаар МУГЖ Т.Ариунаа, МУСГЗ С.Баттулга, реппер ThunderZ, охидын Wasabies хамтлаг, Foux хамтлаг, дуучин Davaidasha, Becca, Лууяа, Мичидмаа, Уянгадарь зэрэг 300 гаруй уран бүтээлч оролцоно.Үйл ажиллагаа зохион байгуулж буй байршлуудад хүүхэд эрсдэлд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор нийслэлийн Цагдаагийн удирдах газрын 300 гаруй бие бүрэлдэхүүн болон “Монголын сайн дурынхны төв”-ийн 500 гаруй сайн дурын ажилчин ажиллана. Мөн нийслэлийн Эрүүл мэндийн газраас хүнсний аюулгүй байдлын стандартыг мөрдүүлж ажиллах бөгөөд төв талбайд гар дээрх худалдаа, ил задгай хоол хүнс борлуулахыг хориглож буй. 

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путины урилгаар Аугаа их Эх орны дайны ялалтын түүхт 80 жилийн ойн баярын ёслолд оролцож байна.Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ОХУ-ын нийслэл Москва хотын Хүндэтгэлийн дэнж дэх “Ялалтын цэцэрлэгт хүрээлэн”-д Монголын ард түмнээс бэлэг болгосон “Ялалтад тэмүүлсэн морьд” хөшөөнд хүндэтгэл үзүүллээ.Энэ хөшөө нь дайны хүнд жилүүдэд Монголын ард түмэн Зөвлөлт Холбоот Улсад дулаан хувцас, хүнс, агт морь нийлүүлж, “Хувьсгалт Монгол” танкийн цуваа, “Монгол ард” нисэх онгоцны эскадриль хандивласныг бэлгэддэг юм.Хөшөөний хананд “Монголын ард түмэн Аугаа их Эх орны дайны эхний өдрөөс Зөвлөлтийн ард түмний үнэнч холбоотон байж, танкийн цуваа, нисэх онгоцны эскадриль,  хагас сая агт морь, бусад бэлгийн цувааг илгээн, их ялалтад хувь нэмрээ оруулсан билээ” хэмээн монгол, орос хэлээр сийлжээ.Иргэн Г.Ганбаярын санаачилсан, уран барималч А.Очирболд, архитектор А.К.Тихонов, В.В.Перфильев нарын зураг төслөөр бүтээсэн хөшөөг 2017 оны 05 дугаар сарын 05-ны өдөр буюу Ялалтын баярын өмнөхөн “Ялалтын цэцэрлэгт хүрээлэн”-д байрлуулсан юм.Монголын төр, засаг, монголын ард түмэн дайны эхний өдрөөс “Бүхнийг фронтод, бүхнийг ялалтын төлөө” уриан дор Зөвлөлтийн ард түмэнд танкийн цуваа, нисэх онгоцны эскадриль, 500 мянган агт морь нийлүүлж,  ноос, нэхийгээр хийсэн дулаан хувцас болон мах, сүүн бүтээгдэхүүн, хүнс бүхий 740 вагон тусламжийн бараа илгээсэн түүхтэй.

Улсын Хүүхэд залуучуудын театр Уильям Шекспирийн зохиол “Ромео Жульетта хоёр” эмгэнэлт драмын жүжгийг 59 жилийн дараа төрөлх театрынхаа тайзнаа дахин тоглоно. Анх 1966 онд Ардын жүжигчин С.Гэндэнгийн найруулгаар Хүүхэд залуучуудын театрын тайзнаа тоглогдож байсан “Ромео Жульетта хоёр” жүжгийг ирэх 5 дугаар сарын 9-ний өдөр нээх бөгөөд уг бүтээлд 100 гаруй уран бүтээлч, ажилтан оролцож байна. Гол дүр болох Ромеогийн дүрд жүжигчин Б.Түвшинбаяр, Жульеттагийн дүрд жүжигчин М.Батгэрэл нар тоглох бөгөөд урилгаар Төрийн соёрхолт, УГЖ Ц.Төмөрбаатар, УГЖ Н.Нармандах, СТА Ж.Даваасамбуу нар оролцоно.  Жүжгийн Ерөнхий найруулагчаар тус театрын найруулагч СТА Б.Энхээ ажиллаж байгаа бөгөөд Ерөнхий продюсероор УГЖ Н.Ариунболд, Ерөнхий зураачаар УГЗ Г.Ганбаатар нар ажиллаж байна.74 жилийн түүхт Улсын Хүүхэд залуучуудын театр 27 жилийн дараа дахин хөшгөө нээгээд удаагүй ч “Арслан хүлэгт баатар” хүүхдийн жүжиг, “Хайрыг хайрла”, “18 дахь хаврын хайр” драмын жүжиг болон “Хүүхнүүдийн хаанчлал” инээдмийн водевиль жүжгүүдийг үзэгчдэдээ толилуулаад байсан бол энэ удаа сонгодог бүтээлийг ийнхүү тайзнаа амилуулахад бэлэн болжээ. Улсын Хүүхэд залуучуудын театр дэлхийн болоод үндэсний хэмжээний бүх насныханд зориулсан тайзны урлагийн бүтээлээр дамжуулан урлаг гоо зүй, соёлын боловсролыг түгээсээр байна.

Дэлхийн циркчдийн өдөр, Монгол Улсын циркийн сургуулийн 85 жилийн ойг тохиолдуулан нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагчийн ивээл дор “Монте Карло”, “Ухань”, “Учао”, “Дюмон” зэрэг олон улсын циркийн тэмцээний гран-при, алт, мөнгө, хүрэл цомуудын эзэн, монголын циркийн уран бүтээлчид Улаанбаатар хотын төв талбайд долоо хоногийн турш тоглолтоо хийхээр боллоо. Тодруулбал, монголын циркийн 10 гаруй хамтлагийн 230 орчим уран бүтээлч Улаанбаатар хотын циркийн өдрүүдэд оролцоно.Тоглолт энэ сарын 16-22-ны өдрүүдэд өдөр бүр 11:00, 15:00, 18:00 цагт Сүхбаатарын талбайн асарт үнэ төлбөргүй болж, уран бүтээлчид циркийн олон төрлийн үзүүлбэрээ иргэдэд нээлттэй толилуулах юм.“УЛААНБААТАР ХОТЫН ЦИРКИЙН ӨДРҮҮД”-ИЙН ХӨТӨЛБӨР

Аялал жуулчлалыг нэмэгдүүлэх, олон орны хоолны соёлыг таниулах “UB food” фестиваль өнөөдөр эхэллээ. Хоолны фестиваль энэ сарын 14-нийг дуустал долоо хоног Сүхбаатарын талбайд үргэлжилнэ.

60 тэрбум воноор бүтсэн энэхүү кино нээлтээ хийгээд удаагүй байгаа ч ихэд алдаршаад байгаа билээ. Драмын зураг авалтыг хийхийн тулд продакшн компани Gyeongsangbuk Province-д тусдаа тосгон үүсгэн 80 гаруй байшин босгож, 4 завь хийжээ. Мөн зураг авалтын турш драма багийн 300 гаруй хүн байрлаж орон нутгийн санхүүд маш их хөрөнгө оруулалт хийсэн хэмээн нутгийн аялал жуулчлалын захиргаанаас мэдээлжээ.....

