ДЭЛХИЙ

АНУ-ын Ерөнхийлөгч ДональдТрамп хүнд суртлыг хумих, үр ашиггүй зардлыг танах зорилго бүхий асар өргөн хүрээтэй хяналт, шалгалтыг улс орон даяар хийж байна. Тэрбээр Илон Маскаар удирдуулсан шинжээчдийн багийг Пентагон (Батлан хамгаалахын яам), Боловсролын яам, Сангийн яам, Хэрэглэгчийн санхүүгийн хамгаалах товчоо зэрэг хамгийн том төсөвтэй яам, агентлаг руу илгээжээ. Тус улсын шинэ засаг захиргаа нь байгуулагдсан эхний гурван долоо хоногтоо л холбооны 17 агентлагт хяналт, шалгалт оруулаад байна. Энэ үеэр Холбооны шүүгч "татан буугдсан АНУ-ын Олон улсын хөгжлийн агентлагийн ажилтнуудыг захиргааны чөлөөнд гаргах, гадаад дахь ажилчдыг эх оронд нь авчрахыг даалгасан" захирамж гаргав. Мөн Илон Маскаар удирдуулсан багийг Төрийн сангийн төлбөрийн болон мэдээллийн системд нэвтрэх эрхийг түр хугацаагаар хязгаарлах яаралтай тушаал гаргажээ. Гэвч энэхүү шийдвэр нь Ерөнхийлөгч Дональд Трамп, тэрбумтан Илон Маск нарын алинд ч нөлөөлөхгүй байгаа бололтой. Тэд хяналт шалгалтуудаа үргэлжлүүлэн хийсээр байна. Улмаар энэ удаагийн төсөв хэмнэх өргөн хүрээт үйл ажиллагаа нь тэрбум биш их наяд доллар хэмнэнэ гэж мэдэгдлээ. Тэд шаардлагагүй боловсон хүчнийг төрөөс цэвэрлэх, төсвийн үр ашиггүй зардлыг танах хөтөлбөрөө ямар ч саад тотгор тулгарсан хэрэгжүүлэхээр зорьж байна. Эх сурвалж: www.nytimes.com

Эдийн Засгийн Хамтын Ажиллагаа, Хөгжлийн Байгууллага (ЭЗХАХБ), Нээлттэй засгийн түншлэл олон улсын байгууллага хамтран “Ази, Номхон далайн бүсийн чуулга уулзалт-2025” арга хэмжээг Бүгд Найрамдах Филиппин Улсын нийслэл Манила хотод энэ сарын 04-08-ны өдрүүдэд  зохион байгуулав.Чуулга уулзалтаар ардчиллыг бэхжүүлэх, төр засгийн ил тод нээлттэй, хариуцлагатай байдлыг дээшлүүлэх чиглэлээр хэрэгжүүлж буй шинэчлэлийн талаар хэлэлцэв. Түүнчлэн нээлттэй, ил тод засгийн түншлэл, санаачлагыг хэрэгжүүлэхэд бүс нутагт тулгамдаж байгаа асуудлыг хөндсөн юм. Монгол Улсын Их Хурлын Тамгын газрын дэд дарга Э.Лхагва чуулга уулзалтын нэгдсэн  хэлэлцүүлгийн илтггэгчээр оролцож, парламентын ил тод байдал, шийдвэр гаргах түвшин дэх иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн онцлох санаачилгуудаас танилцуулсан юм. Тэрбээр, илтгэлийнхээ эхэнд Монгол Улсын Их Хурал жендэрийн мэдрэмжээ үнэлсэн 13 дахь парламент төдийгүй хүний эрхийг хэрхэн хангаж буй талаар өөрийн үнэлгээг хийсэн олон улс дахь анхны парламент гэдгийг онцлов. Энэхүү өөрийн үнэлгээний үйл ажиллагааны тайлан, санал зөвлөмж нь Монгол Улсын Их Хурал хүний эрхийг дээдэлсэн, жендэрийн мэдрэмжтэй үйл ажиллагаа явуулахад онцлох хувь нэмэртэйг дурдаад өөрийн үнэлгээний асуулгууд, хэлэлцүүлгийн оролцогчид болон санал, зөвлөмжүүдээс танилцууллаа.Үргэжлүүлэн Монгол Улсын Их Хурлын даргын санаачилсан, хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгмийг цогцлуулан хөгжүүлэх Үндсэн хуулийн эрхэм зорилгод тулгуурлсан “ГУРВАН ТӨГӨЛДӨРШИЛ” бодлогын талаар танилцуулсан. Монгол Улсын Их Хурлын 9 дэх удаагийн сонгуулийн үр дүнд байгуулагдсан парламент анхдугаар чуулганаараа ирэх дөрвөн жилд хүний эрхийг хангах, хамгаалах, хүн төвтэй хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлж ажиллана гэдэг үзэл баримтлалаа зарласан. Хууль хүний эрхийг дээдэлсэн, хүн төвтэй үзэл санаа бүхий байх, нийгмийн хурдацтай хөгжлийн шаардлагад нийцүүлэн, эрх зүйн зохицуулалтыг цаг алдалгүй гаргадаг болох, хуулийг иж бүрэн зохицуулалттай, тодорхой, ойлгомжтой болгож, хууль болон журмаар зохицуулах харилцааны заагийг тодорхойлоход “ГУРВАН ТӨГӨЛДӨРШИЛ”-ийн зорилго оршиж буй талаар илтгэлдээ онцолсон юм.Монгол Улсын Их Хурлын Тамгын газрын дэд дарга Э.Лхагва илтгэлийнхээ төгсгөлд парламентаас хэрэгжүүлж буй бодлого шийдвэр, баталсан хууль тогтоомжийг таниулж, олон нийтийг мэдээллээр хангах, эргэх холбоог бэхжүүлэх үүднээс Хууль сурталчлах төвийг Баянхонгор, Дархан-Уул, Өвөрхангай, Говьсүмбэр аймгуудад байгуулсныг тодотголоо. Эдгээр санаачилга нь Монгол Улсын Их Хурлын үйл ажиллагаанд иргэд, олон нийтийн оролцоо, дуу хоолойг нэмэгдүүлэх замаар төлөөллийн ардчиллыг сайжруулах, ил тод, нээлттэй засаглалыг бэхжүүлэхэд чухал үр дүнтэй гэж байлаа.Бүс нутгийн хамтын ажиллагаа, олон талт оролцоог хангах замаар ил тод, нээлттэй засаглалыг бэхжүүлэх, гишүүн орнуудын сайн туршлага, зорилтот үйл ажиллагааг таниулж, хамтын санаачилгыг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн чуулга уулзалтад Ази, Номхон далайн орнуудын төрийн болон иргэний нийгэм, олон улсын байгууллагын 800 гаруй төлөөлөгч оролцжээ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.

