НИЙГЭМ

Монгол Улсын Их Хурлын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын 2024 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн захирамжаар Улсын Их Хурлын Тамгын газрын дэргэдэх Парламентын судалгаа, хөгжлийн хүрээлэнгээс Монгол Улсад ардчилсан шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 33 жилийн ойг тохиолдуулан эсээ бичлэгийн уралдааныг зохион байгуулсан билээ.Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлын үнэ цэн, мөн чанарыг таниулах зорилго бүхий эсээ бичлэгийн уралдааныг “Үндэсний эв нэгдэл, төрт ёс, түүх, соёлын уламжлал”, “Хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёс” гэсэн дэд сэдвийн хүрээнд их, дээд сургуулийн оюутан, ерөнхий боловсролын сургуулийн ахлах ангийн сурагчдын дунд зохион байгуулсан юм. Уралдаанд нийт 140 гаруй бүтээл ирж, сонгон шалгаруулалтыг хоёр үе шаттайгаар явуулсан бөгөөд “Хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёс” гэсэн сэдвийн хүрээнд дэх эсээ бичлэгийн уралдаанд Монгол Улсын их сургуулийн Бизнесийн сургуулийн маркетингийн хөтөлбөрийн дөрөвдүгээр түвшний оюутан С.Маралгуа тэргүүлж, Санхүү, эдийн засгийн их сургуулийн  эрх зүйн хөтөлбөрийн дөрөвдүгээр түвшний оюутан Р.Анхзаяа, Монгол Улсын их сургуулийн Хууль зүйн сургуулийн эрх зүйн хөтөлбөрийн гуравдугаар түвшний оюутан Э.Баярсайхан нар удаалсан.Харин “Үндэсний эв нэгдэл, төрт ёс, түүх соёлын уламжлал” сэдвийн хүрээнд болсон эсээ бичлэгийн уралдаанд Отгонтэнгэр их сургуулийн эрх зүйн хөтөлбөрийн дөрөвдүгээр түвшний оюутан Т.Маргад-Эрдэнэ, нийслэлийн ерөнхий боловсролын 24 дүгээр сургуулийн 11в ангийн сурагч Э.Цэлмэг, 20 дугаар сургуулийн 11д ангийн сурагч А.Золзаяа нар эхний гурван байрыг эзэлсэн.Мөн Монгол Улсын их сургуулийн Хууль зүйн сургуулийн эрх зүйн хөтөлбөрийн дөрөвдүгээр түвшний оюутан Ш.Сумъяахүү, нийслэлийн ерөнхий боловсролын “Эрдмийн өргөө” сургуулийн 11и ангийн сурагч А.Энэрэл, Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр сумын 2 дугаар сургуулийн 11д ангийн сурагч Н.Янжинлхам нар тусгай байранд шалгарсан юм.Эсээ бичлэгийн уралдаанд шалгарсан оюутан, сурагчдад Улсын Их Хурлын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Баасандорж, УИХ-ын Тамгын газрын Тэргүүн дэд дарга Ч.Ариунхур, дэд дарга Э.Лхагва, Парламентын судалгаа, хөгжлийн хүрээлэнгийн захирал Д.Бумдарь нар  /2025.01.09/ шагнал гардууллаа.Улсын Их Хурлын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Баасандорж, ардчилсан шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 33 жилийн ойн өдрийг тохиолдуулан зохион байгуулсан эсээ бичлэгийн уралдаанд идэвхтэй оролцсон оюутан, сурагчдад баяр хүргээд,  энэхүү уралдаан оюутан залуус, сурагчдын дунд үндэсний эв нэгдэл, төрт ёс, түүх, соёлын уламжлал, Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлын үнэ цэн, эх оронч үзлийг төлөвшүүлэхэд хувь нэмрээ оруулсан гэж дүгнэж байгаагаагаа илэрхийлсэн. Тэрбээр, Энэхүү уралдаан Үндсэн хуулиар хуульчлагдсан амин чухал асуудлууд болох хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёс, тэгш байдал, тэгш эрх, төрийн байгууламж, парламентат ёс нь яагаад чухал вэ гэдгийг эргэцүүлэхэд хүргэсэн гэдэгт итгэж байна хэмээгээд, хүүхэд залуусын бүтээлч сэтгэлгээ шүүмжлэн эргэцүүлэх чадварыг дээшлүүлэх, цаашид нийгмийн чухал асуудлаар судалгаа эрдэм шинжилгээний ажил хийх, сонирхлыг нэмэгдүүлэх сэдэлжүүлэх ач холбогдолтой байсныг тодотгосон юм.Улсын Их Хурлын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Баасандорж шагналт байранд шалгарсан шилдэг оюутан, шилдэг сурагчдад үеийн залуусаа үргэлж зөв үлгэр дуурайллаар манлайлж, нийгмийн сайн сайхан үйлсэд чиглэсэн олон арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг хүслээ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.

Улаанбаатар хотод авто тээврийн хэрэгслийн албан татвар болон авто зам ашигласны төлбөрийг нийслэлийн ИТХ-ын 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 4-ний өдрийн тогтоолоор энэ оны нэгдүгээр сарын 1-нээс нэмэгдүүлсэн. Уг тогтоол хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбоотойгоор авто тээврийн хэрэгслийн албан татварын хувь хэмжээний талаар нийслэлийн Татварын газрын Төсвийн орлого, удирдлагын хэлтсийн татварын улсын байцаагч О.Хуншагайгаас тодрууллаа.-НИТХ-аас баталсан 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 4-ний өдрийн тогтоолоор авто зам ашигласны төлбөрийг 2025 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс нэмэгдүүлсэн.  Авто тээврийн хэрэгслийн албан татвар яаж нэмэгдсэн гэдгийг тодорхой хэлж өгөөч?-Авто тээврийн албан татварын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1 дэх хэсэгт заасны дагуу 2001 хүртэлх мотортой тээврийн хэрэгсэл хамгийн дээд хэмжээ нь 144 мянган төгрөг татварт төлнө. Энэ нь уг тээврийн хэрэгслийн цилиндрийн багтаамжийн чадлыг 72 төгрөгөөр үржүүлж төлж байна гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, 2001 хүртэлх цилиндрийн багтаамжтай тээврийн хэрэгсэлд ногдох татвар нэг см.куб багтаамж тутамд 72 төгрөг байна. Харин 2001-3001 хүртэлх мотортой тээврийн хэрэгслийн цилиндрийн багтаамж тутамд ногдох татвар 81 төгрөг, 3001 болон түүнээс дээш мотортой бол 99 төгрөг болж нэмэгдсэн.-Түгээмэл байдаг “Приус 20” автомашины тухайд жишээ болгоод татварын хэмжээг тайлбарлавал?-Жишээлбэл, “Приус 20” автомашин 1500 мотортой гэвэл өмнөх 2010 оноос хойш 2024 оныг хүртэл хэрэгжиж байсан зохицуулалтаар цилиндрийн багтаамжаас шалтгаалсан ногдох татвар 24 төгрөг байсан. 2025 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс мөрдөгдөж байгаа тарифаар жилд нэг удаа 108.000 төгрөг төлнө. Өөрөөр хэлбэл, 1500 цилиндрийн багтаамжийг 72 төгрөгөөр үржинэ гэсэн үг.-Авто тээврийн хэрэгслийн албан татварыг хэзээ төлж барагдуулах ёстой вэ?-Иргэд хуульд заасан хугацаанд буюу тавдугаар сарын 31-нийг дуустал тээврийн хэрэгслийн татварыг төлөх үүрэгтэй.-Авто тээврийн хэрэгслийн албан татвараа хаана хандаж төлөх вэ?-Тээврийн хэрэгслийн албан татварыг И-Монголиа, Гэрэгэ киоск, smartcar.mn, autobox.mn албан сайтууд болон etax, Ebarimt, арилжааны банкны аппликэйшн зэргийг ашиглан цахимаар төлөхөөс гадна банкны салбаруудад хандаж, төлөх боломжтой. Мөн тээврийн хэрэгслийн албан татвар, авто зам ашигласны төлбөр, агаарын бохирдлын төлбөр зэргийг дээрх хуулийн хугацаанд нь багтаан хуваан төлж болдог.Түүнчлэн нэмж хэлэхэд, нэмэгдсэн зохицуулалт энэ оноос хэрэгжиж эхэлж байгаа учраас тээврийн хэрэгслийн 2024 оны албан татварыг төлөөгүй иргэд 2025 онд нэмэгдээгүй үнээр татвараа төлнө.