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Морин хуурын үүсэл, хөгжил, өв соёл” сэдэвт эрдэмт шинжилгээний хурал Төрийн ордны “Чингис хаан” танхимд боллоо.Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Г.Занданшатар эрдэм шинжилгээний хурлыг нээж хэлсэн үгэндээ, морин хуур бол хүн төрөлхтний соёлын нандин өв, монгол үндэстний хөгжмийн урлагийн ноён оргил, монголчуудын ахуй, сэтгэлгээний онцлогийг бүрэн илэрхийлдэг хөгжмийн зэмсэг гэдгийг тэмдэглэв.Морин хуур нь үүссэн цагаасаа эхлэн монголчуудын дуу хуур, бүжиг наадам, ардын баяр цэнгэлд голлох байрыг эзэлж ирсэн бөгөөд монгол ардын уртын дуу, үлгэр тууль, ардын бий, биелгээг морин хуургүйгээр төсөөлөхийн аргагүй байдаг нь үүний нотолгоо мөн хэмээн онцоллоо.Иймд монгол үндэстний хөгжмийн зэмсэг, морин хуурыг уламжлан хөгжүүлэхэд төр засгаас анхаарч Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2002 оны 8 дугаар сарын 27-ны өдрийн 183 дугаар зарлигаар морин хуурыг “Үндэсний хөгжмийн зэмсэг” болохыг зарлаж, улмаар 2008 оны 11 дүгээр сард “Уламжлалт морин хуур хөгжмийн урлаг” нь ЮНЕСКО-гийн хүн төрөлхтний соёлын биет бус өвийн төлөөллийн жагсаалтад бүртгэгдсэн юм.Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2024 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр “Морин хуурыг эрхэмлэн дээдэлж, түгээн дэлгэрүүлэх тухай” зарлиг гаргаж,Ерөнхий боловсролын сургуулиуд, дотоод гадаад дахь соёлын төвүүдэд морин хуурын сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх,Морин хуурын чуулгыг найрал хөгжим болгон өргөжүүлэх, морин хуур хөгжмийн зэмсгийн үйлдвэрлэл урлалыг дэмжин хөгжүүлэх,Монгол айл өрх бүр морин хуурыг эгшиглүүлэн, үр хойчдоо өвлүүлэн сургаж, үндэсний урлаг, монгол өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулах,Морин хуурын олон улсын наадмыг тогтмол хугацаанд зохион байгуулж байх талаар чиглэл өгсөн билээ.Түүнчлэн морин хуурыг түгээн дэлгэрүүлэх үйл хэрэгт тулгамдаж буй асуудлуудыг тодорхойлохоор 2024 оны 05 дугаар сард Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Морин хуурын анхдугаар чуулган”-ыг зохион байгуулж, морин хуур хөгжмийг хөгжүүлэх, зааж сургах, үйлдвэрлэх хүний нөөц, материаллаг баазыг нэмэгдүүлэх, судалгаа шинжилгээг нь дэмжин хөгжүүлэх, олон нийтэд сурталчлах зэрэг ажлыг хэрэгжүүлэх талаар төрийн болон төрийн бус байгууллагууд хамтран ажиллаж эхлээд байгааг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга хэлсэн үгэндээ дурдлаа.Морин хуур хөгжмийг сурталчлан таниулах, судлан шинжлэх ажлыг эрчимтэй үргэлжлүүлэхэд “Морин хуурын үүсэл, хөгжил, өв соёл” сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал бодит хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийлэв.Эрдэм шинжилгээний хурлаар Ардын багш, Соёл урлагийн их сургуулийн зөвлөх профессор, доктор С.Дуламын “Хуурч болох зан үйлийн мета домог зүй”, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы Улсын дэсийн бодисын бус соёлын өвийг өвлөн тээгч, морин хуурын их багш, соён гэгээрүүлэгч, сурган хүмүүжүүлэгч Чи Булагийн “Морин хуурын үүсэл, хөгжил”, яруу найрагч, Чингис хаан одонт, Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Г.Мэнд-Ооёогийн “Морин хуур-монгол соёлын ой санамж”, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы Багшийн их сургуулийн доктор, профессор Хөгжилтийн “Хялгасан хуурын эрт ба эдүгээгийн тухай” зэрэг нийт 16 илтгэл хэлэлцүүлэв.Хуралд Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яамны Соёлын өвийн бодлогын хэрэгжилтийн газрын удирдлагууд, Шинжлэх ухааны академи, Соёлын өвийн үндэсний төв, морин хуур судлаач, урлаач, багш, эрдэмтэн, докторууд, зохиолчдоос гадна төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын холбогдох төлөөллүүд оролцлоо.

Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, нийслэлийн Аялал жуулчлалын газар, Баян-Өлгий аймгийн нутгийн зөвлөлтэй хамтран “Наурызын баяр-2025” арга хэмжээг жанжин Д.Сүхбаатарын талбайд /2025.03.22/ зохион байгууллаа.Нээлтийн үеэр нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар “Монгол улс маань олон үндэстэн ястнаас бүрдсэн нүүдэлчдийн дайчин уламжлал, ёс зан заншил, дахин давтагдашгүй өвөрмөц соёл, өвийг хадгалан ирсэн арвин түүхтэй билээ. 2024 онд ЮНЕСКО-ийн Соёлын биет бус өвийг хамгаалах тухай конвенцын Засгийн газар хоорондын хорооны 19 дүгээр чуулганаар Монгол Улсаас “Наурыз” буюу “Нарны баяр”-ыг бүртгүүлэн батлуулснаар дэлхийн биет бус өвийн жагсаалтад багтсан сайхан мэдээгээр Баяраа эхлүүлж байгаад таатай байна.Бид энэ дахин давтагдашгүй өв соёлоо ирээдүй хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх, Монгол орныг олон улсад сурталчлан таниулах зорилгоор “Монголын наурызын баяр-2025” арга хэмжээг анх удаа Нийслэл хотын Төв цэг, Жанжин Д.Сүхбаатарын талбайд зохион байгуулж байна.Эдүгээг хүртэл хэдэн зуун жил хадгалагдаж, үе дамжин өвлөгдсөөр ирсэн Казах түмний дахин давтагдашгүй соёл, уламжлал, ахуй амьдралын онцлогийг олон улсын жуулчид төдийгүй нийслэл хот, Монгол орны өнцөг булан бүрт суугаа иргэд маань үзэж сонирхох, таниж мэдэх хүсэлтэй байдаг” гэдгийн онцлов.Энэхүү арга хэмжээгээр казах үндэстний урлагийн болон жүжигчилсэн тоглолт, казах үндэстний бүрэн тоноглол бүхий гэр үзэсгэлэн, кураш бөхийн барилдаан, үндэсний тоглоом наадгай, хоол амталгаа,гар урлалын үзэсгэлэн худалдаа, Монгол банхарын хүрээд зочилж, үзвэр үйлчилгээнээс  сонирхлоо.