Худалдаа, эдийн засаг, шинжлэх ухаан, техникийн хамтын ажиллагааны Монгол, Узбекистаны Засгийн газар хоорондын комиссын анхдугаар хуралдаан 2025 оны 02 дугаар сарын 07-08-нд Бүгд Найрамдах Узбекистан Улсын нийслэл Ташкент хотноо зохион байгуулагдаж байна.Засгийн газар хоорондын комиссын анхдугаар хуралдааныг Шадар сайд, Монголын хэсгийн даргаС.Амарсайхан, Бүгд Найрамдах Узбекистан Улсын Ерөнхий сайдын орлогч, Узбекистаны хэсгийн дарга Ж.Ходжаев нар ахалж, хоёр улсын холбогдох яам, байгууллагын төлөөлөл оролцов.Талууд Монгол, Узбекистаны нийгэм, эдийн засгийн байдлын талаар харилцан мэдээлэл солилцож, хоёр улсын уламжлалт найрсаг харилцааг гүнзгийрүүлэх, худалдаа, эдийн засаг, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэр, тээвэр, логистик, боловсрол, соёл, хүмүүнлэг зэрэг бүхий л салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх асуудлаар яриа хэлэлцээ хийж, хуралдааны дүнгээр Протоколд гарын үсэг зурлаа.Хуралдааны эхэнд Шадар сайд С.Амарсайхан Төв Азийн зүрхэнд орших, бүс нутагтаа хамгийн том зах зээлтэй Узбекистан Улсыг манай чухал түнш, Төв Азитай холбосон гүүр хэмээн үздэгээ илэрхийлээд сүүлийн жилүүдэд Монгол, Узбекистаны улс төрийн итгэлцэл бэхжиж, дээд, өндөр түвшний айлчлал, яриа хэлэлцээ тогтмолжиж, харилцан ашигтай хамтын ажиллагаа өргөжин хөгжиж буйг онцлов.Мөн Монгол, Узбекистаны Засгийн газар хоорондын комисс нь манай хоёр улсын харилцаа, хамтын ажиллагааг худалдаа, эдийн засгийн бодит агуулгаар баяжуулан хөгжүүлэх чухал механизм болж хөгжинө гэдэгт итгэлтэй буйгаа илэрхийлэв.Талууд 2024 онд хоёр улсын харилцааг эрчимжүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулах түүхэн үйл явдлууд, түүний дотор Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн Узбекистан Улсад хийсэн анхны төрийн айлчлал амжилттай хэрэгжиж, Монгол Улс Ташкент хотноо Элчин сайдын яамаа нээснийг онцлов. Монгол, Узбекистаны төрийн тэргүүн нарын ярьж тохирсон ажлууд эхнээсээ бодит ажил хэрэг болж буйг хоёр тал сайшаан тэмдэглэлээ. Тухайлбал, хөдөө аж ахуй, мал аж ахуйн салбарт бодит хамтын ажиллагааг өрнүүлж, Монгол Улсаас 100 мянган толгой мал Узбекистан Улсад нийлүүлэх ажил амжилттай эхэлснээр цаашид мал аж ахуйн хамтарсан кластер байгуулах төслийг хэрэгжүүлэхэд чухал түлхэц болно гэдгийг талууд санал нэгтэй тэмдэглэв.Ерөнхий сайдын орлогч Ж.Ходжаев хоёр улсын худалдаа, бараа бүтээгдэхүүний нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэх хүрээнд “Узбекистаны худалдааны төв”-ийг Монгол Улсад энэ онд нээхээр төлөвлөж буйгаа илэрхийлээд тус төвийг байгуулахад хоёр улсын Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимуудын хамтын ажиллагаа чухлыг тэмдэглэв.Хоёр тал Узбекистаны зах зээлд хөдөө аж ахуйн гаралтай бараа бүтээгдэхүүн, түүний дотор арьс, шир, ноос, ноолууран бүтээгдэхүүн экспортлох, нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэхэд үргэлжлүүлэн нягт хамтран ажиллах, мөн Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотноо “Узбекистан Улсад үйлдвэрлэв ” үзэсгэлэн, худалдааг энэ онд зохион байгуулахаар тохирлоо. Талууд зам, тээврийн салбарын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхийн чухлыг тэмдэглээд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн Узбекистан Улсад хийсэн төрийн айлчлалын үеэр байгуулсан “Агаарын харилцааны тухай” хэлэлцээрийг хэрэгжүүлэх хүрээнд Улаанбаатар-Ташкент чиглэлийн хуваарьт нислэгийг энэ оны хоёрдугаар хагаст үйлдэж эхлүүлэхээр тохирсон нь хоёр улсын, аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулна гэдгийг онцоллоо.Мөн энэхүү комиссын хуралдааны хүрээнд “Монгол, Узбекистаны зам, тээврийн хамтарсан хорооны анхдугаар хуралдаан”-ыг зохион байгуулж, хоёр улсыг холбосон авто замын коридор, шинэ маршрутыг бий болгох, бараа бүтээгдэхүүний туршилтын тээвэрлэлтийг эхлүүлэхээр тохиров.Түүнчлэн талууд эрчим хүч, уул уурхайн салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, түүний дотор геологийн судалгаа, хайгуул, олборлолт, боловсруулалт болон ашигт малтмалын баяжуулалтын чиглэлээр хамтран ажиллахаар санал нэгдлээ.            Сэргээгдэх болон ногоон эрчим хүч зэрэг тэргүүлэх чиглэлээр хамтарсан судалгаа, төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх талаар судалж, ажиллахаар болов.Мөн боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, техникийн салбарын хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэх, холбогдох байгууллага, судалгааны хүрээлэн, их, дээд сургуулиудын хамтын ажиллагааг хөгжүүлж, эрдэмтэн судлаачдын солилцоог нэмэгдүүлэх, эрдэм шинжилгээний бага хурал, соёл, урлагийн хамтарсан тоглолт, соёлын өдрүүдийг хамтран зохион байгуулахаар тогтлоо. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилга “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнийг Узбекистаны “Ногоон орон зай” төсөлтэй уялдуулан хэрэгжүүлэх, үүнд Узбекистаны жимс, жимсгэнийн модны суулгацыг Монгол Улсад нутагшуулах, говийн бүс нутагт цэцэрлэгжүүлэлтийн загвар аж ахуйг байгуулах, шинэ суулгацын хүлэмжийн аж ахуйг хөгжүүлэх, “Монгол, Узбекистаны найрамдлын цэцэрлэгт хүрээлэн” байгуулах боломжийг судлах чиглэлээр хамтран ажиллахаар тохиролцлоо.Шадар сайд С.Амарсайхан тус комиссын хуралдааны хүрээнд зохион байгуулагдсан “Монгол-Узбекистаны бизнес форум болон ажил хэргийн зөвлөлийн анхдугаар хуралдаан”-ыг нээж, үг хэллээ. Тэрээр, энэхүү арга хэмжээнд Монгол Улсаас 50, Узбекистанаас 80 гаруй төлөөлөл оролцож байгаа нь манай хоёр орны бизнес эрхлэгчид, аж ахуйн нэгжүүд хамтран ажиллах хүсэл эрмэлзэл дүүрэн байгаагийн илрэл хэмээн тэмдэглэв. Монгол Улсын шадар сайд С.Амарсайхан Хоёр орны баялаг бүтээгчдийн нягт хамтын ажиллагаа нь Монгол, Узбекистаны харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх төдийгүй бүс нутгийн худалдаа, эдийн засгийн хөгжил цэцэглэлтэд чухал хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийллээ.Монгол Улсын бизнесийн төлөөллүүд тус улсын мах, махан бүтээгдэхүүний боловсруулалт болон цахилгаан хэрэгслийн үйлдвэрлэлээрээ Узбекистан Улсад тэргүүлэгч аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагаатай танилцах юм байна.