Нийслэлийн ИТХ-аас баталсан 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 4-ний өдрийн тогтоолоор Улаанбаатар хотод авто тээврийн хэрэгслийн албан татвар болон авто зам ашигласны төлбөрийг 2025 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс нэмэгдүүлсэн. Уг тогтоол хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбоотойгоор авто зам ашигласны төлбөрийн зохицуулалтын талаар нийслэлийн Замын хөгжлийн газрын дарга Б.Одбаяраас тодрууллаа.-НИТХ-аас баталсан 2024 оны 12 дугаар сарын 4-ний өдрийн тогтоолоор авто зам ашигласны төлбөрийг 2025 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс нэмэгдүүлсэн. Уг төлбөрийг нэмснээр ямар өөрчлөлт гарах вэ?-Авто зам ашигласны төлбөрийг нэмэгдүүлэхэд хэдэн үндсэн шаардлага байж болно. Замын санд төвлөрсөн бүх хөрөнгийг авто замын засвар, арчлалтад зарцуулахаар Авто замын тухай хуульд заасан байдаг. 2024 он хүртэлх байдлаар ойролцоогоор 18-20 км замыг засах боломжтой байсан. Гэтэл Улаанбаатар хотын авто замын сүлжээний нийт урт 1200 гаруй км. Жилд 18-20 км зам засна гэхээр нийт замын 1.5 хувийг засаж, үлдсэн 98 хувьд ямар нэгэн байдлаар засвар арчлалт хийгдэхгүй үлддэг байсан. Мөн 10 жил болоод авто зам дээр их засвар хийгдэх шаардлагатай болоход хөрөнгө хүрэлцэхгүйн улмаас замын чанар буурах нөхцөл үүсдэг. Цаашид энэ байдал сайжирна.-Шинэ зохицуулалт хэрэгжсэнээр авто замууд илүү чанартай баригдаж, засвар арчлалт нэмэгдэнэ гэж ойлгож болох уу?-Тэгэлгүй яах вэ. Зам засварын ажлыг хэрэгжүүлэхэд 2 төрлийн үндсэн стратеги хэрэгжүүлдэг. Энгийнээр тайлбарлавал, good road first буюу сайн замыг сайнаар нь явуулах эсвэл муу замаа түрүүлж засах гэсэн 2 стратеги байдаг. Хэрвээ муу замаа түрүүлж засах стратегийг барьж байгаа бол хамгийн муу стратегийг барьж байна гэсэн үг. Харин анхнаас нь сайн зам бариад сайн чигээр нь арчилж, насжилтыг уртасгаад явах нь урт хугацаандаа харьцангуй бага буюу 40 хувиар бага зардал зарцуулах боломж бүрдүүлдэг. Өмнө нь замын санд төвлөрч байгаа хөрөнгөөр зайлшгүй шинэчлэх шаардлагатай замаас эхэлж засдаг байсан. Хэрвээ цаашид хуучин зохицуулалтаар яваад байвал авто замын чанар улам буурах байсан.-Гэхдээ 2024 онд өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад авто замын засвар шинэчлэлтийн ажил их үр дүнтэй явсан шүү дээ?-Бид 2024 онд 162.3 км авто замыг засварласан. Сүүлийн 4 жилд нийт 200 гаруй км гол гудамж, замуудад засварын ажил гүйцэтгэсэн. Цаашид ч хийх ажлын төлөвлөгөө их бий. Төлөвлөгөөний дагуу эдгээр замын засвар шинэчлэлтийг шахаж төлөвлөж, гүйцэтгэснээр авто замын чанарын үзүүлэлтийг 80 хувиас дээш барих төлөвлөлттэй байна.-Авто зам ашигласны төлбөрийг яаж тооцож нэмсэн бол?-Ажил гэрийн хооронд жилд дунджаар 6000 км зам туулдаг жижиг тэрэг жолооддог иргэн авто зам ашигласны төлбөрт жилд 20 мянган төгрөг буюу км тутамд 3 төгрөгийн татвар төлдөг байсан. Энэ нь дэлхийн дунджаас 86 дахин бага, харин манай улстай адил зохицуулалттай орнуудаас 90 дахин бага төлбөр юм. Дүгнээд үзэхээр, авто замын засвар арчлалтын байдал болон ойролцоо орнуудтай харьцуулахад ч тэр авто зам ашигласны төлбөр нэг км тутамд гурван төгрөг байсныг 15 төгрөг болгож байна гэсэн үг. Жишээлбэл, жижиг тэрэг жолооддог иргэн жилд 100 мянган төгрөгийн төлбөр төлнө.-Хамгийн сүүлд хэзээ авто зам ашигласны төлбөр нэмэгдэж байсан бэ?-Одоогоос 12 жилийн өмнө буюу 2013 онд уг төлбөрийн систем бий болсон. Үүнээс хойш авто замын ажлын үнэлгээ, материал, технологийн үнэлгээ, төсөвт өртөг зэргийг хэрхэн өссөнтэй харьцуулахад хуучин төлбөрийн систем авто замын ажлын чанарт тохирохгүй нөхцөл байдалтай байна.-Иргэд авто зам ашигласны төлбөрийг хэзээ төлөх вэ?-Авто зам ашигласны төлбөрийг тухайн жилдээ багтаан олон төрөлт байдлаар цахимаар болон арилжааны банканд хандаж, төлөх боломжтой.-2024 онд авто зам ашигласны төлбөрөө төлж амжаагүй хүмүүс яах вэ?-2024 оны төлбөрийг төлж амжаагүй бол хуучин зохицуулалтаар төлнө.

Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хот анх 1954 онд ерөнхий төлөвлөгөөгөө батлуулж байсан бөгөөд үүнээс хойш 6 удаагийн ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулж, “Нийслэл Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө”-г УИХ-д  өргөн мэдүүлээд байна. Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө нь “Алсын хараа-2050”, “Шинэ сэргэлтийн бодлого”, “Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал” зэрэг Монгол Улсын урт хугацааны бодлого, баримт бичиг болон Улаанбаатар хотыг амьдрахад таатай, байгаль орчинд ээлтэй, “20 минутын хот” үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэхэд түлхүү чиглэгдсэн. Монгол Улсын Үндсэн хууль, холбогдох бусад, хууль тогтоомжтой нийцэж байгаа бөгөөд иргэдийн дунд нээлттэй хэлэлцүүлсэн энэхүү төсөлд 32.2 мянган иргэн санал ирүүлж, 93 хувь нь дэмжсэн юм. Түүнчлэн эрдэмтэн, судлаачид, мэргэжлийн холбоод, 14 яам, түүний харьяа байгууллагууд, төрийн бус байгууллага, их дээд сургуулийн багш нарын дунд хэлэлцүүлгүүд зохион байгуулж, санал зөвлөмжүүдийг тусган боловсруулсан.Ташрамд, хамгийн сүүлд 2013 онд “Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол, 2030 он хүртэлх хөгжлийн чиг хандлага”-ын баримт бичгийг УИХ-аар батлуулсан. Дээрх ерөнхий төлөвлөгөөний хэрэгжих хугацаа дуусаж байгаатай холбогдуулан 2017 оноос Улаанбаатар хот цаашид ямар үзэл баримтлалтай хөгжих талаар төлөвлөгөөг боловсруулж эхэлсэн юм.“Нийслэл Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө”-г баталж, хэрэгжүүлснээр дараах үр дүн гарна.Нийслэл Улаанбаатар хот нэг төвт төвлөрсөн хотоос олон төвт хотын тогтолцоонд шилжиж, иргэд, олон нийтэд нийгмийн болон төрийн үйлчилгээг ойртуулах нөхцөл бүрдэнэ. Тухайлбал, “20 минутын хот” үзэл баримтлалаар 14 хотыг төлөвлөн хөгжүүлж, дэд төв байгуулна.Улаанбаатар бүсийн хэмжээнд дагуул хот, тосгодыг соёл боловсрол, хөдөө аж ахуй, хүнс, хөнгөн үйлдвэрлэл, тээвэр логистик, эдийн засгийн тусгай бүс, аялал жуулчлалын чиглэлээр төрөлжүүлэн хөгжүүлнэ.Улаанбаатар хотын хүн ам 1.6 сая байгаа бол 2040 онд 2.1 сая болж өсөх ба үүний 405 мянган хүн амыг дагуул хотуудад суурьших тооцооллыг мэргэжлийн байгууллагуудаас гаргасан.Ажлын байрны тоо 1.4 дахин нэмэгдэж, 193 мянган ажлын байрыг шинээр бий болгоно.Нэг хүнд ноогдох ногоон байгууламжийн хэмжээг 8 ам.метрээс 35 ам.метр болгон нэмэгдүүлж, иргэдийн амарч зугаалах, чөлөөт цагаа өнгөрөөх тохилог орчныг бүрдүүлнэ.Замын сүлжээний бүтэц нь хэвтээ 8, босоо 12, тойрог 3 замын бүтэцтэй байхаар төлөвлөж, 1,738.8 км замыг шинээр байгуулж, оргил ачааллын үеийн дундаж хурд 9 км/цаг-аас 22.5 км/цаг болж нэмэгдэнэ.Багтаамж ихтэй нийтийн тээврийн сүлжээг бий болгож, өдөрт 1.2 сая зорчигч тээвэрлэж, нийтийн тээврийн хүртээмжийг 2 дахин нэмэгдүүлнэ.Улаанбаатар хотын дулааны ачаалал 3,820 МВт байгаагаас 7,480 МВт болж нэмэгдэх бөгөөд үүнийг хэсэгчилсэн дулааны эх үүсвэр 15 байршилд байгуулж шийднэ.Улаанбаатар хотын иргэдийн 91 хувь нь төвлөрсөн хангамжтай орон сууцанд, 9 хувь нь сайжруулсан амины сууцанд амьдрахаар төлөвлөсөн.Улаанбаатар бүсийн цахилгааны эх үүсвэр 1,169 МВт байгаа бол 2040 онд 5,408Мвт болж нэмэгдэнэ. Өсөн нэмэгдэх цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээний 30 хувийг сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрээс, үлдсэн хувийг дулааны цахилгаан станцаас хангана.Ногоон сууц төслийн хүрээнд сайжруулсан амины орон сууц бүсэд 49.6 мянган өрхийн сууцыг дулаалж, дулааны эрчим хүчний хэрэглээг сэргээгдэх эрчим хүч болон хийн түлшний системээр шийднэ. Үр дүнд нь Улаанбаатар хотын гэр хорооллоос ялгарах хорт хийн ялгарлыг 0 түвшинд хүргэнэ.Ерөнхий төлөвлөгөөний хэрэгжилтэд төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд хувийн хэвшлийн оролцоог дэмжинэ. Тус төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхийн тулд 243 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт шаардлагатай. Үүнээс 123 их наяд төгрөг буюу 51 хувь нь гадаад, дотоодын хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар, 120 их наяд төгрөг буюу 49 хувийг улс, нийслэлийн төсөв, гадаадын зээл тусламж, бондын хөрөнгө оруулалтаар санхүүжүүлэхээр төлөвлөсөн. 