“Хөх дөл” төслийг санаачлагч УДЭТ-ын жүжигчин Г.Алтангэрэл, Г.Номуун нар хүүхдүүдийн хамт 2023 оны зургаадугаар сард Улаанбаатар хотоос Баянхонгор аймгийн Галуут сумын Цагаан цохиот хэмээх нутагт шилжин суурьшсан. Ийнхүү шилжин суурьшсанаас эхлэн “Хөх дөл” төслийн хүрээнд бүтээсэн нүүдэлчдийн ахуй соёлыг харуулсан 20 ангит цуврал контентыг энэ сарын 14-ний өдрийн 19:00 цагт “Corporate convention center”-т нээнэ. Нээлтийн үеэр нүүдэлчдийн өвөрмөц ахуй биет бус соёлын өвийг Монгол залуу, малчин гэр бүлийн өдөр тутмын амьдрал дээр түшиглэн илэрхийлсэн дэлгэцийн бүтээл “Мөнхөө” баримтат киног мөн олон нийтийн хүртээл болгоно. Харин нүүдэлчдийн ахуй соёлын 20 ангит цуврал контентод залуу гэр бүл жилийн дөрвөн улирал, Монголын хөдөө тал, малчин ахуйд хэрхэн дасан зохицсон, суралцсан тухай гарах бөгөөд хүний амьдралын баяр гунигтай мөчүүд, гэр бүлийн халуун дулаан уур амьсгалын талаар өгүүлэх юм.“Хөх дөл” төслийг "Хишигт Жанжин" ТББ-аас гурван жилийн хугацаанд амжилттай хэрэгжүүлж байгаа билээ. Уг төслөөр олон зууны түүхтэй нүүдэлчин ахуй, соёлын биет бус өв, түүний илэрхийллүүдийг баримтжуулан авч үлдэх, үндэсний нэгдмэл үнэт зүйлсээрээ бахархах үзлийг сурталчлах, түгээн дэлгэрүүлэх зорилготой.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн Бүгд Найрамдах Чех Улсад хийж буй төрийн айлчлал үргэлжилж байна.Айлчлалын хүрээнд “Чингис хаан” одонт, Монгол Улсын Соёлын элч Морин хуурын найрал хөгжим Чехийн Ерөнхийлөгчийн ордон-Прагийн шилтгээнд “Монголын сайхан орон” тоглолтоо толилууллаа.Тоглолтыг Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх болон Бүгд Найрамдах Чех Улсын Сенатын танхимын дарга Милош Вийстрчил нар үзэж сонирхлоо.Морин хуурын найрал хөгжим бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ монгол үндэстний соёл, урлагийн оргил  бүтээлүүдийг тус улсад амьдарч буй монголчууд болон Чехийн төр, засгийн хүндэт зочид, нийгэм, соёлын зүтгэлтнүүдэд өргөн барилаа.Уран бүтээлчид өмнө нь Прага хотноо хоёр удаа Прагийн шилтгээн, Рудольфиниум-д тоглосон бөгөөд энэ удаагийнх 100 дахь гадаад тоглолт нь боллоо.

Нүүдэлчдийн ёс зан заншил, өв уламжлал, дахин давтагдашгүй өвөрмөц соёлыг сурталчлан таниулах, залуу үедээ өвлүүлэн үлдээх зорилгоор жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Бүргэдийн баяр” наадам 19 дэх жилдээ “Чингис хааны хүрээ” аялал жуулчлалын цогцолборт гуравдугаар сарын 8, 9-ний өдрүүдэд болно. Энэ удаагийн баярт Баян-Өлгий, Төв, Сэлэнгэ, Архангай аймгаас нийт 22 бүргэдчин оролцох бол Казахстан болон Киргизстан улсаас төлөөлөл оролцоно. “Бүргэдийн баяр-2025” наадмын ерөнхий зохион байгуулагчаар нийслэлийн Аялал жуулчлалын газар, “Чингис хааны хүрээ” аялал жуулчлалын цогцолбор, “Монголын бүргэдчид” холбоо ажиллаж байна. Мөн Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Баян-Өлгий аймгийн Соёл урлагийн газар дэмжигч байгууллагаар оролцож байгаа юм.Бүргэдийн баяр нь тэмцээн, уралдааны хэлбэрээр зохион байгуулагддаг бөгөөд арга хэмжээний эхэнд тэмцээнд оролцох бүргэдчид үндэсний хувцсаараа гоёж, гаршуулсан бүргэдээ гарын шуун дээр суулгаж, бүргэдээр ан хийхэд тусгайлан сургасан морьтой жагсан орж ирдэг. Эндээс уламжлалт зан заншил болон дээл хувцасны өнгө дизайн зэрэг бүх элементийг нарийн шүүж тунгаан, хамгийн сайхан үндэсний хувцас, морь, бүргэдийн тоноглолтой шилдэг бүргэдчинийг шалгаруулдаг юм. Мөн энэ үеэр казах үндэстний урлагийн тоглолт, хувцас хэрэглэлийн худалдаа, хоол үйлчилгээ зохион байгуулагдах бөгөөд казах үндэстний гэрт зочлон өвөрмөц ёс заншил, амьдралын хэв маягтай ойроос танилцах боломжтой. Махчин шувууг гаршуулан сургаж, ан ав хийж ирсэн уламжлалт арга ухааныг “Шувуучлахуй” хэмээн нэрлэдэг бөгөөд бүргэдээр ан хийх энэхүү уламжлал нь Төв Азийн нүүдэлчдийн дунд 6000 жилийн өмнө үүсэж, өдгөө хүртэл хадгалагдаж иржээ. Энэхүү уламжлалыг хадгалж ирсэн улсын хувьд Монгол Улс 2010 онд ЮНЕСКО-ийн Хүн төрөлхтний Соёлын биет бус өвийн Төлөөллийн жагсаалтад албан ёсоор бүртгүүлсэн байдаг.

Хүүхдийн урлан бүтээх төв дараах ангиудад нэмэлт элсэлт авч байна:- Монгол уран бичиг – Даваа/Лхагва болон Мягмар/Пүрэв гараг- Хар Зураг – Даваа/Лхагва болон Мягмар/Пүрэв гараг- Эко гар урлал - Даваа/Лхагва болон Мягмар/Пүрэв гараг- Сүрлэн сүлжмэл - Даваа/Лхагва болон Мягмар/Пүрэв гараг- Үндэсний уламжлалт уран хатгамал - Даваа/Лхагва болон Мягмар/Пүрэв гараг- Хар зураг, уран зураг - Даваа/Лхагва болон Мягмар/Пүрэв гараг- Арьсан урлал - Даваа/Лхагва болон Мягмар/Пүрэв гараг- Хувцас загвар - Мягмар/Пүрэв гараг Өдрийн ээлж- Сүрлэн наамал - Даваа/Лхагва болон Мягмар/Пүрэв гараг- Уран зураг анхан шат - Даваа/Лхагва болон Мягмар/Пүрэв гарагӨглөөний ээлж: 09:00-11:00 цагийн хоорондӨглөөний ээлж: 14:00-16:00 цагийн хоорондБүрдүүлэх материал:- Төрсний гэрчилгээний хуулбар- Цээж зурагХолбоо барих утас:11-329426, 9977-5707