Улаанбаатар хотын авто замын түгжрэлийг бууруулах ажлын хүрээнд Их Британийн “Skyral” компанитай хамтран их өгөгдөлд суурилсан загварчлалуудыг бий болгохоор эхний уулзалтыг зохион байгууллаа. Уулзалтад нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар, нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засгийн хөгжил, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай, “Skyral” компанийн захирал Николас Жон Блэр болон холбогдох албаныхан оролцсон юм.Уулзалтын үеэр хотын дарга Х.Нямбаатар “Энэ онд нийслэл хот авто замын түгжрэлийг бууруулах, нийтийн тээврийн олон төрөлт хэлбэрийг хөгжүүлэх, агаарын бохирдлыг бууруулах төслүүдийг хэрэгжүүлнэ. Тодруулбал, Туулын хурдны зам, Тойрог хурдны зам, Трамвайны хоёр шугам, метроны шугам гэх мэт томоохон бүтээн байгуулалтын ажлуудыг эхлүүлэхээр олон улсын нээлттэй тендерийг үе шаттай зарлаад байна.  Эдгээр төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхийн тулд хиймэл оюун ухааны их өгөгдөлд суурилсан загварчлал дээр бүхий л инженерингийн төлөвлөлтүүдээ хийнэ. Тэр ч утгаараа Их Британийн технологийн компани болох “Skyral” компанитай хамтран Улаанбаатар хотын их өгөгдөлд суурилсан загварчлалуудыг бий болгохоор эхний уулзалтыг зохион байгууллаа” гэв. Их өгөгдөлд суурилсан загварчлалаар трамвайны нэгдүгээр шугамын өртөөнүүд хаана байрлавал тухайн орчмоос хамгийн их хүн зорчих, Тойрог хурдны замын трассыг хаагуур татвал түгжрэлийг бууруулахад нөлөөлөл нь өндөр байх зэргийг хүн бүрийн гар утасны хөдөлгөөн, явж байгаа маршрутад  хиймэл оюун ухаан дүгнэлт хийж, хамгийн боломжит загварчлалуудыг гаргаж өгөх юм. Ийнхүү Улаанбаатар хот их өгөгдөлд суурилсан загварчлалууд дээр инженерингийн болон нийтийн тээврийн төлөвлөлтийг хийхээр хамтын ажиллагаагаа эхлүүллээ.“Skyral” нь хиймэл оюун ухааны тусламжтайгаар хамгийн сүүлийн үеийн загварчлалыг бий болгон засгийн газар болон бизнесүүдэд практик, уян хатан, үр ашигтай шийдлүүдийг нэвтрүүлдэг технологийн компани юм.

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп хууль бус цагаачид өмнөд хилээр АНУ-д нэвтрэхийг зогсоох захирамжид гарын үсэг зурж, өмнөд хилээр нэвтэрсэн хууль бус цагаачдыг нэн даруй албадан буцаах, шаардлагатай бүх арга хэмжээг авахыг Дотоодын аюулгүй байдлын департамент, Хууль зүйн департамент зэрэг холбогдох яам, агентлагуудад үүрэг болгожээ.Д.Трамп тангараг өргөснийхөө дараа өмнөд хил дээр онц байдал зарлах тухай зарлигт гарын үсэг зурж, хууль бус бүх цагаачид хилээр нэвтрэхийг зогсоохын тулд боловсон хүчин, нөөцийн байршуулалтыг бэхжүүлэх, биет саадыг нэмэгдүүлэх зэрэг арга хэмжээ авахыг шаардсан юм. Мөн тэрээр холбооны болон муж улсын хууль тогтоомж зөрчсөн хэргээр баривчлагдсан гадаадын иргэдийг албадан гаргах хүртэл нь баривчлан саатуулж, холбооны хууль зөрчин тус улсад нэвтэрсэн, цагдан хоригдож буй бүх гадаадын иргэдийг албадан гаргахыг үүрэг болгосон юм.Мөн АНУ-ын өмнөд хилд 1500 цэргийн албан хаагчийг нэмж байршуулахыг үүрэгдсэн тухай лхагва гарагт Цагаан ордны хэвлэлийн шинэ төлөөлөгч Кэролин Ливитт мэдэгдэж, АНУ-ын төрийн тэргүүнийг эдгээр үйлдлээрээ дэлхийн хүн бүрд “маш хүчтэй мэдэгдэл” хийж байгаа гэдгийг онцолсон байна.Түүнчлэн Д.Трамп ерөнхийлөгчийн бүрэн эрх мэдлээ ашиглан Цагаачлалын тухай хуулийн холбогдох заалтуудыг хязгаарлажээ. Товчоор хэлбэл энэхүү хязгаарлалтуудын улмаас АНУ-д орогнол хүсэгч гадаад улс орны цагаач, дүрвэгсдийн хүлээгдэж байсан аялал, бичиг цаасны бүхий л үйл ажиллагаа зогсож, албан ёсны дагуу АНУ-ыг зорихоор хүлээж байсан гадны олон мянган иргэдийн хувь заяа тодорхойгүй болоод байна.

Монгол Улсын Шадар сайд Т.Доржханд Швейцарын Давос хотноо энэ сарын 20-24-нд “Ухаалаг эрин үеийг төлөвшүүлэх нь” сэдвийн дор зохион байгуулагдаж буй Дэлхийн эдийн засгийн 55 дугаар чуулганд оролцож байна. Шадар сайд Т.Доржханд эдийн засгийн чуулганы үеэр “Эрчим хүч, түүхий эдийн геоэкономик”, “Бохирдлыг шийдвэрлэх технологийн шийдэл” зэрэг хуралдаанд оролцож, Дэлхийн эдийн засгийн форумтай байгуулах “Стратегийн оюун ухааны платформ” төслийн хамтын ажиллагааны гэрээ, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банктай байгуулах “Монгол Улсад сэргээгдэх эрчим хүч хөгжүүлэх, уур амьсгалын зорилтыг дээшлүүлэхэд хамтран ажиллах” санамж бичиг зэрэгт гарын үсэг зурж, ажил хэргийн уулзалтууд хийнэ. Монгол Улс энэ удаагийн чуулганы үеэр улс орноо сурталчлан таниулах зорилготой “Mongolia house”-г анх удаа ажиллуулж, хоёр болон олон талт уулзалт, хэлэлцүүлгүүд зохион байгуулж байна. Чуулганд оролцож буй 200 гаруй орноос арав гаруй улс ийм хаус ажиллуулж байна.Давосын эдийн засгийн 55 дугаар чуулганд Аргентин, Малайз, Сингапур, Тайланд, Вьетнам, Өмнөд Африк, Нидерланд, Кувейт, Перу, Бутан, Лихтенштайн, Чад, Эквадор, Латви, Финланд зэрэг улсын Ерөнхий сайд, Олон улсын валютын сан, Дэлхийн банк, Дэлхийн худалдааны байгууллага, Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллага, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага, Олон улсын цөмийн энергийн байгууллага зэрэг байгууллагын тэргүүн оролцож байна.

Монгол Улсын Засгийн газар Дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалт хооронд хиймэл оюун ухаанд суурилсан “Стратегийн оюун ухааны платформ” хөгжүүлэх хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулж, Шадар сайд Т.Доржханд, Давосын дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалтын Үйл ажиллагаа хариуцсан захирал Оливер Шваб нар гарын үсэг зурлаа. Энэхүү платформ нь улс орнуудын дунд, урт хугацааны хөгжлийн бодлогын хэрэгжилтийг түргэтгэх, дэлхий дахинд гарч буй олон түвшний өөрчлөлт, түүнд нөлөөлж буй хүчин зүйлсэд дүн шинжилгээ хийх, цаг алдалгүй хариу арга хэмжээ авах, стратегийн шийдвэр гаргалтыг илүү үр дүнд хүргэх зэрэг ач холбогдолтой.Монгол Улсын Засгийн газар хиймэл оюун ухаан, хүний нөөц, ногоон шилжилтийг хөгжлийн бодлоготойгоо уялдуулан авч үзэхээ зарласан. Мөн Давосын эдийн засгийн чуулга уулзалт “Ухаалаг эрин үеийг төлөвшүүлэх нь” сэдвийн дор болж буй зэрэг нь тус платформыг хөгжүүлэхийн чухлыг нотолж буйг талууд онцлов. Монгол Улс “Стратегийн оюун ухааны платформ”-д нэгдсэнээр тухайлбал, олон улсын шинжлэх ухааны болон тинк-танк байгууллагууд, 4000 гаруй эрдэмтэн, судлаачийн судалгааны ажлыг нэг дороос авч ашиглах боломжтой болж, эдгээрийг эдийн засаг, аж үйлдвэрийн салбарын өнөөгийн нөхцөл байдал, цаашдын чиг хандлагыг тодорхойлоход ашиглахаар төлөвлөж байна. Мөн хиймэл оюун ухаанд суурилсан энэхүү дэвшилтэт платформ төрийн байгууллагуудын стратеги, төлөвлөлтийг илүү боловсронгуй, үр дүнтэй болгон төрийн бүтээмжийг дээшлүүлж, шийдвэр гаргалтад эерэг нөлөө үзүүлнэ хэмээн тооцоолж байна.Дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалт “Стратегийн оюун ухааны платформыг сүүлийн 10 жил хөгжүүлж буй бөгөөд Монгол Улс энэ төслийг хамтран хэрэгжүүлэх хоёр дахь улс болж байна.

