НИЙГЭМ

Монгол орны нийт нутгаар хүйтний эрч чангарч, олон давтамжтай, их хэмжээний цас орж, гамшгийн үнэлгээгээр сүүлийн 40 жилийн хугацаанд болоогүй зудын нөхцөл байдал үүсээд байгаа.Өвөлжилт, хаваржилтын нөхцөл байдал хүндэрч, мал аж ахуйн салбарт бэрхшээл учирч байгаатай холбогдуулан Монголын улаан загалмай нийгэмлэг (МУЗН) нь зудын гамшгийн нөхцөл байдлыг даван туулах, хариу арга хэмжээ авахад бүхий л нөөц бололцоогоо дайчлан ажиллаж байна.МУЗН тулгарч буй зудын хүндрэл, бэрхшээлийг даван туулахын тулд малчдад туслах хүмүүнлэгийн аяныг улс орон даяар төдийгүй олон улсын түвшинд идэвхтэй зохион байгуулж байгаа бөгөөд энэ хүрээнд дэлхийн олон улс орнууд тусламжийн гараа сунгаад байгаа.БНХАУ-ын Засгийн газар сайн хөршийн хувиар эв санааны нэгдлээ илэрхийлж, 200 мянган ам.доллар, БНХАУ-ын Өвөр Монголын өөртөө засах орны Ардын Засгийн газар 170 гаруй мянган ам.долларын эд материалын тусламжийг Монгол Улсын Засгийн газарт үзүүлэхээр болсон.Уг тусламжийн эхний ээлж болох 500 өрхөд малын эрдэс тэжээлийн багц, хүнсний багц, дулаан хувцас хэрэгсэл, бэлэн мөнгөний тусламжийг Гадаад харилцааны сайд, МУЗН-ийн ерөнхийлөгч Б.Батцэцэг, БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд Шэнь Миньжюан, МУЗН-ийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Н.Болормаа нар  Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутгийн захиргааны удирдлагууд болон тус сумын малчдад хүлээлгэн өглөө.

Өнгөрсөн оны энэ үед Улаанбаатар хотод “Улаанбаатар-Олон улсын хөрөнгө оруулалт түншлэлийн форум” болсон билээ. Энэ үеэр Ус сувгийн удирдах газар, БНСУ-ын Кымган консорциум болон "Улаанбаатар хотын хөгжлийн корпораци" ХК  гурван талт санамж бичиг байгуулсан. Санамж бичгийн хүрээнд БНСУ-ын "Keumkang-ThreeENC" консорциумын зүгээс Улаанбаатар хотод Лаг боловсруулах үйлдвэр барих ТЭЗҮ боловсруулах ажлыг санхүүжүүлэн, боловсруулахаар шийдвэрлэсэн юм.Тэгвэл Лаг боловсруулах үйлдвэрийн ТЭЗҮ боловсруулах ажлыг дуусгаж, Улаанбаатар хотын удирдлагуудад хүлээлгэн өглөө. Уг ТЭЗҮ-г боловсруулахад БНСУ-ын группуудын нэгдсэн холбооноос 90 сая вон, "Keumkang-Three ENC" консерциум 210 сая воны санхүүжилт хийсэн байна. Мөн ТЭЗҮ-г боловсруулахдаа хатсан лагийг шатааснаар үйлдвэрийнхээ эрчим хүчийг шийдээд зогсохгүй ойролцоох барилга байгууламжуудыг эрчим хүчээр хангах, мөн шатаасны дараа гарах үнсийг цементтэй хольсноор барилгын сайн чанарын материал хийх боломжтойг тооцжээ. Тодруулбал, хоногт 2500 тонн бохир ус хүлээн авч цэвэрлэн, 200 тонн лагийг усгүйжүүлэн хатааж шатаахад 75 хувийн чийгшилтэй лаг буюу үнс бий болох юм байна.

Урин дулааны улирал эхэлж, цаг агаар дулаарч газрын хөрс, замын далангийн өнгөн хэсэг гэсэж буйтай холбоотойгоор авто замд ус чийг ихээр хуримтлагдаж, түүний ачаа даах чадвар, бат бэхийн үзүүлэлт огцом буурдаг. Тиймээс  2024 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдрөөс 2024 оны 04 дүгээр 20-ны өдөр хүртэл автотээврийн хэрэгслийн байдалд тавих ерөнхий шаардлага MNS 4598:2020 стандартад заасан автотээврийн хэрэгслийн бүх жингийн зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс хэтэрсэн ЗАДРАХ БОЛОМЖГҮЙ АЧАА тээвэрлэлтийг зогсоож байна.  Дээрх хугацаанд стандарт шаардлага зөрчсөнөөс үүдэн тээвэрлэлт саатсан хариуцлагыг тухайн аж ахуйн нэгж өөрсдөө хариуцах бөгөөд авто зам, замын байгууламжид үүссэн хохирлыг холбогдох хуулийн дагуу буруутай этгээд барагдуулна. Иймд дээрх хугацаанд аж ахуйн нэгж та бүхэн даац хэтрүүлэн тээвэр хийхгүй байхыг хүсье.Эх сурвалж: ЗТХЯ

 Цагдаагийн байгууллагын 102 тусгай дугаарт 2024 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдөр нийт 2459 дуудлага, мэдээлэл бүртгэгдсэнээс зөрчлийн шинжтэй 2046, гэмт хэргийн шинжтэй 113 дуудлага, мэдээлэл байна.Мөн гэмт хэргийн шинжтэй 66 үйлдлийг шуурхай илрүүлж, урьд өмнө бүртгэгдсэн 19 хэргийг нөхөн илрүүллээ.

Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн газрын нэгдүгээр хэлтэст гуравдугаар сарын 16-ны 08:38 цагийн үед “Ой гарантай хүүхэд нас барчихсан юм шиг байна” гэх дуудлага, мэдээлэл бүртгэгдсэн байна.Тус мэдээллийг шалгахад Н нар нь цэргийн баяр тэмдэглэх нэрээр ахуйн хүрээнд архидан согтуурч, бага насны хүүхдэд тавих хараа хяналтаа сулруулснаас нэг ой, дөрвөн сартай хүүхэд монгол гэрийн гадна талд осгосон байдалтай хэвтэж байсныг олж, яаралтай эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээнд хамруулжээ.Иймд баяр тэмдэглэх нэрээр архи, согтууруулах ундааны зүйл хэтрүүлэн хэрэглэхгүй байх, бага насны хүүхдэд учирч болзошгүй аливаа эрсдэлээс сэргийлэхийг зөвлөж байна. Эх сурвалж: Цагдаагийн Ерөнхий Газрын Хэвлэл Мэдээллийн Төв

Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, Дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг өчигдөр Толгойт дэд төвийн Бизнес инкубатор төвийн бүтээн байгуулалтын үйл явц, Баянголын аманд баригдах 2007 айлын орон сууцны төслийн ажлын явцтай танилцлаа.Толгойт дэд төв нь Сонгинохайрхан дүүргийн 1, 2, 20, 22, 34 болон 35 дугаар хороог хамарсан нийт 153,4 га газарт нийгмийн барилга байгууламж болон инженерийн дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажлуудыг хийгдэнэ. Өнөөдрийн байдлаар тус дэд төвийн дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажил 28.7 хувьтай байгаа бол Бизнес инкубатор төвийн бүтээн байгуулалт 80 хувьтай явж байна. Тус Бизнес инкубатор төвийг 5 дугаар сарын 31-нд ашиглалтад оруулна гэдгийг "Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг хөгжүүлэх, хөрөнгө оруулалтыг дэмжих хөтөлбөр" төслийн зохицуулагч Д.Авирмэд хэлж байв.Тус төв ашиглалтад орсноор иргэд гэртээ ойрхон төрийн үйлчилгээг авахаас гадна, мэдээлэл холбооны технологийг ашиглан мэдээлэл авах, өрхийн болон бичил бизнесээ өргөжүүлэх, мэргэшүүлэх сургалтуудад хамрагдах, гарааны бизнес эрхлэх зэрэг  боломж бүрдэнэ. Түүнчлэн Толгойт дэд төвийн дэд бүтцийн ажлыг дуусахаар уг бүсэд 6.000 айлын орон сууцны хорооллын бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэхийг НОСК-ийн Гүйцэтгэх захирал М.Говьсайхан онцоллоо.Мөн СХД-ийн 34 дүгээр хорооны Баянголын аманд баригдах 2007 айлын орон сууцны төслийн явцтай танилцав. Баянголын аманд 450 га газарт 75 мянган хүн оршин суух хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө хийгдсэн бөгөөд дэд бүтэц нь 30 мянган хүн ам төвлөрөхөд зориулагдсан хүчин чадалтай юм. Иймээс Баянголын амын 10 га газарт 2007 айлын орон сууцыг  БНСУ-ын ЭКСИМ банкны нэн хөнгөлөлттэй зээлээр төслийг хэрэгжүүлнэ. Энэ үеэр Нийслэлийн Орон сууцны бодлогын газрын дарга Г.Ганхүү “Өнөөдрийн байдлаар төслийн гүйцэтгэгчийг шалгаруулах олон улсын нээлттэй тендерийг зарласан бөгөөд бүтээн байгуулалтын ажлыг эхлүүлэхээр төлөвлөж байна. 2025 он гэхэд 2007 айлын орон сууцыг ашиглалтад оруулна. Орон сууцны хорооллын бүтээн байгуулалтын ажилтай зэрэгцүүлэн сургууль, цэцэрлэгийн барилгын ажлыг эхлүүлнэ” гэлээ.

“Азийн Хөгжлийн Банк” болон “Уур амьсгалын ногоон сан”-гийн санхүүжилтээр “Ногоон орон сууц төсөл”-ийг нийслэлээс хэрэгжүүлж буй. Төслийн хүрээнд газрыг орон сууцаар солих талаар СХД-ийн 8 дугаар хорооны иргэдэд таниулах үйл ажиллагааг  зохион байгууллаа.Үйл ажиллагааг нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, Дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг нээн үг хэлэхдээ “Улаанбаатар хотыг нэг төвт хотоос олон төвт хот болгохыг зорьж буй. Энэ ажлыг эрчимжүүлэн ажиллаж байна. Ингэхдээ иргэдтэйгээ хамтран ажиллана. Баянхошуу дэд төвийг тойрсон орон сууцжуулах бодлогыг ногоон орон сууц чиглэлээр төлөвлөсөн. Өөрөөр хэлбэл эрчим хүчний хэмнэлттэй, иргэдэд ээлтэй орчин бүхий орон сууцны хороололтой болно. Энэ орчим Монгол Улсын Ерөнхий сайд болон хотын даргын дэвшүүлж буй “20 минут”-ын хот болох эхний цэг болж байна.  Эхний ээлжийн эхний блок болох 110 айлын орон сууц энэ онд ашиглалтад орно. Тиймээс энэ хавраас дараагийн ээлжийн 446 айлын орон сууцны хорооллын бүтээн байгуулалтын ажлыг эхлүүлнэ. Эхний ээлжийн блокт СХД-ийн 8 дугаар хорооны иргэд та бүхэн газраа орон сууцаар солих боломжтой. Ингэснээр дараа, дараагийн бүтээн байгуулалтын ажил хурдсах давуу талтай. Газрыг орон сууцаар солих ажил энэ сарын 18-наас эхэлнэ” гэв.“Ногоон орон сууц төсөл”-ийн хүрээнд Баянхошуу дэд төвд 2260 айлын ногоон орон сууцны төсөл хэрэгжиж буй. 2023-2025 онд 336 айлын ногоон орон сууцны барилгын ажил хийгдэнэ. Тэгвэл энэ оны 4 дүгээр улиралд эхний ээлжийн 110 айлын орон сууц ашиглалтад орох юм. Тус 110 айлын орон сууцанд СХД-ийн 8 дугаар хорооны иргэд өөрийн өмчлөлийн газар болон үл хөдлөх хөрөнгөө хөндлөнгийн итгэмжлэгдсэн үнэлгээний компаниар үнэлгээ хийлгэж, орон сууцаар дүйцүүлэн солих нөхцөл бүрдлээ. Газрыг орон сууцаар солихдоо иргэдийг түрээсийн орон сууцаар хангана.Нийслэлийн Орон сууцны бодлогын газрын дарга Г.Ганхүү газрыг орон сууцаар солих зарчмууд, нүүлгэн шилжүүлэлтийн үеийн үйл ажиллагааны талаарх мэдээлэл өгөв. Тус төсөл нь орон сууцны барилга байгууламжид сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглах шинэлэг шийдлүүдийг нэвтрүүлж агаар, хөрс, орчны бохирдлыг багасгах юм. Мөн орон сууцны олон төрөл хэлбэрийг хөгжүүлэх, нэг хүнд ноогдох ногоон байгууламжийн хэмжээг нэмэгдүүлж, иргэд ая тухтай ажиллаж амьдрах таатай орчныг бүрдүүлэх, газрыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, ажлын байр нэмэгдүүлэх, жендерийн тэгш байдлыг хангуулах зэрэг олон талын ач холбогдолтой юм.