Залуу байхдаа бид ирээдүйг бодолгүйгээр олон шийдвэр гаргадаг. Гэхдээ зарим шийдвэр дунд насанд хүрэх үед бидэнд сөргөөр нөлөөлдөг. Хөгшрөх үед харамсал төрүүлдэг зүйлсийн заримаас дурдвал:1. Буруу хүнтэй гэрлэх Залуу байхдаа гэрлэх шалтгаанаа зөв тодорхойл. Бусдын жишгийг дагах, нийгмийн байр суурь олох, эсвэл дарамтад орж гэрлэхээс зайлсхий. Хайр, нөхөрлөлдөө тулгуурлан зөв хүнээ сонго. Буруу шалтгаанаар гэрлэвэл амьдралд чинь зөрчил, сэтгэл гутрал, шүүхийн хэрэг, гашуун дурсамж үлдэх болно. 2. Боломжийг алдах Залуу байхдаа танд олон боломж нээгдэнэ. Гэхдээ айдас, залхуурал, эсвэл бардамналыг давж чадахгүй алдах нь бий. Хожим харамсахгүйн тулд боломжийг ашигла. 3.Харилцаагаа сүйтгэх Залуу байхдаа мөнгө, амжилтад хэт төвлөрч, хүмүүсийг ашиглах, холбоогоо таслах зэрэг буруу үйлдэл хийх нь элбэг. Гэвч нас ахих тусам хайраар дүүрэн харилцаа, итгэлцэлгүй амьдрал хоосон санагдана. 4. Хийсэн үр хөндөлт Залуу эмэгтэй байхдаа жирэмсэлж, айдаст автсан үедээ үрээ хөндүүлсэн бол хожим харамсах магадлалтай. Хүүхдээ тэврэх мөчөөс татгалзсан тэр шийдвэр чинь амьдралдаа гаргасан хамгийн том харамсал байж болно. 5. Хүүхдээ үл тоох Залуу эрэгтэй байхдаа хариуцлагаас зугтаж, хүүхдээ хүлээн зөвшөөрөөгүй бол хожим үүнийгээ харамсах болно. Чиний орхисон хүүхэд амжилтад хүрсэн ч чи түүний эцэг нь гэж хэлэх эрхгүй болно. 6. Бурхнаас нүүр буруулах Нас ахих тусам амьдралыг утга учиртайгаар харж, Бурхны тухай илүү их боддог. Хожимдсон хойноо биш, залуу байхдаа Бурхантай ойр байж, амьдралаа бүтээгээрэй. 7. Биеэ үл хайхрах Нэг л биеийг бүх амьдралынхаа туршид авч явна. Тамхи, согтууруулах ундаа, мансууруулах бодис, буруу хооллолтоос зайлсхий. Хожим эрүүл мэндээ алдсанаас болж харамсах болно. 8. Цагийг дэмий үрэх Залуу байхдаа залхуурах, буруу харилцаанд цаг зарцуулах, утгагүй зүйл хөөцөлдөх нь хамгийн том харамслыг авчирна. 9. Мөрөөдөл, авьяасаа орхих Залуу насандаа авьяас, хүсэл мөрөөдлөө орхисон бол хожим бусдын амжилтыг хараад "Энэ би байх байсан" гэж бодож харамсана. 10. Нэр хүндээ алдах Хожим нас ахих үед таны нэр хүнд маш чухал болно. Залуудаа үйлдсэн бүх үйлдэл чинь таны нэр төрд нөлөөлсөн байх тул анхааралтай амьдар. 11. Эд баялгаа үрэх Хөдөлмөрлөж олсон мөнгөө клубт үрэх, хэтрүүлэн зарцуулах зэргээс зайлсхий. Хожим нь хөрөнгө оруулалт хийж, ирээдүйгээ баталгаажуулаагүйдээ харамсах болно. 12. Сайхан хайрыг алдах Амьдралдаа чамайг чин сэтгэлээсээ хайрласан хүн байсан уу? Түүнийг үл ойшоовол хожим "Тэр хүнтэй одоо хүртэл хамт байсан бол ямар байх байсан бол?" гэж бодох болно. 13. Эцэг эхээ үл хүндлэх Залуу байхдаа эцэг эхээ хуучинсаг гэж бодож үл тоох нь амархан. Гэвч тэдний үнэ цэнийг хожим ухаарахдаа харамсах вий. Цаг хугацааны үнэ цэн: •Эгч, ахтай байх үнэ цэнийг тэднийгээ алдсан нэгнээс асуу. •10 жилийн үнэ цэнийг саяхан салсан хосоос асуу. •1 жилийн үнэ цэнийг эцсийн шалгалтдаа унасан оюутнаас асуу. •1 секундын үнэ цэнийг ослоос амьд гарсан хүнээс асуу. Цаг хугацаа хэнийг ч хүлээхгүй. Тиймээс одоо байгаа мөч бүхнээ нандигнаж, амьдралаа үнэ цэнтэйгээр өнгөрүүлээрэй.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит нисгэгчгүй нисэх хэрэгсэл жолоодлогын улсын аварга шалгаруулах “Дронокон-2025” тэмцээнийг 2025 оны нэгдүгээр сарын 25-26-ны өдрүүдэд зохион байгуулах гэж байгаа тул та бүхнийг өргөнөөр оролцохыг урьж байна. Нисгэгчгүй нисэх хэрэгслийн спортыг хөгжүүлэх замаар дроны технологийг нутагшуулж, үндэсний аюулгүй байдал, хөдөө аж ахуй болон бусад салбарт үр дүнтэй ашиглах бодлогыг дэмжих зорилготой тус тэмцээн мэргэжлийн, сонирхогчдын, тоглоомын, өөрөө угсрах гэсэн дөрвөн төрлөөр явагдана.Оролцогчдыг 2025 оны нэгдүгээр сарын 14-нийг хүртэл бүртгэх бөгөөд дэлгэрэнгүй мэдээллийг энд дарж үзнэ үү.

 1921 оны ардын хувьсгалын дараа Монгол Ардын Нам засгаас урлаг, утга зохиолыг хөгжүүлэх талаар үлэмжийн их анхаарал тавьж, ард түмний эрх ашигт нийцсэн агуулгатай, үндэсний хэлбэртэй урлаг соёлыг хөгжүүлэх, дэлхий дахины сонгодог урлагийн дэвшилт өвөөс бүтээлчээр суралцах зорилтыг тавьснаар Монголын орчин үеийн дүрслэх урлагийн түүхийн шинэ хуудас нээгдсэн юм.Тэр үед монголын уран бүтээлчид үндэсний урлагийн уламжлалыг хадгалан, дэлхий дахины урлагийн онцлогийг судалж, ялангуяа Зөвлөлтийн дүрслэх урлагаас суралцаж, Монголын орчин үеийн дүрслэх урлагийн суурийг тавьж зураач урчуудын өмнө шинэ нийгмийг цогцлон бүтээх чиглэлийг баримталж байМонгол оронд Европын уран зургийн арга Оросоор дамжин орж ирсэн бөгөөд монголын зураач, урчуудын өмнө хүн төрөлхтний хөгжлийнхөө түүхэнд хуримтлуулсан зураг дүрслэлийн ухааны арвин баялаг болох өрнөдийн зургийн аргыг сурч эзэмшиж МАН-аас гадаадын боловсронгуй байдлыг дагаж мөрдөн явах нь нэн зүйтэй гэж зөвшөөрөн тогтов.        