Өнгөрөгч оны 11-р сард АНУ-д явагдсан ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялалт байгуулсан Дональд Трамп уламжлал ёсоор өчигдөр буюу нэгдүгээр сарын 20-нд тангараг өргөснөөр хоёр дахь бүрэн эрхийн хугацаагаа албан ёсоор эхлүүлж байна. Тэрбээр тангараг өргөх ёслолынхоо үеэр бараг 30-аад минут үг хэлэхдээ америк мөрөөдлийг дахин сэргээж, засаг захиргааны системд нүүрлэсэн хямрал, эмх замбараагүй байдлыг засаж залруулахаа амласан билээ. Түүний хэлсэн үгэнд нэлээн хэдэн чухал өнцгүүд хөндөгдсөн бөгөөд хууль бус цагаачлалтай хатуу тэмцэхээ зарлан, одоогоор Хятадын мэдэлд оршиж байгаа Панамын сувгийг эргүүлж авах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлэв. Мөн Мексикийн буланг Америкийн булан болгох тухай өгүүлж, тэр  ч байтугай Ангараг гараг дээр мөрөө гаргана хэмээн амласан нь түүний гол дэмжигч Элон Маскт ихээхэн таалагдсан нь илт байлаа. Бас нэгэн хатуу байр суурь нь хүйсийн асуудлаарх мэдэгдэл байв. Тэрбээр “АНУ-ын засаг захиргааны албан ёсны бодлогын дагуу эрэгтэй, эмэгтэй гэсэн хоёрхон хүйс байх болно” хэмээн зарласан юм. С.Хүслэн