Та нарыг л ирэх болов уу гэж хүлээж, харж байлаа... 11 сараас эхэлсэн намрын цасан шуургаас хойш бүх талаасаа цасанд боогдож суусаар хэдэн сар хүний бараа хараагүй Сүхбаатар аймгийн Асгат сумын малчин Э.Эрдэнэсувд ‘Дуулим Тал’ төслийн тусламжийн багийнхныг ийм үгээр угтсан юм. Хүн хүлээнэ гэдэг тал нутгаа ганцаар сахин суух нүүдэлчдийн мөнхийн тавилан билээ. Хүлээх нь тавилан гэвч хэдэн сараар хүний бараа харалгүй суусан хүмүүсийг харах нь ээ байгалийн цасан шоронд хоригдогсод ч юм шиг сэтгэгдэл төрнө. Ихэнх нь хэдэн сар ямар нөхцөлд байснаа хуучлахдаа хоолой нь зангирч, нүдэнд нь нулимс цийлэгнэх аж. Хэдэн арван жилийн хөдөлмөр, өсгөсөн мал сүрэг нь өдрөөс өдөрт нүдэн дээр хиарч байхад өөр зөвлөх түших хүнгүй урт өвлийн шөнүүдэд цаашид яаж амьдрах, зээлээ хэрхэн төлөх, нэгмөр бууж өгөөд төв бараадах эсэх, бараадавч юу хийх, бараадахгүй гэвч цаашид таван ямаагаар яаж амь зуулга хийх эсэх гээд түмэн бодол, мянган зовлонд унаж сэтгэл хямарсан нь нүднээ илт.Тэдэнтэй уулзаж ярилцах тусам, зуданд нэрвэгдсэн нутгаар явах тусам энэ жилийн зудыг зуд болж байна гэж хэлэхэд зөөлдөнө гэсэн бодол өвөрлөхөд хүрлээ. Энэ өвлийн зуд бол зөвхөн зуд биш, байгалийн гамшиг, хүмүүнлэгийн хямрал!Миний бие малчдад тусламж хүргэх ‘Дуулим Тал’ төслийн багийн хамт 3 сарын 1-нд Баруун-Урт хотоос гарсан. Аймгийн төвөөс гарав уу үгүй юу тэнгэр газрын хаяа үл ялгагдах цагаан ертөнц угтан авлаа. Их цас зөвхөн эх газрыг биш эцэг тэнгэрийг нартай нь бүрхээд тогтоо юу гэлтэй дэлхий ертөнц дөрвөн зүг найман зовхист нэлэнхүйдээ цавцайна. Уг нь гуравдугаар сар гэдэг ерийн дулаан болно гэгдсэн үе сэн. Цавцайсан их талаар бөртийсөн хэдэн хүн бөртийсөн хэдэн малчнаа зорьж явна. Замын хажуугаар байсгээд шуурганд осгож үхсэн малын эвэр, туруу цухуйж харагдана. Цасанд суусан газраа хаясан унаа машин байсгээд тааралдана. Тийм их цастай тал гэдэг алхам тутамдаа хүн байгалийн тэмцэл байдаг ажээ.Тэмцэлдсээр үд хэвийхэд Асгат сумын төв оров. Сумын төв мөн тэр аяараа цасанд дарагджээ. Асгат сумын удирдлагуудтай уулзаж нөхцөл байдлын талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авлаа. Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын дарга Т.Анхныбаяр тэргүүтэй сумын удирдлагууд зуданд нэрвэгдсэн малчдаас дутуугүй аяншиж зутарсан харагдана. Өнгөрсөн жил засаг дарга нар болоод түргэн тусламжид шинээр нийлүүлсэн Тоёта 76 машинууд баталгаат засварын хугацаандаа хэдэнтээ эвдэрч, хот руу хэдэнтээ засварт буцжээ. Шинэ япон техник дийлээгүй их цасан шуурганд хүний бие сэтгэлийн тэнхээ барагдахыг бас ойлгож болом. Онцгой байдал, цэргийн ангиас ирсэн хуучин ЗИЛ31 зэрэг 6 машины 4 нь мөн эвдэрч суусан байв. Сумын төвд амьдарч буй хуучны сайн малчин Л.Дуламрагчаа тэргүүтэй өндөр настнуудаас мөн үг сонслоо. Бүгд л 1940-өөд онд, 1986 он гээд хэдэнтээ зуд үзсэн ч энэ жилийнх шиг зуд, ийм урт хахир өвөл үзсэнгүй гэлцэх аж. Бараа хангамж тасалдаж зутарсан, хашаа хороо дарж хунгарласан хөр цас бүхий буйд сумын төвийг хүйтэнд ажрахгүй тоглох хүүхдүүдийн инээд амь оруулна. Биднийг сумын төвд хоноглосон орой сумын уран бүтээлчдийн хандивын тоглолт боллоо. Сайхан дуулдаг нүдэндээ галтай шинэ үеийн залуус зуданд хямарч гундсан сумын төвийг нэг орой боловч дуу хуураар хөглөж, сэргээж өгөв. Евразийн агуу уудам тал нутагт тархан суусан монголчууд тартагтаа тулмагц ийнхүү тал талаасаа эрвийх дэрвийхээрээ нэгддэг юм байна. Цаг хатуу тусмаа урлаг, соёлын амьдрал өрнөж, хүмүүний сэтгэл мэдрэмжийг зөөллөж, итгэл найдвар төрүүлж байх учиртай.Маргааш нь сумын төвөөс хөдлөөд л хэдэн сарын турш Асгат сумынхны өвөлжин үзэлцсэн их цас дийлэх үү, машин техник дийлэх үү гэсэн тэмцэлтэй бодитоор нүүр тулгарлаа. Сумын төвөөс цаашлах тусам цас гүнзгийрч, гүнзгий хунгарласан хөр цас машины дугуй зуурч элгэнд тулна. Хэдхэн км урагшилсан хэрнээ юу юугүй нар хэвийгээд өдөр дуусаад ирнэ. Их цасыг том машины дугуйгаар хагалж байж бусад машин араас нь дагаж явдаг юм байна. Цас хагалуулахаар найдаж гарсан цэргийн ангийн Зил 31 замдаа эвдэрч айлд орхиход хүрлээ. Манай улсын онцгой, цэргийн ангиуд техник, зэвсгийн элэгдэлд орж, яг хэрэг нь гарах үед паг суухаар болсныг энэ зуд шалгаж өглөө.Ингээд цасанд сууж нэг, ухаж нэг, мөлхөж нэг явсаар олон сараар цасанд боогдож тусламж авч чадалгүй сууж байсан айлууд руугаа хүрч очлоо. Нэг айлд очоод нөгөө айл руу бас нэг 10 км явна. Явж байтал нар шингэж өдөр дуусна. Дарьганга зочид буудал, ‘Дуулим Тал’ төслийн баг энэ маягаар явсаар 23 өдрийн турш Дарьганга, Онгон, Асгат сумын 50 малчин өрхөд тусламжийн өвс, хивэг хүргэжээ. Очсон айлууд бүгд нийтлэг дүр зурагтай. Гэрийн гадаах хот ихэнх нь хар, уяа эзгүй уйтай. Тэсэж үлдсэн хэдхэн мал тэнхээгээ барж, толгой унжуулан зүүрмэглэх нь урт хавар дахиад хорогдол нэмэгдэхийн дохио. Их цагаан талд хар цэг мэт харагдах малчны гэрүүд унь тооно хүртэл дарж хунгарласан цасан дунд бөөвийнө. Тойроод хаа сайгүй цасан шуурганд дарагдаж осгож үхсэн малын эвэр туурай цухуйна. Тооноороо гарч байж үүдэндээ малтаж гаргасан цасан гудам, цасан шатаар орж гарна. 