1920 оны XI сараас 1921 оны IV сар хүртэл «Монголын үнэн» сонины анхны дугаарт хоёр, бусдад нь тус бүр нэг, нийтдээ долоон зураг хэвлэгдэж, ардын намын зорилго бодлогыг илэрхийлж, түүний хэтийн төлөв, үзэл санааг олон түмэнд хүргэж, улмаар сурталчлагч, зохион байгуулагчийн үүрэг гүйцэтгэж байснаас үзэхэд орчин цагийн дүрслэх урлагийн ууган төрөл зүйл сонины зураг Монгол ардын намаас империализм хамжлагат ёсыг эсэргүүцсэн ардын хувьсгалд ид бэлтгэж байсан үеэс үүссэн байна.        1921 оны 7-р сарын 19 нд «Монголын үнэн» сонины шууд үргэлжлэл «Уриа» сонин хэвлэгдэж монголын ард түмний түүхэнд шинэ үе эхэлснийг зарлан тунхагласан «Бүрээч» зураг нийтлэгдсэн бөгөөд монгол зургийн уламжлал, бэлгэдэл, зүйрлэл зэргийг чадмаг ашиглажээ. Энэ зурагт бөөн үүлээр ард түмний хүсэл мөрөөдөл дэлгэрэхийг, дэлбээлсэн цэцгээр хүсэл мөрөөдөл жинхэнэ биеллээ олсныг үзүүлж байжээ.        1924 онд Зураач Б.Шарав В.И.Лениний хөрөг зурсан бөгөөд тэрээр монголын дүрслэх урлагт шинэ уран зураг, зураасан зургийн эх суурийг тавьсан манай шинэ үеийн дүрслэх урлагийг үндэслэгчийн нэг хэмээн зүй ёсоор үздэг билээ. Түүний уран бүтээлийг хөрөг, ном хэвлэлийн зураг гэж ангилан үзэж болно.Тухайн үеийн монголын зураачдын бүтээлийг судалж байхад шинийн төлөө тэмүүлж, тэр зүг уриалан дуудаж, шинэ зүйлийг эзэмшиж, эзэмшихийн төлөө тэмцэж, хуучныг жигшин үзэж, шинэ үзэл санааг ойлгон ухаарч, баярлан баясаж байгаа романтик тэмүүлэл бүхий идэвхтэй уран сайхны дүр илэрч байсан нь зураачид амьдралын сайн сайхан, түүний гэрэлт ирээдүйн гайхамшгийг ойлгож тэр зүг тэмүүлж байсныг харуулна.Нийгмийн хөгжил дэвшил дүрслэх урлагаас шинэ зам, агуулга хэлбэрийг шаардаж ардын нам, хувьсгал, цэрэг, эмэгтэйчүүд, залуучууд, үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, соёлын хувьсгал зэрэг нь уран бүтээлийн гол сэдэв болж байжээ.Монгол Ардын цэрэг, тэдний сүр хүчийг илтгэн харуулсан олон бүтээл гарч харийн түрэмгийлэн эзлэгчид, дотоодын хар шар хамжлагат ёсны давхар дарлалд шаналан зовсон ард түмэнд эрх чөлөөг олгож сайн сайхан амьдралыг авч ирсэн хүмүүс бол тэр үеийн ардын журамт цэрэг гэж үзэж уг сэдвийг онцлон авч өргөн дэлгэр дүрсэлж байжээ.Амьдралын өөрчлөлт, нийгмийн хөгжил дэвшил хичнээн түргэн байх тусам уран бүтээлийн сэдэв агуулга маш хурдан өөрчлөгдөн баяжиж уран бүтээлийн зорилго нийгэм, улс төрийн бодлоготой нягт холбоотой үүсэн тогтсон нь орчин үеийн дүрслэх урлагийн ололт, ирээдүйн хүсэл тэмүүллийн илэрхийлэл болж байв. Энэ үеийн уран бүтээлийн нэг нийтлэг зүйл бол амьдралын шинэ утга санаагаар баялаг, түүгээрээ бүтээлч үйлсэд уриалан дуудсан дайчин шинжтэй байсанд оршино. Тухайн үеийн дүрслэх урлаг ард түмний оюун санааны эрэлт шаардлагыг хангаж, хүсэл сонирхолд нь бүрэн нийцэж байлаа.Монголын дүрслэх урлагийн зүтгэлтэн нар шинэ нийгмийн зорилтыг хэрэгжүүлж соён гэгээрүүлэх, орчин үеийн дүрслэх урлагийг буй болгон хөгжүүлэх ажлыг хослуулан авьяас билгээ дайчилж ардын хувьсгалын утга соёл ба түүний дүрслэх урлагийг бүтээхэд бие сэтгэлээ дайчилан ажиллаж байжээ.Тэр үед ажиллаж байсан зураач, урчуудын нэг хэсэг нь уламжлалт дүрслэх урлаг, ардын урлал, дорно дахины урлагийн боловсролтой байлаа. Нөгөө хэсэг нь хувьсгалын жилүүдэд орчин үеийн дүрслэх урлагийн анхны мэдэгдэхүүнийг эзэмшиж байсан уран бүтээлчид байжээ.Бас нэгэн давуу тал нь Намын үзэл суртал нэвтрүүлэх явдалд клуб / улаан булан/ нь үлэмж тустай ба зүй нь олон түмнийг сурган гэгээрүүлэх хэргийг чухалчилж монголын төр засгийн бодлогыг сурталчлахад чухал үүрэг гүйцэтгэж байснаараа түүхэн ач холбогдолтой юм.Монголын зураач, урчууд өрнө дахины урлагийн анхны мэдэгдэхүүнийг эзэмшиж улмаар тосон будаг, гөлтгөнө материалаар уран бүтээлүүд хийж, бодит амьдралыг дүрслэхэд реалист барилыг эзэмших гэж мэрийн ажиллаж байлаа. Уран бүтээлчид эрлийг бодит байдалд нийцүүлэн, цаг үеэ тусган орчин цагийнхаа урлагийн зорилго чиглэлтэй хослуулан хийж байв. Аливаа улсын утга соёлын түүх тухайн ард түмний туулсан замналтай салшгүй уялдаатай байдагчлан, орчин үеийн дүрслэх урлаг нийт улс үндэсний утга соёлын нийтлэг хэв шинжийг ямар нэг хэмжээгээр шингээхийн сацуу өөрийн орны өвөрмөц амьдрал, байгаль, ахуй байдал, хэв заншил, хувьсал хөгжлийг соргог тусгасан байна.Монгол улсын орчин үеийн дүрслэх урлагийн бүтээлүүдийн түгээмэл шинж, үзэл санааны гол чиглэл, хөгжлийн зүй тогтлыг гаргах үүднээс урлагийн бүтээлүүдийг зураасан зураг, уран зураг, уран баримал, тайз чимэглэл, гоёл чимэглэлийн урлаг гэж ангилан тус тусад нь авч үзэхдээ хөгжлийн хувьд тухайн үедээ тэргүүлж байсан зураасан зургаар эхлэж байна. Тэр үед ухуулан сурталчлах зураасан зургийн төрөл зүйл хүн амын ихэнх бичиг үсэг мэдэхгүй байсан нөхцөлд тухайн үеийн улс төрийн амьдралын утга учир, нам засгийн бодлогыг ойлгомжтой, хүртээмжтэй сурталчлахад чухал үүрэгтэй байжээ.Өргөн уудам нутаг дэвсгэртэй дэд бүтэц хөгжөөгүй монгол орны тухайн нөхцөлд зураасан зургийг олон хувиар хэвлэж хамгийн бөглүү зах хязгаарын нутагт хүртэл тарааж болох бүрэн боломжтой байлаа. Намаас зураач урчуудын зураасан зургийн бүтээлд нийт олон түмнийг хувьсгалын үзэл суртлаар хүмүүжүүлэхэд чиглэж, олноор байгуулсан клубүүдийг харьяат намын хороонд захируулж, үзэмжтэй болгохын тулд зураачдаар зураг хөргийг бэлтгэх хошууны хороодын дэргэд нэжгээд улаан буланг шинээр нээж байсан байна.