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн Бүгд Найрамдах Турк Улсад хийж буй төрийн айлчлал үргэлжилж байна.Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Ерөнхийлөгч Р.Т.Эрдоан нар төрийн айлчлал, албан ёсны хэлэлцээний үр дүнгийн талаар хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудын төлөөлөлд мэдээлэл өглөө.МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ УХНААГИЙН ХҮРЭЛСҮХ:Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч өө,Эрхэм хүндэт хэвлэлийн төлөөлөгчид өө,Та бүхэнд энэ өдрийн мэндийг дэвшүүлье.Өнө эртний түүх, өв соёлын уламжлалт дотно харилцаатай манай хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны түүхт 55 жилийн ойн хүрээнд эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч таны урилгаар үзэсгэлэнт сайхан Турк Улсад төрийн айлчлал хийж байгаадаа баяртай байна.Бид бүхнийг элэгсэг дотноор хүлээн авч, өндөр хүндэтгэл үзүүлж байгаа Ерөнхийлөгч танд болон Туркийн төр, засаг, найрсаг ард түмэнд чин сэтгэлийн талархал илэрхийлье.Монгол Улсын төрийн тэргүүний Бүгд Найрамдах Турк Улсад хийж буй энэ айлчлал нь Монгол, Туркийн ард түмний найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны түүхийн нэгэн шинэ хуудсыг нээж, хоёр орны харилцааг Стратегийн түншлэлд хүргэсэн онцгой айлчлал болж байна.Ази-Европыг холбосон газар зүйн өвөрмөц байршилтай Турк Улсыг бид “гуравдагч хөрш”, итгэлт түншээ хэмээн үздэг бөгөөд хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагааг бүх салбарт тууштай өргөжүүлэн хөгжүүлэхийг ямагт эрмэлздэг билээ.Энэхүү төрийн айлчлалын үеэр бид харилцаа, хамтын ажиллагааны өнгөрсөн 55 жилийн ололт, амжилтаа бататгах, улам өргөжүүлэн хөгжүүлэх, улс орны хөгжил дэвшил, эдийн засгийн үр өгөөж, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн харилцан ашигтай төсөл, хөтөлбөрүүдийг хамтран хэрэгжүүлэх талаар ярилцаж, санал солилцлоо.Бидний яриа хэлэлцээний дүнд “Стратегийн түншлэлийн тухай Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Турк Улсын Хамтарсан тунхаглал”-д хоёр улсын төрийн тэргүүн гарын үсэг зурлаа.Мөн “Боловсролын салбарт хамтран ажиллах тухай”, “Залуучууд, спортын салбарт хамтран ажиллах тухай”, “Эрүүл мэнд, анагаахын шинжлэх ухааны салбарт хамтран ажиллах тухай” Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр болон байгаль орчин, уул уурхай, зам, тээвэр, дэд бүтэц, ойн аж ахуй зэрэг салбарт хамтран ажиллах тухай 10 гаруй баримт бичигт гарын үсэг зурлаа.Турк Улс нь манай улсын гадаад худалдааны томоохон түншүүдийн нэг бөгөөд харилцаа, хамтын ажиллагааг эдийн засгийн агуулгаар баяжуулж, хоёр орны харилцааны бэлгэ тэмдэг болохуйц харилцан ашигтай хамтарсан төсөл, хөтөлбөрүүдийг судлан хэрэгжүүлэхээр тохиролцлоо.Тухайлбал, “Шинэ Хархорум” хот, Орхоны хөндийн аялал жуулчлалын цогцолбор зэрэг төслийн хүрээнд бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын чиглэлд туркийн талтай хамтран ажиллах сонирхлоо илэрхийллээ.Монгол Улсын “Алсын хараа 2050”, Турк Улсын “Туркийн зуун” хөгжлийн бодлогыг харилцан уялдуулж, хөрөнгө оруулалт, экспортыг нэмэгдүүлэх, эдийн засгийн чөлөөт бүсийг хөгжүүлэх, дэд бүтэц, агаарын болон төмөр замын тээвэр, ложистик, хөдөө аж ахуйн гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүн, арьс, шир, ноос, ноолуур боловсруулах чиглэлээр харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг өрнүүлэхээр тохирлоо.Уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилт, хөрсний доройтол, хүнсний аюулгүй байдал зэрэг дэлхий нийтэд тулгарч буй сорилтыг даван туулж, шийдвэрлэх нь бидний нийтлэг зорилт гэдгийг онцолж, “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд хамтран ажиллахаар боллоо. Ойн салбарт хамтран ажиллах тухай хэлэлцээрт гарын үсэг зурлаа.Түүнчлэн бүх төрлийн тээвэр, ложистикийн чиглэлээр хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, Монгол-Туркийн хооронд төмөр замын ачаа тээвэрлэлтийн замнал бий болгох чиглэлээр хамтрах баримт бичиг байгуулж, Турк Улсаас санаачлан хэрэгжүүлж буй Ази-Европыг холбох “Төмөр торгоны зам” буюу дунд коридорын төсөлд Монгол Улс хамрагдах боломжийн талаар ярилцлаа.“Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал”, “Цагаан алт” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд Монгол Улсын дотоодын үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах талаар санал боддоо солилцлоо.Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч өө, хэвлэл мэдээллийн төлөөлөгчид өө, зочид төлөөлөгчид өө,Манай хоёр улсын харилцаа, хамтын ажиллагааг урагшлуулах, нийгэм, эдийн засгийн хөгжил дэвшилд зориулан Туркийн ард түмэн, төр, засгаас өнгөрсөн 30 гаруй жилийн хугацаанд 200 орчим тэрбум төгрөгийн санхүүжилт бүхий үр дүнтэй олон төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлсэнд манай ард түмэн ямагт талархаж байдаг.Цар тахал, байгалийн гамшиг, газар хөдлөлтийн бэрхшээлтэй тулгарсан хүнд цаг үед монгол, туркийн ард түмэн хамтдаа байж, хүний эрүүл мэндийг хамгаалах болон хүмүүнлэгийн чиглэлээр хамтран ажиллаж ирсэн.Тиймээс гамшгийн хохирлыг бууруулах, гамшигтай тэмцэх, газар хөдлөлт, ой, хээрийн түймэртэй тэмцэх, аврах, хор уршгийг арилгах, чадавхыг бэхжүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллахаар тохиролцлоо.Монгол Улсад хэрэгжүүлж буй “Эрүүл монгол хүн” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын салбарт хавдрын өвчлөл, нас баралтыг бууруулах, хавдар судлалын эмчилгээ, оношилгооны үндэсний төвийг байгуулахад хамтран ажиллахаар ярилцаж тохирлоо.Түүх, соёл, боловсролын харилцаа нь манай хоёр орны ард түмнийг холбох чухал гүүр бөгөөд Орхоны хөндий дэх түрэгийн үеийн түүхэн олдворууд, Туркийн Ван аймагт олдсон Ил хан Хүлэгүгийн зуны ордны туурь зэрэг бидний түүх, соёлын хосгүй өв, хөшөө дурсгалыг хадгалах, хамгаалах, сурталчлах, мөн эрдэмтэн судлаач, археологийн багийн ажлыг дэмжиж, оюутны тэтгэлэгт хөтөлбөрийг хамтран хэрэгжүүлэхээр санал нэгдлээ.Энэхүү төрийн айлчлалын хүрээнд Монголын ард түмний түүх, соёл, өв уламжлалын илэрхийлэл болсон, Монгол Улсын соёлын элч “Морин хуур найрал хөгжим”-ийн тоглолтоор турк анд нөхдийнхөө сонорыг мялаан, сэтгэл хөдлөм сайхан дурсамжийг хамтдаа бүтээж буйд баяртай байна.Мөн айлчлалын хүрээнд Истанбул хотноо зохион байгуулах “Монгол-Туркийн бизнес форум”-д хоёр орны олон аж ахуйн нэгж оролцох болсон нь бизнес эрхлэгчид, баялаг бүтээгчид хамтран ажиллах хүсэл эрмэлзэл дүүрэн байгааг илтгэж байна.Цаашид хоёр орны эдийн засгийн харилцан ашигтай, хамтын ажиллагааг улам өргөжүүлэн хөгжүүлэх, бизнес эрхлэгч, баялаг бүтээгчдийг дэмжихэд энэхүү бизнес форум чухал ач холбогдолтой гэж үзэж байна.Бидний хэлэлцэж, тохиролцсон ажлууд хоёр орны хөгжил цэцэглэлт, ард иргэдийн сайн сайхны төлөө биеллээ олж, хоёр улсын харилцаа, хамтын ажиллагаа улам бүр өргөжин бэхэжнэ гэдэгт итгэл дүүрэн байна.Монгол Улсын “энхийг эрхэмлэсэн, нээлттэй, бие даасан, олон тулгуурт” гадаад бодлого болон Туркийн энэрэнгүй, хүмүүнлэгийн дипломат ажиллагаа даян дэлхийн энх тайван, аюулгүй байдал, тогтвортой хөгжил, хүн төрөлхтний сайн сайхны төлөөх их үйлсэд хамтын хувь нэмрээ оруулна гэдэгт итгэл төгс байна.Манай хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхэд эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч таны оруулж буй хувь нэмэр, хичээл зүтгэл онцгой чухал үүрэг гүйцэтгэж байгааг талархан тэмдэглэхийг хүсэж байна.Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч таныг өнө эртний түүхт, мөнх хөх тэнгэрийн орон манай сайхан улсад ойрын хугацаанд төрийн айлчлал хийх болсонд талархал илэрхийлье.Манай хоёр орны ард түмний найрамдал, нөхөрлөл үеийн үед батжин бэхжиж, Монгол, Туркийн уламжлалт түүхэн харилцаа, хамтын ажиллагаа өнө мөнхөд цэцэглэн хөгжих болтугай.Анхаарал хандуулсанд баярлалаа.БҮГД НАЙРАМДАХ ТУРК УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ РЕЖЕП ТАЙИП ЭРДОАН:Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх болон түүнийг дагалдан яваа төлөөлөгчдийг Турк Улсад хүлээн авч байгаадаа баяртай байна.Монгол Улсаас манай улсад 21 жилийн дараа төрийн тэргүүний түвшинд айлчлал хийж байгаа Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч Та болон дагалдан яваа нийт төлөөлөгч та бүхнийг манай улсад тавтай морилохыг дахин хүсэж байна.Энэ удаа хүндэт Ерөнхийлөгчийг УИХ, Засгийн газрын гишүүд, бизнес эрхлэгчид, урлаг соёл, хэвлэл мэдээлэл зэрэг өргөн бүрэлдэхүүн дагалдаж ирлээ.Би ойрын ирээдүйд Монгол Улсад хариу айлчлал хийх хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлье.Манай хоёр улс хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 55 жилийн ой өнгөрсөн жил тохиосон. Бид харилцаагаа 2004 онд Иж бүрэн түншлэлийн түвшинд хүргэж байсан. Өнөөдөр эрхэм андын хамт харилцааг улам ахиулах шийдвэр гаргалаа.Стратегийн түвшин тогтоосон тухай Хамтарсан тунхаглалд бид сая гарын үсэг зурлаа. Энэхүү түншлэл нь манай хоёр улсад, бидний өвөг дээдсийн өлгий нутагт, Төв Азид, дэлхий дахинд үр өгөөжөө өгнө гэдэгт итгэлтэй байна.Түүнчлэн боловсрол, байгаль орчин, залуучууд, спорт, эрчим хүч, зам тээвэр зэрэг олон чухал салбарт хамтран ажиллахаар хоёр улсын яам, байгууллага хоорондын 11 баримт бичигт гарын үсэг зурлаа. Эдгээр баримт бичиг нь бидний харилцааны үндэс суурийг бэхжүүлж, өнөөгийн хамтын ажиллагааг шинэ шатанд гаргах болно.Эрхэм хүндэт хэвлэлийн төлөөлөгчид өө,Бид Монгол Улсын хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй хөгжлийн томоохон мега төслүүдэд тулгуурлан барилга, дэд бүтэц, зам тээвэр, батлан хамгаалах, аж үйлдвэр, уул уурхай, аялал жуулчлал, хөдөө аж ахуй, мал аж ахуй зэрэг салбарт түлхүү анхаарч, хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэхийг зорьж байна.Энэ хүрээнд харилцан хөрөнгө оруулалт хийж, хамтарсан төсөл хэрэгжүүлэхийг хоёр улсын хувийн хэвшил, бизнес эрхлэгчдэд уриалж байна.Бид  худалдааны эргэлтийг 100 сая ам.долларт хүргэх эхний зорилтоо давуулан биелүүллээ. Гэхдээ энэ нь бидний бодит боломжоос доогуур үзүүлэлт гэж үзэж байна.Өнөөдрийн уулзалтаар худалдааны эргэлтийг нэмэгдүүлэх талаар ярилцлаа. Бидний харилцааны үндсэн тулгуурын нэг болох түүх, соёл, хүмүүнлэгийн хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэхээ нотоллоо.1992 оноос хойш Турк Улсын Засгийн газрын тэтгэлэгт хөтөлбөрт олон монгол оюутныг хамруулж ирсэн бөгөөд цаашид улам нэмэгдүүлэхээр санал нэгдлээ.Түүхэн үнэт өвийн олдвор, Орхоны хөндийн чулуун бичээсийг хамтран хамгаалж, Хөшөө цайдамын музейг 2008 онд ашиглалтад оруулсан. Энэ удаа мэргэн Тоньюкукийн бичээсийг хамгаалах чиглэлээр Туркийн Хамтын ажиллагаа зохицуулах агентлаг /ТИКА/-тай хамтран хэрэгжүүлж буй музейн барилгын ажлыг энэ онд багтаан дуусгах зорилт тавьж байна.Өнөөдрийн уулзалтаар бид хоёр талын харилцаанаас гадна Сири, Палестин, Украин зэрэг бүс нутаг болон олон улсын харилцааны асуудлаар ярилцлаа. Бид олон улсын тавцанд хамтын ажиллагаагаа үргэлжлүүлж, үүнийгээ НҮБ болон олон улс, бүс нутгийн байгууллагын хүрээнд бэхжүүлэхээр тохиролцлоо.Эрхэм хүндэт хэвлэлийн төлөөлөгчид өө,Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч, дагалдан яваа төлөөлөгчид Анкара хотноо манай улсын батлан хамгаалахын аж үйлдвэрлэлтэй танилцлаа. Истанбул хотод ч мөн танилцана.Айчлалын хүрээнд Монгол Улсаа дэлхий дахинд амжилттай таниулж буй Улсын филармонийн Морин хуурын чуулга Истанбул хотноо тоглолтоо хийх болжээ. Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч бас гитар сайн тоглодог.Ерөнхийлөгч та болон дагалдан яваа төлөөлөгчид Ван аймагт зочилж, 2022 онд Турк, Монголын археологчид илрүүлсэн Ил хан Хүлэгүгийн зуны ордны туурьтай танилцана.Бидний авсан, гаргасан шийдвэрүүд үр өгөөжөө өгнө гэдэгт итгэлтэй байна. Баярлалаа.