500 толгойгоос 20-30 ямаа, 800 толгойгоос 20-30 ямаа, 1700 малаас 200 хонь ямаа үлдлээ гэсэн айлууд дийлэнх нь байв. 20-30 толгой ямаатай үлдсэн айл олон байгаа нь учиртай. 20-30 толгой гэдэг нэг илүү гэрт багтах малын тоо. Гэрт оруулж хүйтнээс хамгаалсан хэдэн толгой тэсэж үлдээд байгаа хэрэг. Зарим хот айл нэг гэртээ орцгоож нөгөөгийнхөө гэрт хэдэн ямаа авч үлдсэн байна. Намраас хойш хүнд жинтэй амьд үхсэн мал хунар чирч гулдарч, хөр цас хүрзээр малтсан малчид өөрсдөө турж эцээд хөөрхийлөлтэй. Нэг даажинтай нь Улаанбаатар хотод ажилгүй, арчаагүй малчид л малаа алдаж байна гэсэн буруу ойлголт үүссэн. Гэтэл ажилтай арчаатай тусмаа хашаа хороо өндөр, том. Хашаа хороо өндөр том тусмаа цас өндөр хунгарлаж, гэртээ ч орох аргагүй болдог юм байна. Зарим хашаа хотонд үс ноосгүй шалдан хонь мөн барьцалдаж хөлдсөн байна. Учрыг асуувал хоолгүйдээд ирэхээрээ ямаа ялангуяа хонины үс ноос зулгаагаад идчихдэг, ингээд улам нүцгэрч улам олноороо хөлдөж үхдэг аж.Энэ мэтээр хэдэн арван жилийн хөдөлмөр, хоттой мал сүргээ нэгэнт хэдэн зуугаар нь алдсан хэрнээ 20 ямаа боловч авч үлдэхээр тэмцэж буй нь аж ахуй эдийн засаг гэхээсээ арга ухаант хүмүүний хувьд байгальд нэгмөр ялагдчихгүй юмсан, нэгмөр цагаан тугаа өргөчихгүй юмсан гэсэн хор шар, сэтгэлийн дуульдаа байх шиг санагдаж байлаа.Нөхцөл байдал ингэтлээ хүндэрсэн шалтгааныг байгалийн ба системийн хүчин зүйлд хоёр хувааж авч үзье.---Байгаль, цаг уурын өөрчлөлт---Эхлээд монголчууд бид энэ жилийн зуд зарим нутгаар газар хөдлөлт, гал усны гамшиг шиг хүний хүчин чармайлтаас хэтийдсэн байгалийн давагдашгүй хүчин зүйл болж нэрвэснийг ойлгож, хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй болжээ. Асуудал ийм түвшинд хүрэхэд дэлхийн улс орнууд харилцан хүмүүнлэгийн тусламж илгээдэг. Манай улсад хөрш орнууд, Европын холбоо зэрэг олон улсын байгууллагаас зудад тусламж илгээж байгааг асуудал тийм хямралт түвшинд хүрсний баталгаа гэж үзэж болно. Энэ жилийн зуднаар намар эрт унасан цас нэг дулаарахад хайлж мөстөх, түүний дээрээс дахин цас орох, дахин мөстөх гэсэн цикл давтагдсаар олон мөсөн давхаргатай, чийглэг ихтэй хүн мал хүчрэхгүй цасан хуяг болж тогтжээ. Зарим малчид энэ үзэгдлийг “мөсөн зуд” гэж томьёолж байв. Олон жилийн өнтэй өвөлжөө малчдад бэлчээрийн өвсөөр өвлийг давж болно гэсэн ойлголт төрүүлж, өвс тэжээлийн бэлтгэл хангалтгүй байсан тал ч байна.Байгалийн гамшигт төрийн ажлын хоёр алдаа нэрмээс болжээ. Нэгд, яг намаржаанаас өвөлжөө рүү нүүдэллэх үеэр улсад шатахууны хомсдол үүссэн. Үүний улмаас зарим айл намаржаандаа үлдэж задгай шуурганд олон мал хорогдоход хүрсэн. Хөдөө аж ахуйн сайд Х.Болорчулуун малчдыг намаржаанд нь шатахуунгүй хадчихаад УИХ-ын чуулган дээр  -Бурхан тэнгэр нь өөрөө мэднэ гээд сууж байхыг сонсвол хоёр чихэндээ итгэмгүй. Малчид энэ үгийг мартаж болохгүй. Хоёрт, улсын хэмжээнд зуданд өртсөн бүсэд тусламж хүргэх төрийн шийдвэр удаашралтай цаг алдсан. Засгийн газраас улс даяар нийт хорогдлын 50% Сүхбаатар аймагт гарлаа гэж мэдээлсэн хэрнээ орон нутагт хуваарилсан 2000 тонн өвсөөс дөнгөж 30 тонн нь байдал хамгийн хүнд Асгат суманд хуваарилагдсан байх жишээтэй байв. Зудын гамшиг шийдвэр гаргах түвшний улстөрчдөд сонгуулийн тойрог услах боломж болж, баруун бүсээр хөлдсөн хонинд медаль зүүх нь холгүй суртал ухуулга хийх атал гол хохирол гарсан зүүн бүс рүү тусламж хангалтгүй хаягдсан гэх мэт Засгийн газрын тусламжийн улстөржилт, хэлбэрдэлт гамшгийн гарз хохирлыг улам нэмэгдүүлсэн байна.Энэ удаагийн мөсөн зудны дараа малчдын нийгэм эдийн засгийн асуудалд оновчтой, шуурхай шийдэл олохгүй бол 2000-аад оны зудны дараах хотжих нүүдэл дахин давтагдаж, Улаанбаатар хотын асуудал дахин хоёроор үржигдэхэд хүрнэ. Богино хугацааны шийдлийн хувьд ерөөсөө нэн тэргүүнд дахин малжуулах. Тухайлбал мал худалдан авах сан бүрдүүлэх, худалдан авсан малыг малчдад зээлэх, өсөж үржсэн хойно нь эргээд малаар төлүүлэх, мал худалдаж санд буцааж төвлөрүүлэх маягийн схемээр тал талын эдийн засаг, санхүүгийн ачааллыг хуваарилах боломжтой. Цаашид малчдаас тайван цагт малын тоо толгойгоор даатгалын сан бүрдүүлэх, түүнээсээ зуданд өртсөн малчдыг малжуулдаг байх тусгай малын даатгалын тогтолцоо хийж болох юм. Цааш цаашдаа байгаль цаг уур улам эрс тэс болж ирэх магадлалтай тул ямар нэг тогтолцооны шийдэл хөгжүүлэх зайлшгүй шаардлагатай. Малчдын зээл тэглэх гэх мэт богино зайн, банкны эздийн эрх ашигт л үйлчилсэн популист шийдэл байх тусмаа иймэрхүү тогтолцооны шийдлүүд хаягдахад хүрнэ.