Зураасан зургийн урлагт суурь зураг, зурагт хуудас, хэвлэл, чимэглэлийн зураг зэрэг олон зүйл багтдаг бөгөөд эн түрүүнд сонины зураг эхлэн хөгжсөн байна. Сонины зураг уран сайхны чигмэглэлийн үүргээсээ гадна тодорхой үзэл санааг илэрхийлж улс төрийн агуулга, уран сайхны нэгдлийг буй болгон ардын намын дайчин үгийг олон түмэнд хүргэх үзэл суртлын хүчирхэг зэвсэг болж байжээ. Эдгээр зургуудыг хэн ч харсан ойлгомжтой байсан төдийгүй ард түмэн жинхэнэ хань нөхөр, дайснаа хэн болохыг танихад нөлөөлж байсанд улс төрийн ач холбогдол оршино.Зураачид олон түмний анхаарлыг татахуйцаар сонирхолтой зохиомж, уран сайхны хэтрүүлэл, хошигнол оруулж зурж байв. Зарим зурагт тайлбар өгч, холбогдох этгээдийн нэр зааж зураг дээр бичиж тодосгох, хоёр гурван хэсэг болгон цуврал байдлаар зурах зэрэг аргыг хэрэглэж байжээ.Монголын анхны хэвлэл «Монголын үнэн» сонины анхны дугаарыг нам төрийг үндэслэгч их жолоодогч Д.Сүхбаатарын санаачилга оролцоотойгоор коминтернийн нөхдийн тусламжтайгаар нийтэлж гаргасан байна. Энэ сонины эхний дугаарт «Эрх мэдлээ авч, эрдэм соёлоо мандуулъя» зураг нийтэлж түүнд хувьсгалын бүрээ үлээж байгаа морьтой хүнийг зурж олон түмнийг харийн түрэмгийлэн эзлэгчид, дотоодын хар шар хамжлагат ёсны давхар дарлалын эсрэг хүчээ нэгтгэн тэмцэж эрх чөлөөгөө олж аваад улмаар соёл боловсролоо мандуулах хувьсгалын үйлсэд уриалан дуудсан утга санааг илэрхийлжээ.Мөн түүнчлэн хуучин дүрслэл, хэллэг уран сайхны хүрээнээс хальж бодит байдалд ойртсон байна. Тэр үед хамжлагат, лам нар Орос улсыг элдвээр муучилж ард түмний дунд худал цуурхал тарааж түүнд дургүйцүүлэх, холдуулах бодлого явуулж байсан нөхцөлд шууд дүрслэлийи аргаар монгол зөвлөлтийн ард түмний найрамдал нөхөрлөлийн эхлэл хэрхэн тавигдаж байсныг илэрхийлэхэд тохиромжтой биш байжээ. Тиймээс зураач, урчууд тухайн цаг үед тохирсон төлөөлөл, дүрслэлийн аргыг сонгон хэрэглэсэн нь уул найрамдал нөхөрлөлийн эхлэлийг илэрхийлэхэд төдийгүй төлөөлөл адилтгал, зүйрлэл зэргийг ашиглан бэлгэдэл, гүн утга санаа бодлоо илэрхийлж ирсэн нь ард олонд ойлгомжтой хэлбэрээр ном дэвтрийг орчуулан гаргах, үнийг хямд болгож ялангуяа бага хүүхэд ба ард түмнийг төөрөгдөлгүй болгож нам засгийн үнэнд итгэлтэй байлгах бодлогийг Төв Хорооноос удирдан чиглүүлэн ажиллаж байсан байна.«Монголын үнэн» сонины эхний дугаарт «Монгол ардын нам», «Оросын эв хамтын нам» гэсэн хоёр тугийг эн зэрэгцүүлэн зурж хөрш зэргэлдээ октябрийн хувьсгалын өлгий Зөвлөлүүдийн орны ард түмэнтэй найрамдал нөхөрлөлтэй амьдралыг хүссэн монголын ард түмний хүсэл мөрөөдөл амьдралд хэрэгжиж буйг харуулжээ. Ялангуяа хоёр улсын тугийг эн зэрэгцүүлэн зурснаар уг найрамдал нөхөрлөл ард түмний эрх ашгийг хамгаалсан бие биеэ хүндэтгэсэн тэгш эрхийн үндсэн дээр буй болж байгаа шинэ утга агуулгатай болохыг үзүүлсэн байна. Улмаар уул санаа сэдвийн утга агуулга улам гүнзгийрч түүнийг даган уран дүрслэлийн арга хэллэг нь баяжин хөгжжээ.Монгол Ардын Намын удирдлагаар партизан цэрэг Оросын эв хамт намын тусламж болгон явуулсан улаан цэргийн хамтаар хэцүү хүнд нөхцөлд байсан монгол орныг гадаадын түрэмгийлэн эзлэгчдээс чөлөөлж буйг харуулж, эцэст нь Монгол орныг тусгаар тогтнуулж, жирийн, малчин ард түмэнд эрх чөлөө олгож хөл дээр нь босгон авч байгааг уран дүрслэлээр илэрхийлжээ.Мөн олон нийтийн дунд суртал нэвтрүүлэх тухай монгол ард улсыг аж ахуй ба эрдэм соёл, ший жүжиг, зураг урлалыг чанарыг сайжруулж, улаан булан, улаан гэр мэтийг өргөжүүлэн хөгжүүлэх тогтоол гарсан байна.Дүрслэх урлагийн бүтээлд мал амьтныг тодорхой зорилгын үүднээс дүрслэн зурдаг билээ. Тус улсын үндэсний соёл боловсролыг хөгжүүлэх явдалд намаас тодорхой чиг шугам гаргаж уламжлалт зураасан зургийн агуулгыг төдийгүй хэлбэрийг баяжуулж, урлаг уран сайхны олон арга барилаар, дүрслэн илэрхийлэх хэрэгслийг гүнзгийрүүлж эхэлсэн байна.«Монголын үнэн» сонин ЗХУ-ын Эрхүү хотноо хэвлэгдэж байсан бөгөөд үүний ачаар монголын зураачид Зөвлөлтийн зураачдын бүтээлтэй танилцаж коминтерний нөхдийн тусламж дэмжлэг авч байсан нь зургийн урлаг шинэ утга агуулга, үзэл санаагаар хөгжихөд ач тусаа өгч зарим сонины зургуудыг чухам хэн зурсан болох нь тодорхой биш байна.Монголоос сонинд ажиллаж байсан хүмүүсийн дунд зураг зурдаг нь С.Буяннэмэх байжээ. Түүний зурсан «Уран үгсийн чуулган» сэтгүүлийн хавтас болон «Шанз тоглож буй эмэгтэй», «Эртний баатар» зэрэг хэд хэдэн зураг мэдэгдэж байна. «Уран үгсийн чуулганы» хавтас ба «Монголын үнэн» сонинд нийтэлсэн зургуудаас монголын амьдрал, хүний төрх, хувцас, эдлэл хэрэглэл, хөдөлгөөн зэргийг үзүүлсэн байдал, үндэсний уламжлалт зургийн хүн, мал амьтны хэлбэр дүрсийг гаргаж ирсэн өвөрмөц арга ажиллагааг хэрэглэсэн зэргээс үзэхэд тус сонины нэг, хоёр, дөрөвт нийтэлсэн зургуудыг С.