Тус улсын Цаг уурын агентлагаас мэдээлснээр Филиппиний тэнгисийн хавтан Японы баруун өмнөд эргээс далайн ёроолд, Евразийн хавтантай зөрөлддөг бөгөөд уг Нанкай хавтан нь 100-150 жил тутамд хүчтэй газар хөдлөлт үүсгэдэг гэжээ.Цунамигийн сэрэмжлүүлэг идэвхжүүлснээс хойш Миязаки мужид 20 сантиметрийн өндөртэй цунами бүртгэгдсэн байна. Орон нутгийн цагаар 02:50 минутад цунамигийн сэрэмжлүүлгийг зогсоожээ. Япон улсын Цаг агаарын агентлагаас мөн дээрх хоёр хавтан мөргөлдсөний дараа 8-9 сарын дараа 9 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт тохиолдох маш өндөр магадлалтай гэдгийг мэдээлээд байна. Одоогоор Японы баруун бүс нутагт орших Иката атомын цахилгаан станц болон Кагошима муж дах Сендай атомын цахилгаан станцуудад ямар нэгэн гэмтэл бүртгэгдээгүй гэж NHK телевизээр мэдээлжээ.Орчуулсан: Б.Гэрэлзаяа  /ОБЕГ/Эх сурвалж: reuters.com

Өнгөрсөн мягмар гарагт АНУ-ын Калифорни мужийн таван хотод хээрийн түймэр дэгдэж тус улсын түүхэнд бүртгэгдэж байгаагүй гамшигт үзэгдэл тохиолдлоо. Тус улсын ерөнхийлөгч Жо Байден онц байдал зарлаж, түймэрт эд хөрөнгөөрөө хохирол амссан иргэдэд шаардлагатай тусламж, хариу арга хэмжээг авахыг үүрэг болгосон байна.Үүссэн нөхцөл байдал яг л дайны талбар мэт байгаа бөгөөд хээрийн түймрийн аюул заналхийлэл одоо ч хэвээр байсаар байна гэж мэдэгджээ. Түймрийн улмаас өнгөрөгч мягмар гарагаас хойш нийт 11 хүн амь насаа алдаж, 38,000 акр талбай шатаж, 10,000 гаруй барилга байгууламж шатсан байна. Түүнчлэн 180,000 оршин суугчдыг нүүлгэн шилжүүлжээ.Гал түймэрт 7500 гал сөнөөгч, 1162 гал унтраах тусгай нэгж техник, 31 нисдэг тэрэг, 6 ус хутгуурын онгоцтой хариу арга хэмжээ авч ажиллаж байгаа бөгөөд олон мянган оршин суугчид тог, цахилгаангүй, агаарын бохирдол дээд хэмжээндээ хүрсэн аюул дунд байна. Бямба гарагаас хээрийн түймрийн чиглэл өөрчлөгдөж гал сөнөөгчдөд хариу арга хэмжээ авахад багагүй бэрхшээл үүсгэж байна.Орчуулсан: Б.ГэрэлзаяаЭх сурвалж: reuters.com /ОБЕГ/

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Япон Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Игавахара Масарү-г   хүлээн авч уулзав.Уулзалтын эхэнд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ардчиллын нийтлэг үнэт зүйлс бүхий Монгол, Японы  “хүн төвтэй” харилцаа, хамтын ажиллагаа “Энх тайван, хөгжил цэцэглэлтийн төлөөх Тусгай стратегийн түншлэл”-ийг өндөр түвшинд гүнзгийрэн хөгжиж буйг онцлов. Ерөнхий сайд Монгол Улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй бодлого, арга хэмжээний талаар товч танилцуулж, манай улсын чухал “гуравдагч хөрш” Япон Улстай харилцан үр өгөөжтэй хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхэд Монгол Улсын Засгийн газар чухал ач холбогдол өгдөг болохыг тэмдэглээд хоёр талын дээд, өндөр түвшний харилцан айлчлал, яриа хэлэлцээг улам бүр эрчимжүүлэхийн төлөө буй гэв.Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Хөшгийн хөндийд баригдах шинэ дагуул хотын төсөл, Улаанбаатар хотын агаар орчны бохирдол, түгжрэлийг бууруулах, дэд бүтцийг сайжруулах ажилд хамтран ажиллахыг хүслээ. Мөн олон талт хамтын ажиллагааны хүрээнд Япон Австрали зэрэг улсуудын хэрэгжүүлж буй хүрэн нүүрснээс устөрөгч гарган авах төсөлд хамтран ажиллах сонирхолтой байгаагаа илэрхийлэв. Монгол Улсын Засгийн газраас гурван шилжилт буюу AI хиймэл оюун ухаан өндөр технологи, ногоон хөгжил, хүний нөөцийн шилжилтийг эрчимжүүлж буй бөгөөд Япон Улсын Засгийн газрыг хамтран ажиллахыг санал болголоо.Элчин сайд М.Игавахара Монгол Улстай хөгжүүлж буй “Энх тайван, хөгжил цэцэглэлтийн төлөөх Тусгай стратегийн түншлэл”-ийг цаашид улам бататган бэхжүүлэх, тэр дундаа эдийн засаг, дэд бүтэц, батлан хамгаалах салбарын харилцааг шинэ агуулгаар баяжуулахын төлөө буйгаа илэрхийлэв.  Тэрбээр Монгол болон Япон Улсын Тусгай стратегийн түншлэлийн хүрээнд “Батлан хамгаалахын техник, тоног төхөөрөмж болон технологи шилжүүлэх тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр” Монгол Улсын Их хурлаар соёрхон батлагдсанд талархал илэрхийллээ.Япон Улсын Засгийн газраас  манай улсад үзүүлж буй Хөгжлийн албан ёсны тусламжийн хүрээнд иенийн хөнгөлөлттэй зээлийг эргэн сэргээж олгохоор шийдвэрлэснийг Элчин сайд М.Игавахара хэллээ. Тус зээлийг Монгол Улс Олон улсын Валютын сангийн хөтөлбөрт хамрагдсан 2017 оноос зогсоосон. Энэхүү зээлийг нэн тэргүүнд Монгол Японы хамтран хэрэгжүүлсэн “Чингис хаан” олон улсын нисэх онгоцны буудлыг өргөтгөх, хүчин чадлыг нэмэгдүүлэхэд зарцуулахаар талууд санал нэгдэв. Мөн Хөшгийн хөндийд баригдах шинэ дагуул хотын төсөл, Улаанбаатар хотын дэд бүтцийг сайжруулах бүтээн байгуулалтад зарцуулахаас гадна хөгжлийн бусад төслүүдэд хөнгөлөлттэй зээлийг ашиглах талаар нарийн судалж, дахин ярилцахаар тохиролцлоо.