---Системийн хүчин зүйл---Малын тоо толгой нэмэгдэж, бэлчээрийн даац хэтэрсний улмаас өвсний өндөр намсаж, ийм зузаан цас унамагц мал хоол олж идэх аргагүй болдог аж. Ингээд харахаар нээрээ л малчид мал сүргийн тоогоо хэтрүүлэн өсгөсөн хэрэгт буруутай мэт. Гэвч чөлөөт эдийн засагт хүч хөдөлмөрөөрөө хөрөнгөө өсгөсөн хэн ч буруутах ёсгүй. Жон Лок “Өмчтэй байх нь хүний язгуурын эрх” хэмээсэн буй. Хамаг асуудал малын тоо толгойг нэмэхээс өөрөөр хөрөнгө чинээгээ нэмэгдүүлэх боломжгүй тогтолцоонд байна.1. Зах зээл буюу махны үнэ. Монгол Улс пост-соц орнууд дундаа харьцангуй тайван замын шилжилт хийж яваа оронд орно. Шилжилтийн нийгэм улстөрийн аливаа хурц хямралаас зайлсхийж чадсан энэ амжилт мал сүргээ өсгөсөн хэрэгт орсон малчдын хөдөлмөр дээр тогтож буй гэж хэлэхэд хэтрүүлэг болохгүй. Эрх барих нам мал махын үнэ хямд байх бодлого хэрэгжүүлж, зах зээлийн харилцаанд хөндлөнгөөс интервенц хийсээр ирлээ. Өөрөөр хэлбэл Монголын төрийн бодлого бүх алдаа дутагдлаа өнөөдрийг хүртэл “Малчдын хөрөнгө хямд байх, Улаанбаатарын иргэд хямд махаар цатгалан байх” гэсэн урьтач нөхцөлөөр нөхөж, хааж ирсэн. Саяхан гэхэд ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан мах экспортлогчдод өндөр ашиг олохгүй байх, иргэдийг хямд махаар хангах байж боломгүй коммунист үүрэг өгч байгаа нь зудын гамшгаар гаргасан алдаагаа бизнес эрхлэгчдэд үүрүүлж буй хамгийн тод томруун жишээ болно. Ийм нөхцөлд малчдад нэгжийн үнэлгээгээр биш нийт малын тоо толгойгоор хөрөнгөө нэмэгдүүлэх сонголт л үлдсэн. Тэр утгаараа бэлчээрийн даац хэтэрсэн асуудалд малчид биш талбайн хойдох байшинд суугаа хүмүүс буруутай. Махны үнэ чөлөөлж, төрийн оролцоог татахгүй бол “байгалийн болон бодлогын давхар зуд” дахин давтагдана. Улаанбаатарт ТҮЦ-т суугаа худалдагчид очоод хэдээр тамхи ширхэглэхийг заадаггүй хэрнээ хөдөө хөхөрч гадаа гандаж өсгөсөн нэг килограмм хөрөнгө хэд байхыг заах, оролцохоо одоо болих болсон.2. Нийслэл буюу орчин үеийн хөгжил. Хөдөөд мал аж ахуй хөгжихгүй байгаа нь нийслэлд технологийн хөгжил явагдахгүй байгаатай холбоотой. Нэрт түүхч МкНейл түүхэнд аливаа улсын хот хөдөө хоёр симбиоз харилцаатай хөгжиж ирсэн бөгөөд хөдөө нь түүхий эд, хот нь техник технологи нийлүүлэх үүрэгтэй хэмээн дүгнэсэн байдаг. Улаанбаатар хот хөдөөнөөс түүхий эд авдаг атал эргүүлээд мал аж ахуйн түүхий эд боловсруулах хөнгөн үйлдвэрлэл, техник технологи хөгжүүлж нийлүүлдэггүй. Энэ нь Монголын бизнес группууд инновац, R&D хийдэггүй, улсын орд уурхайгаас олборлож олсон ашгаар улстөр санхүүжүүлж, төрийн төсвөөр байшин барихаас хэтэрдэггүйтэй мөн холбоотой. Тиймд төсвийн реформ, зах зээлийн өрсөлдөөнийг хамгаалах хууль гээд 1990-ээд онд эхлээд дутуу хаягдсан эдийн засгийн реформуудыг зарчмаар нь хийж гүйцээж байж цаашид хөдөө аж ахуйн хөгжил ярих боломжтой болно. Энэ жилийн сонгуулиар сонгогчид намуудаас эдгээр асуудлуудад хандсан дорвитой бодлого, мөрийн хөтөлбөр нэхэх хэрэгтэй.3. Нэр төр. Мянгат малчин цолыг халах. Ямар ч нийгэмд нэр төрийн соёл үйлчилдэг. Энэ цол мал хувьчлалаас хойших цорын ганц нэр төрийн шагнал болохын хувьд малчдад мал сүргээ өсгөх мотивац болж ирсэн. Үүнийг одоо чанарын, технологийн агуулгатай болгож өөрчлөх цаг болсон.Энүүхэнд зайнд багтааж хэлэлцэх төдийд энэ мэт олон асуудал шийдлээ хүлээсээр. Энэ бүхний гүнд цаашид монголчууд бид нүүдлийн мал аж ахуйгаа ер нь хэрхэн авч явах вэ хэмээх соёл иргэншлийн суурь асуулт бий. Мал аж ахуйд шинэчлэл хийхийг эсэргүүцдэг хүмүүс Монгол Монголоороо байх хэрэгтэй гэдэг. Монгол Монголоороо байхын тулд харин ч малчид хөрөнгөлөг байх, хүчтэй байх, орчин үежиж хүмүүнлэг амьдралын хэв маягтай болох өөрчлөлт хөгжил зайлшгүй. Тал нутагт хүлээсэн хүн ирэх сайхан. Хүн хүлээхээргүй хүчтэй, бүлтэй, хөрөнгөтэй бол бүр сайхан...Via Bolorerdene BazarsurenФото зургийг Д.Амараа

Монгол Улсын Засгийн газраас 2024 оныг “Бүсчилсэн хөгжлийг дэмжих жил” болгон зарласантай холбогдуулан “Улаанбаатар-Бүсчилсэн хөгжил” форумыг өчигдөр буюу энэ сарын 14-нд зохион байгуулсан. Энэ хүрээнд засаг захиргааны шинэчлэл, төр хувийн хэвшлийн түншлэл, дэд төвийн төлөвлөлт, бүтээн байгуулалт, дагуул хотын талаар хэлэлцсэн билээ.Тус форумын үеэр Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон “Улаанбаатар үнэт цаасны бирж” ХК-ийн гүйцэтгэх захирал М.Даваажаргал нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа. Санамж бичгийн хүрээнд төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг бэхжүүлэх, нийслэлийн дэд бүтцийг санхүүжүүлэхэд хөрөнгийн зах зээлийн оролцоог нэмэгдүүлэх, хөрөнгө оруулалтын бодлогыг ил тод, засаглал сайтай байлгахад дэмжлэг үзүүлэх, эдийн засгийн үр ашигтай харилцааг дэмжих чиглэлээр хамтран ажиллана.