Сонгинохайрхан дүүргийн хэмжээнд арван хороонд халиа, тошин үүсээд байна. Үүнээс тус дүүргийн 35 дугаар хороо, Нарангийн энгэр орчимд 15 айлын гэр, хашаа, байшин халиа тошинд автаж, нөхцөл байдал хүндрээд байгаа юм. Иймд Геодези, усны барилга, байгууламжийн газраас мэргэжил, арга зүйн зөвлөгөө өгч, дүүргийн Дэд бүтцийн хөгжлийн албатай хамтран тухайн орчмын байнгын ундаргатай булаг, хөрсний усны урсгалыг сааруулах, голдирлыг өөрчлөх, суваг татах зэрэг ажлыг үе шаттай хийж байна.Геодези, усны барилга, байгууламжийн газар ОНӨААТҮГ-ын Ашиглалтын инженер Д.Ариунбаатар “Манай байгууллагаас үерийн хамгаалалтын барилга, байгууламжтай нийт 14 байршилд халиа тошин халих эрсдэлээс сэргийлж ажиллаж байна. Нэмэлтээр нөхцөл байдал хүндэрсэн байршлуудад мэргэжил, арга зүйн зөвлөгөө өгч ажиллаж байна. Тухайлбал, өчигдөр буюу нэгдүгээр сарын 7-нд Сонгинохайрхан дүүргийн 9 дүгээр хороонд ажилласан. Харин өнөөдөр тус дүүргийн 35 хороонд нийт 20 гаруй хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр зургаан автомашин механизмтай ажиллаж 1 км суваг татах, илүүдэл мөс тээвэрлэх зэрэг ажлыг хийж буй” гэв. Тухайн дүүргийн нөхцөл байдлын талаар Сонгинохайрхан дүүргийн менежер Д.Баярсайхан “Нарангийн энгэр нь 2-3 байнгын урсацтай булаг, шандтай бөгөөд 2019 оноос эхлэн зундаа их хэмжээний үер буух, өвөлдөө халиа тошин үүсэх болсон. Үүнтэй холбоотойгоор зундаа сувагчлалыг нь өргөсгөх, шороон далан босгох ажлыг хийдэг ч өнөөдрийн байдлаар шороон далангууд мөсөөр дүүрч, ус чөлөөтэй урсах боломжгүй болоод байгаа юм. Иймд цаашид голын голдирол дагуу суурьшсан айл өрхүүдийн газрыг чөлөөлж, үерийн хамгаалалтын далан хийхээс нааш уг асуудал бүрэн шийдэгдэхгүй хэвээр байна” гэлээ. Мөн тухайн хорооны зүгээс айл өрхүүдэд сэрэмжлүүлэг мэдээ мэдээллийг өгөхөөс гадна иргэдийн зорчдог хэсэгт халтиргаа гулгаатай гэх утга бүхий мэдээллийн самбарыг байршуулаад байгаа юм. Түүнчлэн үер болон халиа тошинд өртөх эрсдэлтэй айл өрхүүдэд нүүх шаардлага бүхий мэдэгдэх хуудсыг жил бүр хүргэдэг боловч өнгөрсөн онд нэг айл нүүж, бусад айл нь одоог хүртэл нүүгээгүй гэдгийг албаныхан онцолж байв.

Монгол Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалангийн ивээл дор (2024.01.08) болсон Ахмадын үндэсний чуулганы үдээс хойших хуралдаанд Эрүүл мэндийн яамны газрын дарга П.Оюунцэцэг, Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын  яамны хэлтсийн дарга Ю.Отгонбилэг нар илтгэл тавьж, ахмад настанд үзүүлэх эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ, тэдгээрийн шинэчлэл, асаргааны хувилбарт үйлчилгээ болон идэвхтэй насжилтыг дэмжих бодлогын талаар танилцуулсан юм. Эрүүл насжилтыг дэмжих бодлогын хүрээнд анхан шатлалын эрүүл мэндийн байгууллагуудын урьдчилан сэргийлэх болон эрүүл мэндийг дэмжих үйлчилгээг өргөжүүлэх, лавлагаа шатлалын эмнэлгүүдийн сэргээн засах, асран сувилах, хөнгөвчлөх үйлчилгээг түлхүү хөгжүүлэх шаардлагатайг Эрүүл мэндийн яамны газрын дарга П.Оюунцэцэг илтгэлдээ дурдаж, урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлгийг тогтмолжуулах замаар ахмад настны эрүүл мэндэд эрсдэлтэй хүчин зүйлс, хорт зуршлуудыг буруулах, хорт хавдраас сэргийлэх, эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлж амьдралын зөв хэв маягийг төлөвшүүлэхэд тус салбарын бодлого чиглэж буйг ярьсан юм. Харин ахмад настны цогц үйлчилгээний бодлогыг ДЭМБ-аас 2017 онд баталсан тэдний эмчилгээ, халамжийг цогцоор хэрэгцээнд нь үндэслэн олгох “Integrated Care for Older People” (ICOPE) аргачлалд суурилан боловсруулсан хэмээн Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын  яамны хэлтсийн дарга Ю.Отгонбилэг онцлов. Цогц үйлчилгээг цогц үнэлгээнд суурилан үзүүлэх бөгөөд ахмад настныг эрүүл, идэвхитэй, бага зэргийн тусламж үйлчилгээ шаардлагатай, бие даах чадвар хязгаарлагдсан гэх гурван түвшинд эрэмбэлж, тохирох үйлчилгээг Нийгмийн халамжийн болон Эрүүл мэндийн даатгалын сан, орон нутгийн төсвөөс санхүүжүүлэн үзүүлэх бодлогыг хэрэгжүүлж буй юм. Цогц тусламж үйлчилгээг ахмадын өргөө, ахмадын төв, сэргээн засах төв, идэвхитэй насжилтыг дэмжих төв, дасгалын клуб, олон нийтийн төв болон эрүүл мэндийн байгууллагуудаар үзүүлэх бөгөөд тэдгээрийн байр, санхүүжилт, мэргэжлийн удирдлагатай холбоотой зохицуулалтыг Ахмад настны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар нарийвчлан зохицуулаад байгаа юм.Мөн ахмад настны эрхийг хангахтай холботой асуудлаар Монгол Улсын Их Сургуулийн Хууль зүйн сургуулийн багш, “Ахмад багш, ажилтны нэгдсэн холбоо”-ны тэргүүн Ж.Жавзандулам илтгэл хэлэлцүүлэв. Тэрбээр, Ахмад настны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн зарим заалт, Засгийн газрын тогтоол, журмыг шинэчлэх, нэмэлт, өөрчлөлт оруулах шаардлагатай гэж үзэж байгаагаа илэрхийлсэн юм. Тухайлбал, Засгийн газар 2013 оны есдүгээр сараас хойш нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөх, тэтгэвэр, тэтгэмж тогтооход баримтлах сарын хөдөлмөрийн хөлсний дээд хэмжээг Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшилцлийн Гурван талт үндэсний хорооноос баталсан тухайн үеийн сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 10 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцүү байхаар баталсан боловч үүнийг баримтлаагүйгээс ихээхэн хэмжээний тэтгэврийн зөрүү үүссэнийг нэн даруй засах шаардлагатай гэлээ. Мөн тэтгэвэр, тэтгэмжийг сарын хөдөлмөрийн хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын 45 хувиар тогтоож буйг уян хатан болгож, 20-25 жил ажилласан бол 50 хувь, 25-30 жилд 55 хувь, 30-35 жилд 60 хувь, 35-аас дээш жилд 65 хувиар тогтоох, “Ахмадын сан” байгуулж ажиллуулах журамд төсвийн байгууллага цалингийн нийт сангийн, аж ахуй нэгж, байгууллага үйл ажиллагааны орлогын 3.0 хүртэл хувьтай тэнцэх хэмжээний мөнгөн хөрөнгийг сандаа шилжүүлж байхаар журамлах нь зүйтэй гэсэн юм. Мөн “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан”-аас ахмад настанд зарцуулах хөрөнгийг аймаг, нийслэл, сум, дүүрэгт харьяалагдах ахмад настны тоогоор хүртээмжтэй хуваарилах, тэдний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үндэсний хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлэх, аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Эрүүл мэндийн төвүүдэд ахмад настны эрүүл мэндийг хариуцсан нэгж болон геронтологийн төв байгуулж ажиллуулах санал дэвшүүлэв.Дараа нь Орхон, Ховд аймгийн Ахмадын хорооны дарга Л.Бадамхорлоо, Б.Амаржаргал нар болон прокурорын байгууллагын Ахмадын холбооны тэргүүн М.Оюундэлгэр нар тус тусын байгууллагын үйл ажиллагаа, шинэлэг санаачилга, сайн туршлагаас Үндэсний чуулганы оролцогчидтой хуваалцлаа.Ахмадын үндэсний чуулганд Улсын Их Хурлын дэд дарга Б.Пүрэвдорж мэндчилгээ дэвшүүлж, 126 гишүүнтэй парламент, хамтарсан Засгийн газраас мега төслүүд болон хөгжлийн хөтөлбөрүүдийг дэвшүүлж байгаа нь түүхэн чухал болохыг онцлоод, улс орныхоо хөгжлийн төлөө зааж зөвлөж, хамтран зүтгэхийг уриалав.Үндэсний чуулганы төгсгөлд Улсын Их Хурлын дэд дарга Х.Булгантуяа ахмад настнуудаас дэвшүүлсэн саналыг нэгтгэн боловсруулсан зөвлөмжийг танилцуулсан юм. Тэрбээр, ахмадын ахуй амьдралын нөхцөл байдалд тулгамдаж буй асуудлыг өнөөдрийн чуулганаар олон талаар хэлэлцсэний дотор тэтгэврийн хэмжээг инфляцтай уялдуулан тогтмол нэмэгдүүлэх, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ, хүний нөөц, санхүүжилтийг өсгөх, хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн оролцоог нэмэгдүүлэх, эрүүл, идэвхтэй насжилтыг дэмжих, тэдний мэдлэг туршлага, чадвараас суралцах, хүндэтгэн дээдлэх асуудлыг онцлон авч үзсэн тухай дурдав.Үндэсний чуулганаас гаргаж буй зөвлөмжид Улсын Их Хурал, Засгийн газар, нийслэл, орон нутгийн захиргааны байгууллага болон төрийн байгууллагууд, ахмадын холбоод, төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгжүүд, олон нийт, ахмад настнуудад хандан нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдлыг сайжруулж, иргэдийн орлогыг нэмэгдүүлэх, эрүүл мэндийн болон нийгмийн тусламж үйлчилгээ, асаргаа сувилгаа, эм хангамж, амьдрах нөхцөлийг дэмжих хөнгөлөлт, дэмжлэгийг өргөжүүлж, хүртээмжийг тэлэх, Гэр, бүл хөгжлийн болон цогц үйлчилгээний төвүүдийг байгуулах, эрүүл, идэвхтэй насжилтын үндэсний бодлого, төлөвлөгөөг баталж хэрэгжүүлэх, салбар дундын хамтын ажиллагааг дээшлүүлэх, хуулийн хэрэгжилтийг тодорхой бүтэц, зохион байгуулалтаар эрчимтэй хангах, хяналт тавьж ажиллах зэрэг олон асуудлыг тодорхой тусгажээ. Мөн “Угийн бичиг”-ийг айл өрх бүр хөтөлж хэвших, үндэсний түүхэн уламжлалыг сэргээн хөгжүүлэхийг Монголын нийт иргэдэд, залгамж хойч үеэ амьдрах ухаанд сургаж, өв соёл, эрдэм боловсрол, тэвчээр хатуужлыг эрхэмлэсэн үнэ цэнтэй иргэн болгож хүмүүжүүлэхийг ахмад настнуудад уриалсан байна.Улсын Их Хурлын дэд дарга Х.Булгантуяа үндэсний чуулганыг хааж хэлсэн үгэндээ, энэ оны эхний өдрөөс хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй Ахмад настны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн хэрэгжилтийг хангаснаар ахмад настнууд өөрсдөө ажил хайдаг биш, ажлын байрууд та бүхнийг хайдаг болж өөрчлөгдөнө хэмээн онцлон тэмдэглээд, нийгмийн хамгаалал болон хөдөлмөрийн салбарыг удирдаж байсан цөөнгүй хүн Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдон ажиллаж байгаа тул ахмад настны эрх зүйн орчныг улам боловсронгуй болгох, бусад салбарын уялдааг хангах, хуулийг бодитой, үр дүнтэйгээр хэрэгжүүлэх талаар идэвхтэй хамтран ажиллахаа илэрхийлэв гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ. 