ОХУ-ын Москва хотноо ажлын айлчлал хийж байгаа Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан  /2024.12.21/ ОХУ-ын Онцгой байдлын сайд А.В.Куренковтай албан уулзалт хийлээ.Уулзалтын эхэнд Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан сүүлийн жилүүдэд гамшгаас хамгаалах чиглэлд улам нягт хамтран ажиллах хэрэгцээ шаардлага үүссэнийг онцлон тэмдэглээд, хоёр улсын хил орчмын гал түймэр, уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдсэн ган зуд, цаг уурын аюулт үзэгдлүүд, газар хөдлөлтийн болзошгүй аюул, цаашлаад аж үйлдвэрийн салбар дахь хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, гамшиг ослын үед хэрэглэх техник технологийн хангамж, нөөц, бэлэн байдал, аврагч алба хаагчдын ур чадвар гээд олон чиглэлд хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх саналтай байгаагаа илэрхийлсэн юм.ОХУ-ын Онцгой байдлын сайд А.В.Куренков гамшгаас сэргийлэх хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэх Шадар сайд С.Амарсайханы санаачилагыг бүрэн дэмжиж байгаагаа дуулгаад, Монголын онцгой байдлын алба хаагчдыг гамшгаас хамгаалах сургалтад хамруулах болсныг тодотголоо.Мөн ирэх 2025 онд ОХУ-ын Хабаровск хотноо БНХАУ, ОХУ, Монгол Улсын Онцгой байдлын алба хаагчид хамтарсан сургуулилт хийхээр болсон байна. Энэхүү сургуулилтыг хоёр жил тутамд зохион байгуулахаар төлөвлөж байгаа бөгөөд тус сургуулилт нь гурван улсын гамшгаас хамгаалах арга тактик, техник технологийн хөгжил дэвшил, алба хаагчдын ур чадвар, дадлага туршлага солилцох чухал ач холбогдолтой юм.Түүнчлэн цаашид хамтарсан сургуулилтын давтамж, тоог нэмэгдүүлэх, тогтмолжуулах, гамшгийн үеийн авран хамгаалах, сэргээн босгох үйл ажиллагааны үед ашиглах хамтарсан механизмыг бий болгох, хоёр улсын дундын эрсдэл, түүнээс үүсэх хохирлыг бууруулах чиглэлд хамтран ажиллахаар санал нэгдлээ.