“Улаанбаатар үнэт цаасны бирж” ХК нь 2015 онд үүсэн байгуулагдсан бөгөөд Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж буй албан ёсны арилжаа, тооцооны тусгай зөвшөөрөлтэй цор ганц, анхны хувийн бирж юм. Тус бирж нь цаашдаа олон улсын жишигт нийцсэн үйлчилгээ үзүүлэхийг зорьж, хөрөнгийн зах зээлийн хөрвөх чадварыг нэмэгдүүлэх ажлуудыг шат дараалалтай хийж буй бөгөөд арилжааны 26 гишүүнтэйгээр үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Урин дулааны улирал эхэлж, цаг агаар дулаарч газрын хөрс, замын далангийн өнгөн хэсэг гэсэж буйтай холбоотойгоор авто замд ус чийг ихээр хуримтлагдаж, түүний ачаа даах чадвар, бат бэхийн үзүүлэлт огцом буурдаг. Тиймээс 2024 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдрөөс 2024 оны 04 дүгээр 20-ны өдөр хүртэл автотээврийн хэрэгслийн байдалд тавих ерөнхий шаардлага MNS 4598:2020 стандартад заасан автотээврийн хэрэгслийн бүх жингийн зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс хэтэрсэн ЗАДРАХ БОЛОМЖГҮЙ АЧАА тээвэрлэлтийг зогсоож байна.  Дээрх хугацаанд стандарт шаардлага зөрчсөнөөс үүдэн тээвэрлэлт саатсан хариуцлагыг тухайн аж ахуйн нэгж өөрсдөө хариуцах бөгөөд авто зам, замын байгууламжид үүссэн хохирлыг холбогдох хуулийн дагуу буруутай этгээд барагдуулна гэдгийг Зам, тээврийн хөгжлийн яамны Авто замын бодлого, зохицуулалтын газрын Замын ашиглалт, засварын хэлтсийн дарга Ц.Эрдэнэ-Очир өчигдөр хийсэн мэдээлэлдээ хэллээ. Монгол Улсын Засгийн газраас олон улс, улсын чанартай авто зам, замын байгууламж ашиглан зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс хэтэрсэн задрах боломжгүй ачаа тээвэрлэх тээврийн хэрэгслээс авах төлбөрийн хэмжээг тогтоосон байдаг. Иймд дээрх хугацаанд стандартын хэрэгжилтийг хангуулах, зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хэтрүүлэн тээвэрлэлт хийж буй эсэхийг шалган тогтоох, зөрчлийг арилгуулах, авто зам, замын байгууламжийг хамгаалах зорилгоор нийт улсын чанартай авто замын дагуу төлөвлөгөөт хяналт шалгалтыг Автотээврийн Үндэсний төв ТӨҮГ, Зам, тээврийн хөгжлийн төв ТӨҮГ, Тээврийн цагдаагийн алба хамтран зохион байгуулна.

Нийслэлийн Байгаль орчны газар, Нийслэлийн Боловсролын газар хамтран “Байгальд ээлтэй сургууль, цэцэрлэг” болзолт уралдааныг зарлалаа. Тус уралдаанаар нийслэлийн ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгийн хүүхдүүдийн экологийн боловсролыг дээшлүүлэх, хамт олны бүтээлч хандлагыг нэмэгдүүлэх, төлөвшүүлэх, хамтран ажиллах боломжийг бүрдүүлэхэд зорьж байна.Шалгуур:Сургалтын байгууллага экологийн боловсрол олгож буй байдал;Дэлхийн усны өдрийг "Ус ба Энх тайван" уриан дор тэмдэглэн өнгөрүүлсэн байх;Усны газраас зарласан "Хөх тууз” аяныг дэмжиж ажиллах;Олон улсын ойн өдрийг "Ой ба Инновац" уриан дор тэмдэглэн өнгөрүүлсэн байх;Мод тарьж ургуулах, арчлах, туршилт танин мэдэхүйн сургалт зохион байгуулж, үр дүнд хүрсэн байх;Анги танхим, өрөө тасалгааны дотоодын агаарын чанарыг сайжруулах зорилгоор ногоон орчныг бий болгох олон нийтийн бүтээлч ажлыг хийсэн байх.Хамрах хүрээ: Нийслэлийн есөн дүүргийн цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуулиудҮргэлжлэх хугацаа: 2024 оны гуравдугаар сарын 11-нээс дөрөвдүгээр сарын 11 хүртэл /Шалгуур үзүүлэлт хангасан материалыг Нийслэлийн Боловсролын газарт дөрөвдүгээр сарын 4-ний өдөр хүртэл хүлээн авна/Холбоо барих: Нийслэлийн Байгаль орчны газар 11-323780, Нийслэлийн Боловсролын газар 7011-3039НИЙСЛЭЛИЙН БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ГАЗАР

Цаг агаар: Өнгөрсөн хоногт: Булган, Дархан-Уул, Завхан, Орхон, Хөвсгөл аймгуудад цас орсон. Бусад нутгаар цаг агаар тогтуун байлаа.Өнөөдөр:  Ихэнх нутгаар үүлэрхэг. Төвийн аймгуудын ихэнх нутаг, говийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр нойтон цас, цас орно. Салхи баруун болон төвийн аймгуудын нутгаар баруун өмнөөс баруун хойш эргэж, бусад хэсгээр баруун өмнөөс 5-10 м/с, нутгийн өмнөд хэсгээр 15-17 м/с хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. Увс нуурын хотгор, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр -10...-15 градус, Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчмоор -3...-8 градус хүйтэн, говийн бүс нутгийн хойд хэсэг, Дорнод, Дарьгангын тал нутгаар +6...+11 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр +13...+18 градус, бусад нутгаар -2...+3 градус дулаан байна.Улаанбаатар хотод: Үүлшинэ, оройдоо нойтон цас орно, салхи зүүн өмнөөс баруун хойш эргэж 10 м/с. 0...+2 градус дулаан байна.Гал түймэр: Объектын түймэр:- Өмнөговь аймаг, Ноён сум. Сайран багийн “Хүнхэр хатавч” гэдэг газар /аймгийн төвөөс баруун урд зүгт 202 км-т, сумын төвөөс зүүн урд зүгт 50 км-т/ хот хоорондын зорчигч тээврийн автобусны хөдөлгүүр 11:50 цагийн орчимд шатсан тухай мэдээллийг хүлээн авсан. Гурвантэс сумаас Улаанбаатар хотын чиглэлд зорчиж явсан “Киа Гранбөрд” загварын автобусны хөдөлгүүр шатсан тухай мэдээллийг тус автобусны жолооч У мөн өдрийн 17:13 цагт аймгийн Онцгой байдлын газарт ирүүлсэн.  - Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг. 20 дугаар хорооны “Сэлх”-ийн 11 дүгээр гудамжинд байшин шатаж байна гэсэн дуудлагыг 03.14-ний өдрийн 11:25 цагт хүлээн авсан. Тус дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах, аврах 34 дүгээр ангийн алба хаагчид 7.5 км зам туулан 11:38 цагт очиход иргэн М-ын 6х6 метрийн хэмжээтэй байшин шатаж байсныг 2 цаг ажиллаж унтраасан.  - Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг. 39 дүгээр хорооны “Икс-Апертмэнт-2” хотхонд хогийн цэгт хог шатаж байна гэсэн дуудлагыг 03.14-ний өдрийн 12:51 цагт хүлээн авсан. Тус дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах, аврах 63 дугаар ангийн алба хаагчид 2 км зам туулан 12:57 цагт очиж 5 минут ажиллаж унтраасан.- Дорноговь аймаг, Сайншанд сум. Зүүнбаян багийн “Наймаа” гэдэг газар /аймгийн төвөөс урд зүгт 80 км-т/ өвөлжөө шатаж байна гэсэн дуудлагыг 03.14-ний өдрийн 13:35 цагт хүлээн авсан. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын алба хаагчид 28 км зам туулан 14:55 цагт очиход малчин Ц-ын 3х4 метрийн хэмжээтэй өвөлжөө, бууц шатаж байсныг 1 цаг 39 минут ажиллаж унтраасан.  - Дорнод аймаг, Хэрлэн (Сүмбэр). 6 дугаар багийн  118 дугаар байр 5 давхар орон сууцны барилгын гадна дулаалгын хөөсөнцар шатаж байна гэсэн дуудлагыг 03.14-ний өдрийн 16:12 цагт хүлээн авсан. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах, аврах 52 дугаар ангийн алба хаагчид 1.5 км зам туулан 16:13 цагт очиж 52 минут ажиллаж унтраасан. - Улаанбаатар хот, Хан-Уул дүүрэг. 14 дүгээр хорооны “Уяачид”-ын 1 дүгээр гудамжинд өвс шатаж байна гэсэн дуудлагыг 03.14-ний өдрийн 16:31 цагт хүлээн авсан. Тус дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах аврах 65 дугаар анги, Гал түймэр унтраах аврах 30 дугаар ангийн алба хаагчид 15 км зам туулан 16:46 цагт очиход иргэн Ц-ийн 23.5 тонн өвс шатаж байсныг 5 цаг ажиллаж тус тус унтраасан.- Өмнөговь аймаг, Даланзадгад сум. Оюут багийн “Хавцгайт” хорооллын 3 дугаар гудамжинд өвс шатаж байна гэсэн дуудлагыг 03.14-ний өдрийн 17:29 цагт хүлээн авсан. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах, аврах 21 дүгээр ангийн алба хаагчид 6 км зам туулан 17:36 цагт очиход иргэн Ж-ийн хашаанд хураалттай байсан 2 тонн өвс шатаж байсныг 44 минут ажиллаж унтраасан.- Дорнод аймаг, Баянтүмэн сум. 1 дүгээр багийн “Энх хороолол”-ын 8 дугаар гудамжинд өвс шатаж байна гэсэн дуудлагыг 03.14-ний өдрийн 18:28 цагт /18:30 цагт/ хүлээн авсан. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах, аврах 52 дугаар ангийн алба хаагчид 12 км зам туулан 18:40 цагт очиход Н-ны 25 тонн өвс шатаж байсныг 5 цаг 48 минут ажиллаж унтраасан.

Монгол Улсын урт хугацааны бодлогын баримт бичиг “Алсын хараа 2050”, Шинэ сэргэлтийн бодлогын зорилтуудыг хэрэгжүүлэх хүрээнд “Улаанбаатар-Бүсчилсэн хөгжил” форумыг зохион байгуулж буй. Энэ хүрээнд Улаанбаатар хотын тогтвортой хөгжлийг хангах замаар төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг бэхжүүлэх, стратегийн чухал ач холбогдол бүхий төслүүдийг хэрэгжүүлэх зорилгоор хувийн хэвшлийн төлөөллүүдтэй хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.Тодруулбал, Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг Монголын Арьс ширний үйлдвэрлэлийн холбооны гүйцэтгэх захирал Т.Баярсайхан, "Монголын Тээвэр зуучлагчдын нэгдсэн холбоо” ТББ-ын гүйцэтгэх захирал Г.Ундармаа нартай хамтын ажиллагааны санамж бичиг үзэглэлээ. Монголын Арьс ширний үйлдвэрлэлийн холбоотой байгуулсан санамж бичгийн хүрээнд нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж буй арьс шир боловсруулах үйлдвэрүүдийг Эмээлт эко аж үйлдвэрийн парк руу нүүлгэн шилжүүлж, тус үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаа явуулж байгаа байршлын хөрсний бохирдлыг цэвэрлэх, нөхөн сэргээх, дахин төлөвлөх боломжтой. Мөн арьс ширний 55.6 хувийг гүн боловсруулж, экспортод гаргах боломж бүрдэнэ. Ийнхүү хотын хүн амын хэт төвлөрөл, дэд бүтэц, байгаль орчны бохирдол зэрэг олон асуудлыг шийдэхээр тус санамж бичгийг байгуулав.Тээвэр логистикийн үйлчилгээг хотын захад төвлөрүүлснээр замын хөдөлгөөний ачаалал буурнаТээвэр, логистикийн төвийг хотын баруун, зүүн хэсэгт төвлөрүүлэх бодлогын хүрээнд нийслэл дэх тээвэр зуучийн терминалуудыг нэгдсэн байдлаар хотын төвөөс гаргахаар төлөвлөж буй. Энэ хүрээнд Улаанбаатар хотын ачаа тээврийн нэгдсэн логистикийн төв байгуулах төслийг “Монголын Тээвэр зуучлагчдын нэгдсэн холбоо” ТББ-тай хамтран хэрэгжүүлэхээр санамж бичиг байгууллаа.Монгол Улсад ирж буй нийт ачаа тээврийн 90 орчим хувь нь Замын-Үүдийн боомтоор дамжин Улаанбаатар хотод ирдэг. Эдгээр ачаа нь тээвэр зууч, логистикийн үйлчилгээ эрхэлдэг 500 гаруй аж ахуйн нэгж, 11 терминал, 362 салбар төмөр замуудаар дамжин есөн дүүрэг, 21 аймаг руу түгээгддэг байна. Тээвэр логистикийн үйлчилгээг хотын захад төвлөрүүлснээр Улаанбаатар хотын авто замын хөдөлгөөний ачаалал, түгжрэлийг бууруулах боломжтойгоос гадна ачаа тээврийн зардал буурч, эдийн засагт эерэг нөлөө үзүүлэх юм.