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар БНХАУ-ын Шанхай хотын Ландшафт архитектурын зураг төсөл, судалгааны хүрээлэнгийн ерөнхийлөгч Ван Дундун тэргүүтэй төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтын үеэр Улаанбаатар хотод хэрэгжих ногоон байгууламжийн төлөвлөлтийн чиглэлд хамтран ажиллах талаар санал солилцлоо. Хамтын ажиллагааны үр дүнд Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөөг дахин сайжруулж, орчин үеийн нарийвчилсан төлөвлөлт, цэцэрлэгт хүрээлэнгийн зураг төсөл, дэд бүтцийн шинэчлэлийг жишиг байдлаар хөгжүүлэх юм.Улаанбаатар хот 2025 оныг “Бүтээн байгуулалтын жил” болгон зарласан бөгөөд энэ онд хотыг тойрсон хурдны зам, метро, гэр хорооллын дахин төлөвлөлт, аж үйлдвэрийн парк, эрчим хүч зэрэг томоохон төслийг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөөд байна. Эдгээр төслийг хэрэгжүүлснээр нийслэл хотын бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэх юм. Уулзалтын төгсгөлд нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар Улаанбаатар хотын бүтээн байгуулалтад хувь нэмэр оруулж, хамтран ажиллахаар хүрэлцэн ирсэн төлөөлөгч нарт талархал илэрхийллээ.

Мөрөөдөлд хязгаар гэж байдаггүй ч түүнд хүрэх оргил нь тийм ч дардан байдаггүй. Өөрийн хичээл зүтгэл, хамт олны дэмжлэг, хэн нэгний урам, зоригоор сүлэлдэж, амжилтаар шагнал болон буцаж ирдэг онцлогтой. Хүүхэд насны дурсамж, аав, ээжийн ажлын онцлог түүнд Онцгой байдлын албанд ажиллах замыг зааж, өдгөө 13 дахь жилдээ зүрх сэтгэлээ зориулан зүтгэж яваа Даваанямын Ганбаатарыг энэ удаагийн nematimes булан онцолж байна. Хөвсгөл аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах, аврах 27 дугаар ангийн салааны захирагч тэрбээр ахлах дэслэгч цолтой алба хаагч юм.-Миний бие Хөвсгөл аймгийн Галт сумын уугаал. Эхээс зургуулаа айлын тав дахь хүүхэд. Нутагтаа арван жилийн сургуулиа төгсөж, 2012 онд ОБЕГ-ын харьяа Үндэсний аврах бригадад /тухайн үеийн Аврах тусгай анги/ Тусгай мэргэжлийн сургалтын төв байгуулагдахад анхны суралцагчдын нэгж болж, аймгийн Гал түймэр унтраах, аврах 27 дугаар ангид аврагч-гал сөнөөгчөөр томилогдсноор албатайгаа ажил, амьдралаа холбосон. Мөн ДХИС-ийн Онцгой байдлын сургуульд 2017-2022 онд анхны таван жилийн эчнээ ангид суралцаж, Гамшгаас хамгаалах мэргэжил эзэмшин, 2019 оноос өнөөг хүртэл салааны захирагч албан тушаалыг хашиж байна.          -Аав шигээ хүн авардаг хүн болно гэсэн мөрөөдлөөр жигүүрлэн, ажил, мэргэжлээ сонгосон. Аав, ээжийгээ дагаад ажил дээр нь өнждөг, гал унтраах автомашины кабинд аавтайгаа хамт суугаад инээлддэг байсан тэр дурсамж хамгийн их нөлөөлсөн. Залгамж, халаа нь болж, албанд нь үүрэг гүйцэтгэж, өөрийн мөрөөдөл, зорилгын төлөө өдөр бүр зүтгэж байгаа минь хамгийн том бахархал. Ажиллах хугацаандаа аймгийн хэмжээнд бүртгэгдсэн 182 удаагийн гал түймрийн дуудлагаар ажиллаж, 72 хүний амь нас, 15 тэрбум төгрөгийн эд хөрөнгийг авран хамгаалсан байна.-Өнгөрөгч 2024 онд манай салаа, хамт олон Онцгой байдлын байгууллагын “Тэргүүний салаа”-аар шалгарсан. Нийт 13 удаагийн гал түймрийн дуудлагаар ажиллаж, 1.9 тэрбум төгрөгийн эд хөрөнгийг аварч, утаажилтын бүсээс 42 иргэнийг гаргаж, аюулгүй байдлыг ханган ажилласан байна. Онцолбол, арваннэгдүгээр сард Мөрөн суманд байрлах “Ахмад настны асрамж үйлчилгээний төв”-д гал түймэр гарсан дуудлагаар ажиллаж, хөгжлийн бэрхшээлтэй 42 иргэнийг угаартах эрсдэлээс сэргийлэх арга хэмжээг шуурхай зохион байгуулсан ажилласан. Дуудлага бүр онцлог бас сургамжтай. Хүний амь эрсдээгүй байгаасай гэсэн бодол алба хаагч бүрийн “зовнил” байдаг. Тийм ч учраас хаяг аваад дуудлагад очих хүртэлх хугацаанд нөхцөл байдлаа тодорхойлно, хэрхэн яаж ажиллах арга тактикаа боловсруулна. Аюулгүй байдал хамгийн нэгт учраас бүх зүйлийг зохицуулж, удирдлага, зохион байгуулалтаар хангах нь миний ажлын онцлог. Аймгийн онцлогоо дагаад ой, хээрийн түймэр, усны осол, аялал жуулчлал хөгжсөн учраас төөрсөн, сураггүй болсон дуудлага зонхилдог.-Манайх ам бүл дөрвүүлээ. Ханийг минь Н.Пүрвээ гэдэг. Том хүү долоо, бага хүү хоёрдугаар ангийн сурагч. Ханьтайгаа 2010 онд найзынхаа төрсөн өдрөөр танилцаж байлаа. Гэр болоод 15 жил болсон байна. Ажил, албыг минь хамгийн сайн ойлгодог, дэмждэг. Удахгүй ам бүл нэмэх баярт мөчөө хүлээж байна. Ханьдаа, хүүхдүүддээ маш их хайртай шүү. Та нар бол миний гэрэл гэгээ гэж хэлмээр байна.-Гал унтраах техникийн олон төрөлт спортоор хичээллэдэг. Ажил, мэргэжлийн онцлогийг таниулдаг, мэдрүүлдэг, алдаа, оноог минь дэнсэлдэг учраас энэ спорт маш чухал ач холбогдолтой. Миний хувьд довтолгооны шатны төрөл болон 4х100 төрөлд I зэрэгтэй.  Сүүлийн үед дартсын спортыг сонирхон хичээллэж байна. Олон хүний ажил, үүргийн онцлог,  амжилт миний хамт олноо удирдах арга барилтай шууд хамааралтай учраас сэтгэлээсээ бүх зүйлд хандахыг, эерэг байхыг л эрхэмлэдэг. Өргөсөн тангарагаа үнэнчээр биелүүлж, олон хүнд амьдрал, аз жаргалыг бэлэглэдэг эх орны өнцөг булан бүрт байгаа аврагч, алба хаагч та бүхэн бол миний, манай гэр бүлийн бахархал шүү. Та бүхэндээ хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.