Буяннэмэх зуржээ.Ардын хувьсгалаас хойш гарсан «Уриа», «Ардын эрх», «Үнэн» зэрэг тогтмол хэвлэлд олон зураг нийтлэгдэж байжээ. Тэдгээр хэвлэл шинэ цагийн дүрслэх урлагийг үүсгэн хөгжүүлэгч зураачдын өсөж хөгжихөд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн байна. Сонины зургуудаас зураасан зургийн сэдвийн цар хүрээ, уран бүтээлчдийн өсөлт, ур чадварын дээшлэлтийг мэдэж болохоор байна.Тухайн үеийн бодит байдал, нийгмийн үзэгдлийг дүрслэх урлагийн уран сайхны хэлээр сурталчилж шинэ нийгмийн амьдралыг дүрслэх, шинэ хүний дүрийг бүтээхэд зураач урчууд, авьяас билгээрээ тодорсон залуу авьяастан нар мэдлэг, ур чадлаа зориулж ардын хувьсгалыг бахдан магтах, ухуулан сурталчлан ард түмэнтэй ойртуулах ба уран сайхны ажлын тухай Намын Төв Хорооноос гаргасан тогтоол шийдвэрийг хэрэгжүүлэх чиглэлийг гол болгож байв.«Монгол ардын нам» сэтгүүлийн хавтсанд ард түмэн намаа нягт хүрээлж байгааг харуулсан байдаг бол «Хувьсгалт залуучуудын эвлэл» сэтгүүлийн хавтсанд ирээдүйдээ итгэл төгс байгаа шинэ эрин үеийн залуусын цог золбоог үзүүлсэн байна. «Ардын цэрэг», «Хувьсгалт улаан цэргийн бодлого» зэрэг сэтгүүлд эх орны соргог манаа болсон шинэ хүнийг зуржээ.Тухайн үед төрөл бүрийн номыг зурагтай хэвлэж байсан бөгөөд тэр зургууд нь үзэмж чимгийн үүрэг гүйцэтгэхээсээ илүү түүний утга санааг илэрхийлж, агуулгыг гүнзгийрүүлж байснаараа онцлог юм.Монголын сэхээтнүүд эх хэлээрээ ЗХУ болон европын уран зохиолоос Аугаа их зохиолч А.Горькийн зөвлөсөнчлөн идэвхтэй зарчмыг баримталсан зохиол орчуулж байсан бөгөөд тэр зохиолын заримд монголын зураачид зураг зурж байжээ. Д.Дефогийн «Робинзон Крузо»гийн зураг чимэглэл энд онцгой байртай юм. Энэ бүхнээс үзэхэд сонин, сэтгүүл, ном нь орчин үеийн дүрслэх урлагийн амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэж, урчуудыг хүмүүжүүлж, тэдний эгнээ өргөжиж, уран бүтээлийн үзэл суртал, ур чадвар дээшлэхэд ач холбогдлоо үзүүлжээ.Үзүүлэн таниулахад зориулсан зурагт хуудас нь нам засгийн бодлогыг сурталчлахад дайчин зэвсэг болж энэ төрөл зүйлийн үүсэл хөгжлийн явц ихээхэн сонирхолтой юм. Улс төрийн ухуулах хуудас гаргахыг жанжин Д.Сүхбаатар анх санаачилж, намын анхны ухуулах хуудасны үгийг өөрөө бичиж байжээ.Монгол ардын намаас ухуулах, уриалах хуудас бичүүлэх, хэвлүүлэх талаар онцгой анхаарч, Д.Сүхбаатар тэргүүтэй хувьсгалчид тус намын анхдугаар их хурлыг хуралдуулахаар Хиагт хотод бэлтгэл ажил явуулж байхдаа мөн ажлыг зохиож тэд 20 гаруй нэр төрлийн их, бага хэмжээний ухуулах хуудасны төрөл бүрийг хамгийн бага тоогоор 100-гаас доошгүй хувиар хэвлэж Монгол оронд тарааж байжээ.Ардын хувьсгал мандсанаас хойш Монголын анхны зурагт хуудас 1923 онд Ленинград хотод хэвлэгдэж байсан байна. Энд өнгөрсөн нийгмийн бурангуй байдлыг ололт амжилттай жиших замаар шинэ нийгмийн хөгжил хөдөлгөөний зүй тогтлыг харуулжээ.Монголын зураач урчууд европын уран зургийн арга барилд суралцаж эхэлсэн бөгөөд уран бүтээлүүдэд ертөнцийг мэдэрч тусгадаг бодьгал шинж, дүрслэлийн примитив хандлага, байгалиас хуулбарлан суралцах натуралист баримтлал зонхилж нам төрөөс театр, клубуудийн зэрэг уран сайхны байгуулагуудын ажиллагааг сайжруулах, уран сайхны боловсон хүчин бэлтгэх зорилгоор жүжиг, дуу бүжиг, хөгжим, зохиол найруулга, кино ба гар зургийн сургуулиудыг байгуулж улсаас аль болох зардлаар хангах уран сайхны талаар арга тогтоол гаргасан байна. Мөн соёл боловсролыг ухралтгүйгээр хөгжүүлж бичиг үсэг үл мэдэх явдлыг бүрэн устгаж, ард түмнийг гэгээрүүлэх бодлог барьж байлаа.Тухайн үед Монголд ажиллаж байсан ЗХУ-ын мэргэжилтэн К.И.Померанцев, Н.Н.Вельский, С.А.Бушнев нар зургийн дугуйланд багшлах, дагалдуулан сургах замаар Л.Гаваа, О.Санжжав, Л.Намхайцэрэн, Ү.Ядамсүрэн нарын зэрэг олон зураачдыг тосон будгийн арга ажиллагаанд сургаж байсан буюу багш нарыг бэлтгэх сургуулийн дэргэд А.Соёлтой багшийн дугуйланд О.Цэвэгжав, Д.Чойдог нар суралцаж уран зургийн аргатай танилцжээ. Энэ үеэс тосон будгийн аргаар хийсэн анхны бүтээлүүд гарч эхэлсэн байна.1940 онд Ардын хувьсгалын 20 жилийн ойд зориулж дүрслэх урлагийн төрлөөр уран бүтээлийн анхдугаар уралдааныг зарласан ба энэ уралдаанд тосон будгаар зурсан уран бүтээлийн ажлууд тавигдав.1940-1941 онд Ү.Ядамсүрэн, Д.Чойдог нарыг Москва хотноо уран зургийн дээд сургуульд суралцуулахаар явуулсан боловч Дэлхийн II дайн эхлэн Германы арми ЗХУ-д довтолсон тул тэд сургуулиа дуусгаж чадалгүй Монгол руу буцаж иржээ. Зураачид хэдийгээр ганц жил суралцсан ч нилээд туршлага хуримтлуулж мэргэжлийн хандлагатай болж ирснээр тэр үеийн залуу зураачдад зургийн онол, дадлагын талаар их зүйлийг зааж сургаж байсан байна. Уран сайхны хүрээлэнгээс улс орныг батлан хамгаалах чанар бүхий жүжгүүд, олон түмний эх оронч байдлыг үзүүлсэн утгатай дуу шүлэг уран бүтээлүүд гаргаж ард олныг сурган хүмүүжүүлэхэд чиглэгдэж байв.1941 онд зураач Ү.Ядамсүрэн “Х.Чойбалсан”, “Х.Чойбалсангийн хөрөг”, О.