Хүндэт аргентинчууд аа, Аргентин хэмээх аугаа улсын Ерөнхийлөгчөөр ажиллах боломжийг олгосон та бүгдэд талархъя. Манай Засгийн газрын ажлаа авснаас хойших эхний хэдэн сар та бүхэнд амар байгаагүй. Энэ хүнд цаг үеийг даван туулсанд баярлалаа. Ядуурал, зовлонгоос ангижрах зам дардан байхгүй гэдгийг миний бие яг 1 жилийн өмнө Ерөнхийлөгчийн сэнтийд суухдаа анхааруулсан. Бид хамгийн чанга үеэ туулчихсан гэдгийг өнөөдөр би та бүхэнд бахархалтайгаар, итгэлтэйгээр хэлье. Манай Засгийн газарт итгэсэнд баярлалаа. Илүү сайн сайхан, баяр жаргалтай цаг үе Аргентиныг хүлээж байна. Гэлээ гэхдээ ингэж хэлж байгаа минь бид бүгд зорьсондоо хүрчихсэн гэсэн үг биш. Шаргуу хөдөлмөрийн үр шимээр энэ 1 жилийн хугацаанд ямар амжилтад хүрснээ тайлагная.Жилийн өмнө, манай улс гиперинфляцитай, инфляцийн түвшин 17000%-д хүрэх төлөвтэй байв. Өнөөдөр байдал өөрчлөгдсөн. Бөөний худалдааны сарын инфляци 10-р сард 1.2%-д хүртлээ буурчээ. Цаашдаа ч буурна. Жилийн өмнө, төсвийн алдагдал 15%-тай байв. Өнөөдөр бид сүүлийн 123 жилийн түүхэнд анх удаагаа төсвийн илүүдэлтэй, дефолт зарлах аюулгүй боллоо. Төсвийн алдагдал бол бүх завхралын үндэс юм. Төсвийн алдагдал үгүй бол өр тавих, мөнгө хэвлэх шаардлагагүй. Мөнгө хэвлэхгүй бол инфляци бий болохгүй. Жилийн өмнө, нэрийг нь хэлэхээс ч зэвүү хүрмээр заваан амьтан сонгуульд ялахын тулд инфляци бий болно гэдгийг ер тоохгүйгээр ДНБ-ийн 13%-тай тэнцэх мөнгийг хэвлэсэн. Өнөөдөр харин мөнгө хэвлэлт нь өнгөрсний явдал болжээ.Жилийн өмнө, манай улс ДНБ-ийн 1%-тай дүйцэхүйц хэмжээний худалдааны алдагдалтай байв. Өнөөдөр улсын маань хувьд түүхэн дээд рекорд болох 20 тэрбум америк долларын илүүдэлтэй болов. Жилийн өмнө л гэхэд, хүн ардын ахуй амьдралыг доройтуулдаг, хөрөнгө оруулалтыг үргээдэг төрийн зохицуулалтууд манай эдийн засгийг бүрэн боомилсон байв. Өнөөдрийг хүртэл бид өдөрт дунджаар 2, нийт 800 гаран төрийн зохицуулалтыг үгүй хийжээ. Манай Засгийн газар агаарын тээврийг нээж, нийтийн тээврийн зохицуулалтыг багасгаж, үнийн дээд хязгаарыг авч хаяж, экспортын хоригийг цуцалж, импортын татварыг бууруулсаар байна.Жилийн өмнө, Аргентин улс эдийн засгийн эрх чөлөөний үзүүлэлтээр хамгийн адгийн 35 улсын дунд толгой цохиж явлаа. Өнөөдөр хэдийнээ жагсаалтын дээд хагаст нь ороод ирчихсэн бөгөөд бид Аргентиныг эдийн засгийн эрх чөлөөгөөр номер 1 улс болгон болготлоо үйл хэргээ зогсоохгүй. Дэлхий нийтээрээ Аргентиныг харж байна. Гадны иргэд, хөрөнгө оруулагчид нь энд ирж амьдрах талаар судлаад эхэллээ. АНУ манай улсын Төрийн зохицуулалтыг үгүй хийх яамнаас (Ministry of Deregulation) үлгэр жишээ авч өөрсдөө ижил төрлийн яамтай болохоор зэхэж байна.Дийлэнх тохиолдолд нийт нийгэмд саар муу зүйл улс төрчдөд сайнаар, улс төрчдөд саар муу зүйл нийт нийгэмд сайнаар тусдаг билээ. Энэ бол кастын системийн мөн чанар. Кастын систем (дарга анги) яагаад ингэж авирладгийг ойлгох хэрэгтэй. Дарга ангийнхан алсыг хардаггүй, урт хугацаанд ач холбогдол өгдөггүй. Тэд эрх мэдэлтэй байх тэрхэн хугацаандаа татвар төлөгчдийг тултал нь сорж, шимэгчлэхээс өөр зүйлд санаагаа чилээдэггүй. Дарга ангийнханд улсын маань ирээдүй хамаагүй. Хувийн эрх ашгийнхаа төлөө аргентинчуудын ирээдүйг булшлах улс төрчдийн арга барилаас нийгмийн томоохон хэсэг ч гэсэн суралцан сонгуулийн саналаа халамжаар худалдаж заншив.Улс төрчид төрийг данхайлгах арга хэмжээнүүдийг л ярьж карьераа босгодог. Үр дүнд нь нийгэм сүйрч, төр данхайна. Аж амьдрал нь данхар төрөөс хамааралтай хүмүүс системийнхээ хамгаалагч болж, юуг ч өөрчлөхийг хүсдэггүй. Сэтгүүлчид, үйлдвэрчний эвлэлийнхэн, ТББ-ууд, нэг нэгнээ барьж идэх шахаж байсан өөр өөр намын улс төрчид бүгд нийлэн статус квог хамгаалж байгаагийн учир нь энэ. Бид уг системийг үндсээр нь таслах болно. Эгэл жирийн аргентинчуудыг хоёрдугаар зэргийн иргэн болгосон төрийнхний давуу эрхийн дэглэмийг устгана. Ард түмний нуруу тэнийх цаг ирсэн.Ийм л учраас бид төрийн зарцуулалтыг огцом танаж байгаа юм. 2023 онд л гэхэд 100 тэрбум песогийн төсөвтэй байсан мэдээлэл сурталчилгааны зардлыг тэглэсэн. 18 яамыг 8 болгон цөөлж, бараг л 100 орчим секретариат, дэд секретариатыг цомхотгон, 200 гаруй газрыг татан буулгалаа. Төрийн өндөр албан тушаалтнуудын цалинг өсгөөгүй. Кирчнерист (социалист) пропаганда түгээдэг, жилийн 20 тэрбум песогийн алдагдалтай ажилладаг төрийн мэдлийн мэдээллийн агентлаг "TELAM"-ийн үйл ажиллагааг зогсоов. Одоогоор 34 мянган төрийн албан хаагчийг халж, бусдаас нь ажилдаа тэнцэх үгүйг нь шалгах шалгалт авч байна.Ажил авахаас өмнө хэвлэл мэдээлэл болон олон нийтийн хэлэлцүүлгүүдээр биднийг зөндөө баалж байсан. Арай аядуу хэсэг нь биднийг туршлагагүй, зорьсон зорилтуудаа гүйцэлдүүлж чадах чадал чансаа, улс төрийн эрх мэдэл байхгүй гэцгээж байв. Нөгөө хэсэг нь манай засгийг гуравхан ч сарын насгүй хэмээж байлаа. Гэсэн ч бид эдийн засгаа тогтворжуулж, сүйрлээс зайлсхийж дөнгөв. Төлөөлөгчдийн танхимд 15-хан хувь, Сенатад 10-хан хувийг эзэлж байгаа атлаа бид Аргентины түүхэн дэх хамгийн том бүтцийн реформыг хийжээ. Цөөнх байхдаа ийм ихийг гүйцэлдүүлж чадсан биднийг олонх болчихсон байгаагаар төсөөл дөө. Хоёр дахин хурдтайгаар хоёр дахин хол явна.Өөрчлөлт дараа жил ч үргэлжилнэ. Аргентинчуудын хэдэн аравны турш мэдрээгүй нам инфляцитай, эдийн засгийн өндөр өсөлттэй, мөнгөн тэмдэгтийн худалдан авах чадвар нь сайжирсан тийм жил Аргентиныг угтаж байна. Манай багийнхан нийт татварын хэмжээг 90%-иар бууруулах татварын реформын төлөвлөгөөгөө эцэслэж байгааг мэдэгдье. Төв банкийг татан буулгах үйл явцыг урагшлуулахад нэмэртэй мөнгөн тэмдэгтийн өрсөлдөөний схемийг та бүхэнд танилцуулсан. Ингэснээр аргентинчууд өдөр тутмын гүйлгээндээ дурын мөнгөн тэмдэгтээ ашиглаж болно. Гагцхүү татвар төлөхдөө песогоор төлнө. Сэргэлтийг хурдасгахад гадаад худалдааг боомилсон гинжнээсээ салах ёстой. Энэ ч зарчмаа баримталж бид Меркосурын хурал дээр гишүүн улсуудын хоорондох гаалийн татварыг тэглэх санаачлагыг дэвшүүлчихээд буй. Бусад орнуудтай ч гаалийн татварыг харилцан бууруулах тал дээр шийдэлд хүрэхээр мэрийх болно. Бидний нэн тэргүүний зорилт бол дараа жил АНУ-тай чөлөөт худалдааны гэрээ байгуулах. Түүнчлэн, бид Аргентинд цөмийн реактор, тэр дундаа жижиг модулар реактор барих эрчим хүчний төлөвлөгөөг боловсруулан, аюулгүй байдлын стандартыг дээд зэргээр сахиулах судалгаа шинжилгээ хийнэ.Аргентинчууд бид төрийг бүхий л зүйлийг хийх үүрэгтэй асрагч мэтээр харж даджээ. Авах ёсгүй үүрэг хариуцлагыг төр өөртөө наахаараа хувийн хэвшлийг сөнөөгөөд зогсохгүй нийгэмд эмх журам сахиулах, мөнгөн тэмдэгтийн тогтвортой байдлыг хангах мэтчилэн хамгийн үндсэн үүргээ ч гүйцэтгэж чадахаа байдаг. Бид төрийн газар, агентлаг, төрийн өмчит компаниудыг үргэлжлүүлэн татан буулгана. Төрийн үндсэн чиг үүрэгтэй хамааралгүй бүгдийг үгүй хийнэ. Төр цомхон, чиг үүрэг нь цөөн байх тусам эрх чөлөө давамгайлдаг.Санаа амарч болохгүй. Дараа жил бол сонгуулийн жил. Санал авахын тулд татвар төлөгчдийн мөнгийг өөрийн мөнгө мэт гарынхаа салаагаар урсгадаг улс төрчдөөс бид ялгаатай. Сонгуулийн жилд зориулж төсвийн болон мөнгөний тэлэлтийн бодлого баримтлаагүй манай засаг бол орчин үеийн ардчиллын түүхэнд гоц, сонин үзэгдэл. Төсөв нэмж, мөнгө хэвлэж байсан нь манай улс ангал руу унасан шалтгаан.Бид татварын, тэтгэврийн, хөдөлмөрийн, үндэсний аюулгүй байдлын, ялын, улс төрийн гээд энэ улсад хэдэн арван жилийн өмнөөс хийгдэх ёстой байсан реформуудыг хийх болно. Улс маань та бүхний заримынх нь төсөөлж ч чадахааргүй хөгжил дэвшил рүү урагшилж байна. Энэ онд маш их тэвчээр зааж чадсан аргентинчууддаа бүгдэд нь баярлалаа. 2024 он хий дэмий үрэгдээгүй. Энэ жил Шинэ Аргентины эхний он гэж дуурсагдах болно. 12-р сарыг гэр бүлтэйгээ сайхан өнгөрүүлээрэй. Ирэх жилийг томоор төлөвлөөрэй. Манай Засгийн газар та бүхнийг бүхий л бололцоогоороо хамгаална. Аргентин улсын агуу ирээдүйд битгий итгэл алдраарай. Бурхан бүгдийг тань ивээх болтугай. Маш их баярлалаа.Эх сурвалж: Мизес Монгол /хэсэгчлэн орчуулав/

АНУ-ын Нью-Йорк мужийн баруун бүс нутгаар 12.2 см зузаан цас орж, цасан шуурга 17-20 метр секунд хүрч  шуурсаны улмаас хот хоорондын авто тээврийн замуудын үзэгдэх орчин хязгаарлагдаж, олон зуун том оврын тээврийн хэрэгсэл цасанд боогджээ. Мөн тус мужийн Эри хотод өндөржүүлсэн бэлэн байдал зарлаж, шаардлагагүй тохиолдолд хол, ойрын замд гарахгүй байхыг анхааруулсан байна. Ойрын өдрүүдэд нөхцөл байдал хэвээр байх тул цаг агаарын огцом өөрчлөлтөд бэлэн байдлаа хангах, мэргэжлийн байгууллагын мэдээ, мэдээллийг тогтмол авч, сэрэмжлэхийг ч мөн уриаллаа.  Үүссэн нөхцөл байдалтай холбогдуулан 3745 алба хаагч холбогдох арга хэмжээг хэрэгжүүлж байна.Эх сурвалж:Accuweather.comОрчуулсан: Б.Гэрэлзаяа  /ОБЕГ/