Онцгой байдлын байгууллагаас өнгөрөгч 2024 онд дэвшүүлсэн зорилтын хүрээнд хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, зохион байгуулсан томоохон үйл ажиллагаа, алба хаагчдын ололт, амжилтуудыг тоймлон хүргэж байна.ОНЦГОЙ БАЙДЛЫН БАЙГУУЛЛАГЫН АЛБА ХААГЧИД 7890 ХҮНИЙ АМЬ НАС, 360 ОРЧИМ ТЭРБУМ ТӨГРӨГИЙН ЭД ХӨРӨНГИЙГ АВРАН ХАМГААЛЛААУлсын хэмжээнд 2024 онд нийт 4905 удаагийн аюулт үзэгдэл, ослын тохиолдол  бүртгэгдэж, Онцгой байдлын байгууллагын алба хаагчид 7890 хүний амь нас, аж ахуйн нэгж байгууллага, иргэдийн 360 орчим тэрбум төгрөгийн эд хөрөнгийг авран хамгааллаа.Гал түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх нэгдсэн арга хэмжээний хүрээнд улсын хэмжээний нийт өрхийн 42.4 хувьд урьдчилан сэргийлэх,  сэрэмжлүүлэх арга хэмжээг хүргэж ажилласнаар объектын гал түймрийн улмаас учирсан хохирлын хэмжээ өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 5.1 тэрбум төгрөг буюу 14.3 хувиар, тэр дундаа шатсан гэр, орон сууцны тоо 51 хувиар, нас барсан хүний тоо 18.6 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна.Түүнчлэн өвөлжилт, хаваржилтын хүндрэл, зудын аюулаас урьдчилан сэргийлэх, хохирол багатай даван туулах зорилгоор Улсын Онцгой комиссын Шуурхай штабыг байгуулан стратеги төлөвлөгөөг боловсруулан, хариу арга хэмжээг шуурхай авч хэрэгжүүлэв. Ингэснээр мэргэжлийн байгууллагуудын гаргасан урьдчилсан эрсдэлийн үнэлгээгээр тооцоолсон хохирлыг 50 хүртэл хувиар бууруулж чадлаа.ОНЦГОЙ БАЙДЛЫН БАЙГУУЛЛАГЫН ГАМШИГТАЙ ТЭМЦЭХ ЧАДАВХЫГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ ХҮРЭЭНДОнцгой байдлын байгууллагын бэлтгэл, бэлэн байдлыг дээшлүүлэх, алба хаагчдын ажиллах орчин нөхцөлийг сайжруулах хүрээнд гадаад улс, орны Засгийн газар, олон улсын байгууллагуудтай хамтран 4 төрлийн нийт 160 гаруй тэрбум төгрөгийн төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.  Тухайлбал, Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Франц Улсын Засгийн газар хоорондын “Санхүүгийн хэлэлцээр”-ийг 2024 оны 1 дүгээр сарын 11-ний өдөр УИХ-аар батлуулж, 139.3 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтээр “Онцгой байдлын байгууллагын агаараас эрэн хайх, аврах ангийг чадавхжуулах, гал түймэр унтраах автомашин нийлүүлэх төсөл”-ийн II үе шатыг хэрэгжүүлж эхэллээ. Энэ хүрээнд  20 тн гал түймэр унтраах хөөс үүсгэгч бодис болон 336.1 мянган еврогийн өртөгтэй 490 төрлийн нисдэг тэрэгний сэлбэг хэрэгсэл, 20 төрлийн багаж, 18 төрлийн тос, тослох материалыг хүлээн аваад байна. Цаашид нийт 13.3 сая еврогийн өртөг бүхий 3 нэр төрлийн 18 нэгж гал түймэр унтраах тусгай тоноглол бүхий автомашиныг нийлүүлэх юм.Мөн улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар тусгай зориулалтын хүн тээврийн автомашин 6, бага оврын ой хээрийн түймэрт ашиглагдах автомашин 18, тусгай зориулалтын бага оврын гал түймэр унтраах автомашин 4, шуурхай албаны автомашин 2, тусгай зориулалтын бүрэн тоногтой эмнэлгийн автомашин 2, тусгай зориулалтын хүн тээврийн каунти автобус 1 буюу нийт 30 автомашиныг төв, орон нутгийн Онцгой байдлын байгууллагуудад хуваарилан олгсоноор албаны хэмжээнд техник хэрэгслийн хангалт өмнөх оноос 6.5 хувиар өссөн байна.Онцгой байдлын байгууллагын салбар, нэгжийн холбоо зохион байгуулалтын бэлэн байдлыг дээшлүүлэх зорилгоор 820 сая төгрөгийн холбоо, зарлан мэдээллийн 13 нэр төрлийн 634 ширхэг холбооны техник хэрэгслийг худалдан авч, радио холбооны тоног төхөөрөмжийн хангалтыг нэмэгдүүлээд байна.  Түүнчлэн байгууллагын үндсэн үйл ажиллагаанд шинэ дэвшилтэт техник хэрэгсэл нэвтрүүлэх, ашиглах зорилгоор гал түймэр унтраах дрон болон бага оврын роботыг туршилтаар нэвтрүүлсэн бол нийслэлийн хэмжээнд хүн нэг бүрийг хамгаалах амьсгалын бие даасан төхөөрөмжийн хангалт 100 хувьд хүрсэн байна.  ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН НӨХӨН ХАНГАЛТ 91.7 ХУВЬД ХҮРЛЭЭ                 Онцгой байдлын байгууллагын үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусгасны дагуу дотооддоо үндэсний боловсон хүчнийг бэлтгэх, мэргэшүүлэх давтан сургах чиглэлээр Дотоод хэргийн их сургуулийн докторын, магистрын хөтөлбөр, мөн 3, 5 жилийн эчнээ хөтөлбөрт нийт 170 гаруй алба хаагч суралцаж байна.Дотоод хэргийн их сургуулийн Ахлагчийн сургуулиар дамжуулж аврагч-гал сөнөөгч, гал унтраах автомашины жолооч мэргэжлээр 270 орчим сонсогч төгсөж, төв орон нутгийн Онцгой байдлын байгууллагад томилогдон, албан үүргээ гүйцэтгэж байна. Ингэснээр Онцгой байдлын байгууллагын хүний нөөцийн нөхөн хангалт 91.7  хувьд хүрлээ.  Мөн 2024 онд дотоодын сургалтад давхардсан тоогоор 2770 гаруй алба хаагч, гадаад улс орон, олон улсын байгууллага, төсөл хөтөлбөрийн хүрээнд давхардсан тоогоор 80 гаруй алба хаагч хамрагдаж, мэргэжил, ур чадвараа дээшлүүллээ.  ОХУ, Польш, Турк, Солонгос, Япон, Тайланд зэрэг гадаад улс орнуудад нийт 70 гаруй алба хаагч гамшгаас хамгаалах чиглэлээр академи, сургуулиудад бакалавр, магистрын хөтөлбөрүүдэд суралцаж байна.МОНГОЛ УЛСАД ЗОНХИЛОН ТОХИОЛДДОГ ГАМШГИЙН 10 ТӨРЛӨӨР ЭРСДЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ ХИЙЛЭЭОнцгой байдлын ерөнхий газраас Азийн хөгжлийн банкны дэмжлэгтэйгээр Ядуурлыг бууруулах Японы сангийн санхүүжилтээр “Гамшгийн эрсдэлийн үнэлгээ, төлөвлөлт болон эрсдэл шилжүүлэх чадавхыг бэхжүүлэх” техник туслалцааны төслийг 2020-2024 оны хугацаанд амжилттай хэрэгжүүллээ.Тус төслийн хүрээнд Монгол Улсад зонхилон тохиолддог  гамшгийн 10 төрлөөр эрсдэлийн үнэлгээ хийж,  нийт 1500 орчим зураглалыг боловсрууллаа. Энэ нь засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, салбарын хэмжээнд гамшгийн эрсдэлийг бууруулах үйл ажиллагааг төлөвлөн хэрэгжүүлэх, шаардлагатай төсвийг бодитой чиглүүлэн зарцуулах, үндэсний хэмжээнд гамшгийн эрсдэлийг бууруулах, гамшигтай тэмцэх бүх нийтийн чадавхыг бэхжүүлэхэд чухал ач холбогдолтой юм.Түүнчлэн Монгол Улсад тохиолдсон гамшиг, аюулт үзэгдэл, ослын тоо, давтамж, хохирол, өртөнгийг тооцоолон, үндэслэлтэйгээр гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, гамшгаас хамгаалах, эрсдэлийг бууруулах арга хэмжээг төлөвлөн хэрэгжүүлэх зорилгоор Онцгой байдлын байгууллага нэгдсэн тогтолцоонд шилжсэнээс хойш буюу 20 жилийн хугацааны гамшиг, аюулт үзэгдэл, ослын бүртгэлийг нэгдсэн мэдээллийн санг бүрдүүллээ. “ГОВИЙН ЧОНО-2024”-Д ГАДААД, ДОТООДЫН 470 ОРЧИМ ТӨЛӨӨЛӨЛ ОРОЛЦЛОООнцгой байдлын ерөнхий газраас 2024 онд Дорнод аймагт “Говийн чоно-2024” гамшгийн хор уршгийг арилгах, олон улсын сургалт, дадлага сургууль, Хэнтий, Говьсүмбэр аймагт Гамшгаас хамгаалах бэлэн байдлын үзлэг, Хүн ам, нийгмийн хамгааллын улсын алба буюу /Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яаманд/ гамшгаас хамгаалах команд штабын сургуулийг тус тус зохион байгууллаа.            “Говийн чоно-2024” гамшгийн хор уршгийг арилгах, олон улсын сургалт, дадлага сургуульд Америкийн нэгдсэн Улс, Австрали, Бангладеш, Энэтхэг, Лаос, Малдив, Непал, Шри Ланка, Тайланд, Вьетнам, Бүгд Найрамдах Солонгос Улс зэрэг гадаадын 11 улс орны 70 гаруй төлөөлөл болон яам, агентлаг, гамшгаас хамгаалах улсын албад, төрийн цэргийн болон хууль сахиулах байгууллага, олон улсын болон хүмүүнлэгийн байгууллагын төлөөллөөс бүрдсэн нийт 470 орчим бие бүрэлдэхүүн хамрагдаж, харилцан туршлага солилцлоо.            Харин Хүн ам, нийгмийн хамгааллын улсын албанд анх удаагаа гамшгаас хамгаалах команд штабын сургуулийг зохион байгуулж, салбарын хэмжээнд болзошгүй гамшиг, ослын үед үүрэг гүйцэтгэх бэлтгэл, бэлэн байдлаа ханган, салбар бүрийнхээ асуудлыг тодорхойлж, цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээнд үндэслэн гамшгаас хамгаалах төлөвлөгөөг тодотгосон гэдгээрээ онцлог юм.ШИНЭЭР БАЙГУУЛАГДСАН САЛБАР НЭГЖҮҮДИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ЭХЛҮҮЛЛЭЭМонгол Улсын гамшигтай тэмцэх чадавхыг бэхжүүлэх, төрийн үйлчилгээг иргэдэд шуурхай хүргэх, албаны бэлтгэл бэлэн байдлыг дээшлүүлэх зорилгоор Ой, хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх сургалт, судалгаа, туршилт, үйлдвэрийн төв 123 дугаар ангийг шинээр байгуулж, үйл ажиллагааг  нь эхлүүллээ. Мөн Засгийн газрын тогтоолоор нийслэлийн Чингэлтэй, Хан-Уул, Сонгинохайрхан дүүрэг, Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын Түнхэл тосгон, Ерөө сумын Бугант тосгон, Дорноговь аймгийн Хатанбулаг, Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумдад Гал түймэр унтраах, аврах анги, Сэлэнгэ аймгийн Цагаануур суманд Эрэн хайх, аврах салбар, нийслэлийн Багануур, Архангай аймгийн Эрдэнэмандал, Завхан аймгийн Отгон, Өвөрхангай аймгийн Бат-Өлзий суманд Эрэн хайх, аврах бүлгийг тус тус шинээр байгуулаад байна.АЛБА ХААГЧДЫН НИЙГМИЙН АСУУДЛЫГ ШИЙДВЭРЛЭХ ХҮРЭЭНД:Аймгийн төвөөс бусад суманд тасралтгүй тав болон түүнээс дээш жил ажиллаж байгаа онцгой байдлын байгууллагын алба хаагчдад таван жил тутамд 30 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний мөнгөн урамшууллыг олгохоор хуульчилсан. Хуулийн дагуу энэ онд 112 алба хаагчдад нийт 2.8 тэрбум төгрөгийн урамшуулал олголоо.  Онцгой байдлын байгууллагын бие бүрэлдэхүүний цалингийн сүлжээ болон зэрэглэлийг үе шаттай өсгөснөөр 2023 оны мөн үетэй харьцуулахад офицер бүрэлдэхүүний цалин дунджаар 18.5  хувь, ахлагч бүрэлдэхүүний цалин дунджаар 19,6 хувиар тус тус өссөн байна. Түүнчлэн орон сууцны ипотекийн 6 хувийн зээлэнд 13, түрээслээд өмчлөх нөхцөлөөр орон сууцжуулах хөтөлбөрт 15 алба хаагчийг хамруулж, 17 алба хаагчид гэр олгосон бол 5 алба хаагчийг 0.7-2.1 га газартай болгоход дэмжлэг үзүүлж, орон сууц болоод бусад нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд 43 алба хаагчид мөнгөн тусламж шийдвэрлэсэн байна. Ингэснээр нийтдээ 94 алба хаагчийн орон сууц болоод бусад нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд 360,3 сая төгрөгийн тусламжийг олголоо.“МАРШ-ТУСГАЙ БЭЛТГЭЛИЙН ЦОГЦОЛБОР” ТЭМЦЭЭНЭЭС  ХҮРЭЛ МЕДАЛИЙГ ИХЭРЛҮҮЛЛЭЭМонгол Улсын Ерөнхийлөгч, Зэвсэгт хүчний Ерөнхий командлагчийн нэрэмжит “Марш-тусгай бэлтгэлийн цогцолбор-2024” тэмцээнд Онцгой байдлын байгууллагаа төлөөлөн оролцсон эрэгтэй, эмэгтэй багийн тамирчид хүрэл медалийг ихэрлүүлж, амжилтаа бататгалаа. Ингэснээр Онцгой байдлын байгууллагын эрэгтэй баг тамирчид 2013, 2022  онд хүртсэн мөнгөн медалийн амжилтаа буухиалж, эмэгтэй тасгийн бүрэлдэхүүн анхны медалийг хүртээд байна. Түүнчлэн “Ахлагчийн жил”-ийн хүрээнд зохион байгуулагдсан “Шилдэг бүлэг” шалгаруулах тэмцээнд Онцгой байдлын байгууллагын алба хаагчид 5 дугаар байр эзэлсэн  “Шилдэг холбоочин”-оор Онцгой байдлын байгууллагын алба хаагч шалгарсан бахархам амжилтыг үзүүлсэн бол “Шинийг санаачлагч-Бүтээлч ахлагч” уралдаанд НОБГ-ын Баянгол дүүргийн ОБХ-ийн Гал түймэр унтраах, аврах 18 дугаар ангийн гал сөнөөгч, ахлагч Өсөхбаяр ахлагчтай баг хамт олны бүтээсэн “Зам гарц чөлөөлөх автомашин зөөвөрлөн холдуулагч” бүтээл 2 дугаар байрт шалгараад байна. ОНЦГОЙ БАЙДЛЫН БАЙГУУЛЛАГААС ТАВАН ГАВЬЯАТ ТӨРӨН ГАРЛААОнцгой байдлын байгууллагын түүхт 20 жилийн ойг тохиолдуулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Онцгой байдлын ерөнхий газрыг “Сүхбаатарын одон”-гоор, нийслэлийн Онцгой байдлын газрыг “Цэргийн гавъяаны улаан тугийн одон”-гоор, Орхон, Сэлэнгэ, Дорнод, Өмнөговь аймгийн Онцгой байдлын газруудыг “Цэргийн гавъяаны одон”-гоор тус тус шагнасан бол Онцгой байдлын байгууллагын үе, үеийн алба хаагч дундаас таван гавьяат цолтон төрөн гарлаа.Тодруулбал, Гавьяат эдийн засагч цолыг Онцгой байдлын ерөнхий газрын ахмадын хорооны гишүүн, бэлтгэл хурандаа Пунцагийн Батаахүү, “Үйлчилгээний гавьяат ажилтан цол”-ыг бэлтгэл хурандаа Чимэддоржийн Батчулуун, Доржготовын Ууганбаяр, Онцгой байдлын ерөнхий газрын дэргэдэх 09 дүгээр ангийн Эрэн хайх, аврах салбарын аврагч, ахлах ахлагч Пүрэвдоржийн Хатанболд, Нийслэлийн Баянгол дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах, аврах 18 дугаар ангийн гал сөнөөгч, ахлах ахлагч Түмэнбаярын Даваадорж нар тус тус хүртэж, нийтдээ 2024 онд эрхэлсэн ажил, албандаа амжилт гаргасан 650 гаруй алба хаагч төрийн дээд, одон медалиар шагнагдаж, төр засагтаа үнэлэгджээ. Мөн Олон улсын иргэний хамгаалалтын “Офицер одон”-оор Монгол Улсын шинжлэх ухааны гавьяат зүтгэлтэн, цэргийн шинжлэх ухааны доктор, профессор, хошууч генерал О.Үржин, "Баатар одон"-оор ОБЕГ-ын харьяа Үндэсний аврах бригадын Эрэн хайх, аврах салбарын захирагч, хошууч Д.Батзориг, нийслэлийн аврах ангийн аврагч-холбоочин, ахлах ахлагч А.Энхмэнд нар шагнагдлаа.ХӨВСГӨЛ НУУРТ ЖИВСЭН 11 АВТОМАШИН, ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЛИЙГ ТАТАН ГАРГАЖ, 50 ОРЧИМ ТОНН АЮУЛТАЙ ХОГ ХАЯГДЛЫГ АЮУЛГҮЙ БОЛГОВМонгол Улсын Ерөнхийлөгч, Зэвсэгт хүчний Ерөнхий командлагч У.Хүрэлсүхийн санаачилгаар Хөвсгөл нуурын эко системийг хамгаалах, нуурын ёроолын аюултай хог хаягдлыг цэвэрлэх, бохирдлыг бууруулах, живсэн тээврийн хэрэгслийг илрүүлэх, байршлыг тогтоох, татан гаргах ажлыг 2021-2024 онуудад амжилттай зохион байгууллаа. Тус ажиллагааг Онцгой байдлын ерөнхий газраас удирдан зохион байгуулж Зэвсэгт хүчний жанжин штаб, Шинжлэх ухаан, техникийн их сургууль, Үндэсний батлан хамгаалах их сургуулийн эрдэмтэд, зөвлөх инженер, судалгааны баг хамтран Хөвсгөл нуурт живсэн “Сүхбаатар” хөлөг онгоц болон бусад 11 автомашин, техник хэрэгслийг 33.4-171 метрийн гүнээс татан гаргаж, тэдгээрт агуулагдаж байсан 50 орчим тонн шатахуун, тос тосолгооны материал, аюултай хог хаягдлыг аюулгүй болголоо.  Хэрэв дээрх аюултай хог хаягдал нь нуурын усанд асгарсан бол нуурын мандлын 2.53 хувь буюу 70 гаруй хавтгай дөрвөлжин км талбай бохирдож, Эгийн гол, Сэлэнгэ мөрөнг бохирдуулан, улмаар дэлхийн цэнгэг усны 20 хувийг эзлэх Байгаль далайг ч бохирдуулах эрсдэлтэй байсан гэдгийг эрдэмтэд тогтоогоод байна.ОРЧИН ҮЕИЙН ДЭВШИЛТЭТ ТЕХНОЛОГИЙГ АШИГЛАСАН СУРТАЛЧИЛГАА МЭДЭЭЛЛИЙГ ХҮРГЭЖ БАЙНАХиймэл оюун ухаан дээр суурилсан "Nemaka” хэвлэл мэдээллийн ажилтан нь 2024 онд Онцгой байдлын байгууллагын үйл ажиллагаа, ард иргэдэд зориулсан сэрэмжлүүлэг, зөвлөгөө зэрэг нийт 24 дүрст мэдээ бэлтгэн, давхардсан тоогоор 9.3 сая хүнд хүргэж ажиллалаа. Хиймэл оюун ухаан дээр суурилсан AI технологийг нэвтрүүлснээр мэдээллийн хүртээмж нэмэгдэж, өнгөрсөн онтой харьцуулахад үзэгчдийн тоо 3.6 дахин өссөн байна.Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах, болзошгүй гамшгийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх, авран хамгаалах үйл ажиллагааг олон нийтэд сурталчилан таниулах хүрээнд “Хамтдаа сэргийлье”, “Хариуцлага таныг хамгаална” “Урьдчилан сэргийлье” зэрэг нөлөөллийн аяныг зохион байгуулж, “ОБЕГ-ын Урьдчилан сэргийлэх газар” пейж хуудсанд нийт 1800 орчим мэдээ, мэдээллийг байршуулснаар 20 гаруй сая хүнд хүргэснээр олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх нөлөөллийн арга хэмжээ өмнөх онуудтай харьцуулахад 56 хувиар нэмэгджээ.Түүнчлэн байгууллагын nema.gov.mn сайт, “Онцгой байдлын ерөнхий газар”, “ОБЕГ-Урьдчилан сэргийлэх газар” пэйж хуудас болон твитер хуудсанд 2024 онд цаг үеийн мэдээ, мэдээлэл сэрэмжлүүлэг, постер, дүрс бичлэг нийт 3746 төрлийн мэдээлэл байршуулан олон нийтэд сурталчилсан нь давхардсан тоогоор 261 сая хүнд хүрсэн үзүүлэлттэй байгаа нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 51 хувиар өссөн үзүүлэлт юм.