Цэвэгжав “Партизан цэрэг элсүүлэлт” зэрэг бүтээлүүд гарсан байна.1942 онд Монголын ардын засгаас Улсын уран сайхны хэрэг эрхлэх газрын харьяанд Зураг урлалын газар байгуулагдаж тус Газрын анхны даргаар Д.Чойдог, ахлах зураачаар О.Цэвэгжав, зураачаар Д.Лувсанжамц, дагалдан зураачаар П.Балдандорж, модоч дархан Сандуйжав нарын бүрэлдэхүүнтэй байгуулагдсан нь Монголын дүрслэх урлагийн байгууллагын үндэс суурь болсон байна.1942 онд зураач Л.Гаваа “Цаатан” бүтээлээ зурсан байна.Монгол орны тусгаар тогтнол хүн ардын эрх чөлөөний төлөө тэмцэж явсан партизан нарын хөргөөс Д.Чойдогийнх бодит амьдралыг уран сайхнаар харуулсан байдал, дүрийн шийдэлтийн хувьд онцгой ялгарч байв. Тэрээр сонин сэтгүүлийн зураг зурж байснаас биш уран зургаар ажиллаж байгаагүй ч үзэгчдийн анхаарлыг хөрөгт төвлөрүүлэх тийм зохиомжийг сонгож дотоод сэтгэлгээ, гадаад намба төрхтэй холбож уран сайхны дүрээр илэрхийлэх зорилго тавьж байснаас үзэхэд түүнд уран дүрслэлийн эрэл хийж, туршлага хуримтлуулж байсан нь ажиглагддаг.1943 онд зураач Д.Чойдог-ийн зурсан “Партизан Мельников”, “Өвгөн партизан”, Н.Цүлтэм “Атак” бол монгол орны эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэж явсан зөвлөлтийн интернационалч, эх орончдын нэг юм. Зовлон туулж тэмцэлд хатуужсан энэ хүний зориг эрмэлзлийг уран дүрслэлийн ойлгомжтой хэлээр илэрхийлсэн билээ. Д.Чойдог ардын хувьсгалын үйл хэрэгт оролцож явсан нэр үл мэдэгдэх нэг партизаны хөргийг зурсан бөгөөд тэр хүний дүр төрх байдлыг харахад шинэ төрдөө байгуулсан гавьяатай хүн болох нь харагддаг.1944 онд зураач Ү.Ядамсүрэн “Малчин эмэгтэй”, Л.Ванган “Атак”, Л.Гаваа “Цогийн идэр нас”, Л.Гүрсэд “Агт Бэлэглэлт” тус тус зуржээ. Ү.Ядамсүрэнгийх угсаатны зүйн онцлогийг нарийн гаргаж түүгээрээ оросын ард түмний амьдралыг үзэгчдэд хүргэж байснаараа өвөрмөц байв.1945 онд Зураг урлалын газрын дэргэд Зургийн дунд сургуулийг байгуулсан бөгөөд энэ сургуулийн анхны элсэгчид нь хожмын Монголын урлаг, соёлын нэрт зүтгэлтэн зураач Б.Гомбосүрэн, Б.Чогсом, О.Мягмар, С.Рэнцэн, кино найруулагч Б.Сумхүү, Бодьсүрэн, Бадамгүр, О.Нямсүрэн нарын 15 хүн байжээ . Тэдэнд анх хар зургийг Д.Чойдог, шугам зургийг Л.Намхайцэрэн, өнгөт зургийг О.Цэвэгжав нар зааж байжээ.1945 онд зураач Ү.Ядамсүрэн “Ударник Ичинхорлоо”, О.Цэвэгжав “Цэрэг гэртээ ирсэн нь”, П.Балдандорж “Хотын Гудамж”, Н.Цүлтэм “Чойбалсан Партизаны Хамт”, Д.Лувсанжамц “Сур Харвалт” зэрэг тосон будгийн уран бүтээлүүд гарсан байна.1946 онд хуралдсан МАХН-ын Төв Хорооны бүгд хурлын тогтоолд "Аймгийн төвүүдэд уран зураг ба гэрэл зургийн газрыг байгуулан, түүний удирдах хүмүүсийг бэлтгэх зорилгоор уран зураач ба гэрэл зурагчин нарыг бэлтгэх курсийг 1946 онд зохион байгуулсугай" гэж заасан ёсоор хөдөө орон нутагт уран зураг, гэрэл зургийн салбар байгуулагджээ. Мөн онд Дүрслэх урлагийн газар нь улам өргөжиж дотроо уран бүтээлийн тасаг, үйлдвэрийн зургийн тасаг, баримлын тасаг, мужааны тасаг болон сургууль курсийн танхимд зургийн дунд сургуулийн сурагчидад мэргэжлийн хичээл зааж байжээ.1947 онд зураач Ү.Ядамсүрэн “Монгол Эмэгтэй, Н.Цүлтэм “Сталин Чойбалсан”, Л.Ванган “Гамин Бораны Харгислал”, Д.Манибадар “Эртний баатар”, Зураач Д.Лувсанжамц “Сүхбаатар, Чойбалсан” Хөрөг зургийн төрөл зүйлд Д.Сүхбаатарын дүр онцгой байр эзэлж зураг зурсан бөгөөд уул бүтээлийг зурсан арга барил, хээ угалзыг шалмаг хэрэглэсэн байдал, зураглал чимэглэл, цэвэр өнгө зэргээр ардын урлагтай холбож өгсөн нь их жанжныг адил төсөөтэй дүрслэхийн зэрэгцээ түүний жавхаалаг сэргэлэн зан төрхийг харуулахыг эрмэлзсэн байна.Зураач Ү.Ядамсүрэн том бага хэмжээний 50 гаруй хөрөг түүх хувьсгал, аж байдал, байгаль зэрэг төрлөөр хэд хэдэн бүтээл хийсний гадна ардын урлал, эдийн соёлын дурсгалтай холбогдсон 40 гаруй зураг зурсан байна.1947 оны 6 сард нам засгийн удирдагчид, зураач, урчуудыг засгийн газрын бага хурлын танхимд хүлээн авч уулзахад... маршал Чойбалсан “Сүхбаатарын хөрөг”- ийг урт ширээний гол дунд тавьж... зураачдад хандан... «Та нөхөд Сүхбаатарыг дүрслэхдээ энэ зургийг үлгэр авч болох юм» гэсэн санаа хэлж С.Бумцэнд «Дуугарахгүйгээс биш яг Сүхбаатар юм даа» гэж байжээ.1948 онд О.Цэвэгжав “Өөрийн хөрөг”, Д.Чойдог “Бумцэнд” зэрэг бүтээл гарсан байна. Шинэ нийгэм ертөнцийн боловсролд дэвших, хүн ардын шинжлэх ухааны оюун билгийг Хөгжүүлэх нь үнэхээр зайлшгүй хэрэгтэй байлаа. Тиймээс эрүүл энхийн сэдэв урлаг, утга зохиолд чухал суурийг эзэлж байлаа.1949 онд зураач Равсал “Х.Чойбалсан”, П.Балдандорж “Хөвсгөл Далай”, Э.Лхамжав “Хиагтыг Эзэлсэн нь” зэрэг уран бүтээл гарчээ.Тухайн үеийн уран бүтээлчид монгол орны үйлдвэрийн ирээдүй, ажилчин ангийн гайхамшигт хүчийг магтан дуулж байснаараа энэ үеийн дүрслэх урлаг өвөрмөц юм. Ялангуяа шинэ амьдралыг цогцлон байгуулах үйл хэрэгт ухамсарт амьдралаа зориулж байгаа идэвхтэй дүрийг харуулж, хөдөө аж ахуйг техникжүүлэхэд ЗХУ-аас үзүүлж байсан өгөөмөр тусламжийг харуулахыг гол болгож байжээ.