Цаг агаар:Өнгөрсөн хоногт: Дорнод, Төв аймагт цас орсон бусад нутгаар цаг агаар тогтуун байлаа.Өнөөдөр: Нутгийн зүүн хагаст солигдмол үүлтэй, бусад нутгаар багавтар үүлтэй. Хэнтийн уулархаг нутаг, Дарьгангын тал нутаг, Халх голын хөндийгөөр цас орно. Бусад нутгаар цас орохгүй. Салхи ихэнх нутгаар баруун хойноос секундэд 5-10 метр, говь, тал, хээрийн нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Тэс голын хөндийгөөр -25…-30 градус, Их нууруудын хотгор, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Эг, Үүр, Хараа, Ерөө голын хөндийгөөр -18…-23 градус, Монгол-Алтайн уулархаг нутаг, Орхон, Сэлэнгэ, Туул, Тэрэлж, Халх голын хөндий, Дарьгангын тал нутгаар -11…-16 градус, Хангайн нурууны өвөр бэл, говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсэг болон цас багатай газраар +1...-4 градус, бусад нутгаар -6...-11 градус хүйтэн байна.Улаанбаатар хотод: Үүлшинэ. Цас орно. Салхи баруун хойноос секундэд 4-9 метр. -11…-13 градус хүйтэн байна.Төлөв байдал: 8-нд Алтайн уулархаг нутаг, Халх голын хөндийгөөр ялимгүй цас, 9-нд баруун аймгуудын ихэнх нутгаар, 10-нд баруун, төв, говийн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 11-нд баруун аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, төв болон говь, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар цас орно. Салхи 8-нд говь, талын нутгаар, 10-нд Алтайн уулархаг нутгаар, 11-нд нутгийн зарим газраар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. 08-12-нд Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Идэр, Тэс, Байдраг голын хөндийгөөр шөнөдөө -36...-41 градус, өдөртөө -24...-29 градус, Их нууруудын хотгор, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчмоор шөнөдөө -30...-35 градус, өдөртөө -20...-25 градус, Монгол-Алтай, Хангай, Хэнтийн уулархаг нутаг, Эг, Үүр, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн голын хөндийгөөр шөнөдөө -26...-31 градус, өдөртөө -15...-20 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсэг болон цас багатай газраар шөнөдөө -10...-15 градус, өдөртөө -3…-8 градус, бусад нутгаар шөнөдөө -20…-25 градус, өдөртөө -9...-14 градус хүйтэн байна.Гал түймэр: Булган аймгийн Хангал сумын Хялганат багийн Найрамдал гудамжны 200-202 тоот /аймгийн төвөөс хойд зүгт 130  км, сумын төвөөс зүүн хойд зүгт 30 км/ автомашины граж шатаж байна гэсэн дуудлагыг 22:57 цагт хүлээн авсан. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын 50 дугаар ангийн алба хаагчдыг очиход Хялганат тосгоны Захирагчийн ажлын албаны эзэмшлийн 8х6 хэмжээтэй гражийн дотор хэсэг,  “CLW5070ZZZEQ” загварын өөрөө буулгагч, “Hilux” загварын суудлын автомашинууд хайрагдаж, залгаа баригдсан Цагдаагийн тасгийн 8х5 хэмжээтэй модон гражийн дээврийн хэсэг шатаж байсныг ажиллан унтраасан.Нийслэлийн Баянзүрх дүүргийн 6 дугаар хороонд дулааны худагт хог шатаж байна гэсэн дуудлагыг 05:21 цагт хүлээн авсан. Чингэлтэй дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн 10 дугаар ангийн алба хаагчдыг очиход, дулааны худагт хог шатаж байсныг ажиллаж унтраасан.Чингэлтэй дүүргийн 8 дугаар хороонд хогийн цэг шатаж байна гэсэн дуудлагыг 14:16 цагт хүлээн авсан. Тус дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн 10 дугаар ангийн алба хаагчдыг очиход 2х3 метрийн хэмжээтэй хогийн цэгт хог шатаж байсныг ажиллаж унтраасан.Дархан-Уул аймгийн Хонгор сумын 1 дүгээр багт байшин шатаж байна гэсэн дуудлагыг 19:48 цагт хүлээн авсан. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын 22 дугаар ангийн алба хаагчдыг очиход иргэн Г-гийн эзэмшлийн 6х8 метрийн хэмжээтэй байшин шатаж байсныг ажиллаж унтраасан. Сонгинохайрхан дүүргийн 42 дугаар хороонд гэр шатаж байна гэсэн дуудлагыг 20:23 цагт хүлээн авсан. Тус дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн 29 дүгээр ангийн алба хаагчдыг очиход иргэн Н-ийн 4 ханатай гэр шатаж байсныг ажиллаж унтраасан.Булган аймгийн Орхон сумын Халиун багийн Мэргэний даваа "Нүхт" гэдэг газар /ангийн байрлаас баруун урд зүгт 30 км/ малын хашаа саравч шатаж байна гэсэн дуудлагыг 00:10 цагт хүлээн авсан. Орхон аймгийн Онцгой байдлын газрын 68 дугаар ангийн алба хаагчдыг очиход иргэн Б-гийн малын өвөлжөөний 3х4 хэмжээтэй модон саравчны дээвэр хэсэг шатаж байсныг ажиллан унтраасан.Сонгинохайрхан дүүргийн 37 дугаар хороонд байшин шатаж байна гэсэн дуудлагыг 01:46 цагт хүлээн авсан. Тус дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн 26 дугаар ангийн алба хаагчдыг очиход иргэн Б-гийн 10х15 метрийн хэмжээтэй тавилгын үйлдвэр, "Porter" загварын ачааны автомашин шатаж байсныг ажиллаж унтраасан.Хүний үйл ажиллагаатай холбоотой осол:Нуурын мөс цөмөрсөн: Увс аймгийн Завхан сумын 3 дугаар багийн “Хяргас” нуур гэдэг газар /аймгийн төвөөс баруун урд зүгт 120 км, сумын төвөөс хойд зүгт 50 км/ “Хяргас” нуурын мөс цөмөрч суудлын автомашин суусан тухай дуудлагыг 01.06-ны өдрийн 00:00 цагт хүлээн авсан. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын 41 дүгээр ангийн алба хаагчдыг очиход иргэн Б-гийн эзэмшлийн “Prius-20” загварын суудлын автомашин, мөн иргэн С-ийн эзэмшлийн “Sonata-6” загварын суудлын автомашин нуурын мөсөнд цөмөрч орсон байсныг 09 цаг 10 минут ажиллан татан гаргаж, хүлээлгэн өгсөн.ОНЦГОЙ БАЙДЛЫН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР

Хавдрын урьдчилан сэргийлэлт, оношилгоо, эмчилгээ, эрдэм шинжилгээ сургалтын цогцолбор бүхий хоёрдугаар төвийг Сонгинохайрхан дүүргийн 34 дүгээр хороо, Баянголын аманд 2-3 жилийн дотор ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байна.Нийт 15 газарт, 95 мянган м.кв талбай бүхий энэ төвийн дэд бүтцийг барихад шаардагдах хөрөнгийг энэ оны улсын төсөвт тусгасан. Мөн төвд ажиллах 1,500 эмч, ажиллагсдыг ирэх сараас АНУ-ын Ютагийн их сургуультай хамтран сургаж эхлэх юм.Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх хавдрын өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх, нас баралтыг бууруулахад чухал хувь нэмэр оруулах энэ төвийг аль болох богино хугацаанд барьж, ашиглалтад оруулахын төлөө хичээж ажиллахыг захилаа.Ерөнхийлөгч өмнө нь захирамж гарган, Хавдар судлалын үндэсний хоёрдугаар төвийг барихад дэмжлэг үзүүлэх Ажлын хэсэг байгуулсан.Ерөнхийлөгчийн ахлах зөвлөх Н.Хүрэлбаатар тэргүүтэй Ажлын хэсэгт Сангийн сайд Б.Жавхлан, Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан, УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн, Н.Алтаншагай, Л.Мөнхбаясгалан, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга У.Бямбасүрэн, Эдийн засаг, хөгжлийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга И.Батхүү, Цөмийн энергийн комиссын нарийн бичгийн дарга Г.Манлайжав, АШУҮИС-ийн захирал Б.Дамдиндорж, Хавдар судлалын үндэсний төвийн ерөнхий захирал Н.Эрдэнэхүү нар багтсан юм.Ажлын хэсэг хоёрдугаар төвийн бүтээн байгуулалтыг мэргэжил, арга зүйгээр хангаж, дэмжлэг үзүүлнэ. Мөн хавдар үүсгэж байгаа шалтгаан, нөхцөлийг таслан зогсоох, салбар дундын үүрэг, хариуцлагыг нэмэгдүүлэх, олон улсын жишигт нийцсэн тусламж, үйлчилгээг чанартай, хүртээмжтэй хүргэх чиглэлээр ажиллана.Манай улсад жилд 7,000 хүн хорт хавдраар өвчилж, 4,500 хүн нас бардаг бөгөөд байдал энэ хэвээр үргэлжилбэл 2040 он гэхэд өвчлөл хоёр дахин нэмэгдэнэ гэсэн тооцооллыг ДЭМБ хийгээд байна.Хавдрын шалтгаант нас баралт нийт нас баралттай харьцуулахад дэлхийд 17 хувьтай байхад манайд 24 хувьтай төдийгүй, хорт хавдраар өвдсөн иргэдийн 70 орчим хувь нь хожуу шатандаа оношлогддог.Цаашид иргэдийг эрт илрүүлэгт хамруулах, иргэд амьдарч байгаа бүс нутагтаа хавдрын эсрэг эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ авдаг болох, хавдраас шалтгаалсан нас баралтыг бууруулах бодлого барьж байна.Энэ үүднээс Хавдар судлалын үндэсний төвийг өргөтгөх, аймгуудын  эмнэлгийг техник, тоног төхөөрөмжөөр хангах хөрөнгийг улс, орон нутгийн төсөвт тусгажээ.

Монгол Улсын Засгийн газар 2025 оныг “Нийслэлийн дэд бүтцийн хөгжлийг дэмжих жил” болгон зарласантай холбогдуулан Ерөнхий сайдын дэргэд Шуурхай штаб байгуулсан. 2025 оны нэгдүгээр сарын 5-ны ням гарагт тус Шуурхай штаб хуралдаж Туулын хурдны замын төслийн ажлыг эрчимжүүлэхээр боллоо. Хурлын дараа Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Монгол Улсын Тэргүүн шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайд Л.Гантөмөр, Зам, тээврийн сайд Б.Дэлгэрсайхан, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар нарын хамт Туулын хурдны замын трассын гүүрэн тунель огтлолцох цэгт ажиллалаа. Туулын хурдны замын барилга угсралтын ажлын тендерийг энэ сард зарлаж, бүтээн байгуулалтыг дөрөвдүгээр сард эхлүүлж, хоёр жилийн хугацаанд ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байна. Тус зам нь Налайхын дөрвөн эгнээ авто зам буюу Баянзүрхийн гүүрээс эхэлж, Сонгинохайрхан дүүргийн нутагт орших баруун аймгууд руу салдаг аюулгүйн тойрог хүртэл нийт 32 км үргэлжилнэ. Туулын хурдны зам баригдсанаар Улаанбаатар хотыг тойрон гарах тасралтгүй хөдөлгөөн бий болж, түгжрэл буурна гэж тооцоолж байна. Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Засгийн газар 2025 онд Улаанбаатар хотын бүтээн байгуулалтад төвлөрч ажиллана. Ерөнхий сайд Шуурхай штабыг удирдана. 2025 онд Улаанбаатар хотод хийгдэх бүтээн байгуулалтуудын томоохон хэсэг Туулын хурдны зам. Өнгөрсөн долоо хоногийн Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэж, ажлыг эрчимжүүлэх үүрэг даалгавар өгсөн. Хотын удирдлагууд 24 сард багтаан хийж дуусгана гэж танилцуулсан. Энэ хугацаанаас наана ашиглалтад оруулахаар шахаж ажиллана. Босоо тэнхлэгийн зам мөн баригдаж Туулын хурдны замтай огтлолцоно. Төлөвлөсөн ажлаа хийнэ, шаардлагатай арга хэмжээг шуурхай авч ажиллана гэж мэдэгдлээ. “Хамтарсан Засгийн газрын хөтөлбөрийн хамгийн том зорилт бол түгжрэл, утааг бууруулах. Тиймээс хөрөнгө оруулалтын бодлогыг Улаанбаатар хотруу чиглүүлж байна. Эхний том төсөл нь Туулын хурдны зам. Энэ сард ажил нь эхэлж байна. Мөн Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг холбосон тойрог хурдны замыг 2028 онд ашиглалтад оруулна. Зураг төсвийн ажил хийгдэж байгаа. Зургаан сар гэхэд тендер шалгаруулалт явагдана. Гэр хорооллыг орон сууцжуулах ажил мөн зэрэгцээд явна” гэж Тэргүүн шадар сайд Л.Гантөмөр ярилаа.

Ус цаг уур, орчны судалгаа мэдээллийн хүрээлэнгээс ган зуншлага, цас зуд, бэлчээртэй холбоотой газрын ажиглалтын болон хиймэл дагуулын олон төрлийн мэдээг нэгтгэн боловсруулж гаргадаг зудын эрсдэлийг 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний байдлаар үнэлэхэд нийт нутгийн 40 гаруй хувьд их, 20 орчим хувьд нь дунд зэрэг эрсдэлтэй байгаа бол 10 гаруй хувьд бага эрсдэлтэй, 20 орчим хувьд эрсдэлгүй гарсан байна. Аймгийн дүнгээр авч үзвэл Баян-Өлгий, Увс, Ховд, Завхан, Говь-Алтайн ихэнх, Хөвсгөл, Баянхонгор, Архангай, Өвөрхангайн зарим, Булган, Сэлэнгэ, Дундговийн цөөн сумдын нутгаар нэн их болон их эрсдэлтэй. Засгийн Газрын 286 дугаар тогтоолын дагуу зудын одоогийн байдлыг үнэлэхэд 4 аймгийн 10 сум цагаан зудын, 10 аймгийн 40 сум цагаанаар зудархуу нөхцөлд байгаа юм.Цаашид буюу энэ нэгдүгээр сарын урьдчилсан мэдээгээр нутгийн төв болон баруун хагаст буюу зудын эрсдэл ихтэй бүс нутгаар олон жилийн дунджаас хүйтэн, харин зүүн хагаст дунджийн орчим, хур тунадасны хувьд баруун болон төвийн аймгуудын зарим газраар олон жилийн дунджаас ахиу орох төлөвтэй байгаа тул цаашид өвөлжилт улам хүндэрч болзошгүй бүс нутагт бэлэн байдлыг тасралтгүй хангаж ажиллах шаардлагатай байна. Эх сурвалж: Ус цаг уур, орчны судалгаа, мэдээллийн хүрээлэн, Хөдөө аж ахуйн цаг уурын судалгааны хэлтэс

Энэ сарын 10-наас долоодугаар сарын 10-ны өдөр хүртэл Зайсангийн зүүн гүүр буюу хуучин гүүрний хөдөлгөөнийг бүрэн хааж, буулган шинэ гүүр барина. Үүнээс өмнө бэлтгэл ажлын хүрээнд өнгөрсөн оны арваннэгдүгээр сарын 12-ны өдрөөс эхлэн бохирын шугам угсралт болон худаг байгуулах ажлыг хийсэн юм.Зайсангийн төмөрбетон гүүрийн өргөтгөл шинэчлэлтийн ажлын талаар НЗХГ-ын Гүүрийн хяналтын мэргэжилтэн Б.Жаргалдүүрэн “2022 оноос хойш Зайсангийн гүүрийг 225 метр, дөрвөн эгнээ бүхий төмөрбетон хос гүүрээр шинэчлэх, өргөтгөх ажлыг хэрэгжүүлж байна. Тодруулбал, баруун гүүр буюу шинэ гүүрийн хөдөлгөөнийг 2023 оны есдүгээр сард нээж байв. Харин хуучин гүүрийг 1968 онд буюу одоогоос 56 жилийн өмнө ашиглалтад оруулсан түүхтэй. Үүнээс хойш засвар, шинэчлэлт огт хийгээгүй бөгөөд 2012 онд стандартаар ашиглалтын түвшин D үнэлгээнээс бага, хэзээ ч нурж магадгүй гэсэн дүгнэлт гарсан. Тиймээс Зайсангийн хуучин гүүрийг буулгаж, шинээр барихаас өөр аргагүй болсон” гэлээ.Хажуугийн шинэ гүүрийг барьж байх хугацаанд дам нуруунуудыг 70 хувьтай бэлтгэсэн. Дам нуруу суурилуулах үед бэлтгэл бүрэн дуусах юм. Мөн гүйцэтгэгч нь шалгарсан тул ажлаа эхлүүлэхэд бэлэн болжээ.

Сүхбаатар дүүргийн 12 хороонд байрлах 720 хүүхдийн суудалтай сургуулийн барилга ашиглалтад ороход бэлэн боллоо. Тус хороо нь улсын сургуульгүй бөгөөд дээрх сургууль баригдсанаар 1500 орчим хүүхэд харьяаллын дагуу тухтай орчинд суралцах боломжтой болж байна.Тус сургууль нь дөрвөн блок бүхий 3 давхар бөгөөд барилгад анги танхим, эрхлэгчийн өрөө, нягтлан, нийгмийн ажилтны өрөө, хурлын танхим, багш нарын өрөө, дуу хөгжмийн өрөө, кабинетууд, соёлын танхим, заал, дугуйлангийн өрөө болон бусад өрөөнүүдийг төлөвлөн гүйцэтгэжээ. Дулаан хангамжийг хийн баллонт зуухнаас хангах иж бүрэн төхөөрөмж суурилуулсан байна. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар тус бүтээн байгуулалтыг "Дарцагт ноёд групп” ХХК гүйцэтгэж, нийслэлийн Хөрөнгө оруулалтын газар захиалагчийн техникийн хяналтыг хэрэгжүүлэн ажиллалаа.