Улаанбаатар-Бүсчилсэн хөгжил” форумын хүрээнд “Орон сууцжуулах бодлого, нийгмийн суурь үйлчилгээний хүртээмж” сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүллээ. Хэлэлцүүлэгт Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн салбар, ногоон хөгжил болон агаар орчны бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч О.Номинчимэг, НИТХ-ын төлөөлөгч, “Нийслэлийн Орон сууцны корпораци” ХК-ийн гүйцэтгэх захирал М.Говьсайхан, НИТХ-ын төлөөлөгч М.Тулгат, Европын сэргээн босголт хөгжлийн банкны Монгол дахь суурин төлөөлөгч Ханнес Такач, Чингэлтэй дүүргийн 8 дугаар хорооны Засаг дарга Л.Баярсайхан, “Тэсо” группийн гүйцэтгэх захирал С.Болор нар панелистаар оролцсон юм.Нийслэлийн суурьшлын бүсийн 58.2 хувийг гэр хорооллын бүс эзэлдэг. Улаанбаатар хотын 1.7 сая орчим хүн амын 841 мянга нь орон сууц, 797 мянга нь гэр хороололд амьдарч байна. Замын хөдөлгөөний түгжрэл, төвлөрөл, агаар, орчны бохирдол зэрэг нийслэлд тулгамдаж буй асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд Улаанбаатар хотыг нэг төвт хотоос олон төвт хот болгохоор ажиллаж буй. Энэ хүрээнд Улаанбаатар хотод зургаан дэд төв байгуулж байгаа бөгөөд Сэлбэ, Баянхошуу дэд төвийн дэд бүтцийн ажил бүрэн дууссан.Хэлэлцүүлэгт оролцогчид дэд төвийн бүтээн байгуулалт, орон сууцжуулах бодлогын талаар дараах саналыг хэллээ.Нийслэлийн Засаг даргын орлогч О.Номинчимэг:-Дэд төвүүдийг орон сууцжуулахдаа 40 хувь нь ногоон байгууламж, 60 хувь нь барилгажих талбай байх бодлогыг хэрэгжүүлнэ. Ингэхдээ нам давхрын орон сууц барина. Мөн сургууль, цэцэрлэг, үйлчилгээний төвүүд, төрийн байгууллагуудыг цогцоор нь төлөвлөж, нэгдсэн тогтолцоонд оруулан, жишиг дэд төв болгох юм. Дэд төвийг бүтээн байгуулахдаа хувийн хэвшил, иргэн хоёрыг холбож орхилгүйгээр төр оролцоотой байхаар ажиллаж байна. Тухайлбал, орон сууцжуулах ажлыг санхүүжүүлэхээр нийслэл олон улсын бонд гаргахаар болсон. Энэ бүтээн байгуулалтыг жишиг болгон хийгээд бусад дэд төвийн бүтээн байгуулалтыг хувийн хэвшлээр гүйцэтгүүлэх юм. Түүнээс гадна зорилтот бүлгийн иргэдийг орон сууцжуулах бодлогод хамруулахын тулд ипотекийн зээлийн нөхцөлийг уян хатан болгох зайлшгүй шаардлага байна.НИТХ-ын төлөөлөгч, “Нийслэлийн Орон сууцны корпораци” ХК-ийн гүйцэтгэх захирал М.Говьсайхан:-Өнгөрсөн хугацаанд гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөд гарсан алдаа нь хувийн хэвшилд даатгаад орхих, хэрэгжилтийг хянахгүй байх, дэд бүтэцгүй газарт дахин төлөвлөлтийн байршил заагаад түүнийхээ араас дэд бүтцээ шийдвэрлэх зэрэг асуудал байсан. Тиймээс уг алдааг засах, давтахгүй байх зорилгоор гэр хорооллыг орон сууцжуулахдаа дэд төвүүдийг түшиглэж байна. Эдийн засаг, хүн амын нягтрал багатай бүсэд эдийн засгийн эргэлтийг бий болгон, төвлөрлийг сааруулах юм. Орон сууц барих газрыг чөлөөлөхдөө иргэдийн амьдрах орчин нөхцөлийг дордуулахгүй байхад голчлон анхаарч байна. Хууль, эрх зүйн орчин ч бүрдсэн.НИТХ-ын төлөөлөгч М.Тулгат:-Бүсчилсэн хөгжлийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, тооцоо судалгаатай хийх нь зөв. Гэр хорооллыг орон сууцжуулах бодлогыг хэрэгжүүлэхдээ иргэдийн эдийн засаг, санхүүгийн чадамж буюу амьжиргааны түвшнийг дээшлүүлэхэд мөн анхаарах хэрэгтэй. Иргэдийн суурь асуудлыг шийдвэрлэж байж бусад асуудал шийдэгдэнэ. Хотыг тэлэхдээ нийслэл бодлого, төлөвлөлтөө гаргаад, гүйцэтгэлийг хувийн хэвшлээр хийлгэх нь зүйтэй.Европын сэргээн босголт хөгжлийн банкны Монгол дахь суурин төлөөлөгч Ханнес Такач:-Дэд төв, орон сууцжуулах бодлогыг хэрэгжүүлэхдээ эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг зэрэг нийгмийн байгууламжаас гадна ажлын байрыг бий болгоход анхаарах хэрэгтэй. Тухайн бүсэд ажлын байрыг бий болгосноор замын хөдөлгөөний түгжрэл буурна. Мөн худалдаа үйлчилгээний төвүүдийг байгуулах зэргээр цогцоор нь төлөвлөх шаардлагатай. Орон сууцжуулах бодлого бол хотыг зөв төлөвлөх боломж.Чингэлтэй дүүргийн 8 дугаар хорооны Засаг дарга Л.Баярсайхан:-Гэр хорооллын бүс дэх иргэн, өрх бүрийн орлого, амьжиргааны түвшин адилгүй. Хашаандаа сайхан амьдаръя гэж байгаа айлууд санхүүгийн тодорхой чадамжтай байдаг. Гэтэл амьжиргааны түвшин доогуур, орлого багатай иргэд орон сууцанд тухтай амьдармаар байдаг ч ипотекийн зээлийн нөхцөл, шаардлагад хүрдэггүй. Манай хороодын иргэдийн зүгээс хөнгөлөлттэй зээлийн шаардлага, шалгуурын талаар их асуудаг. Тиймээс ипотекийн зээлийн нөхцөлийг уян хатан болгох хэрэгтэй.“Тэсо” группийн гүйцэтгэх захирал С.Болор:-Хувийн хэвшил аливаа бизнесийг хийхдээ урт хугацаанд хэрэгжиж, оролцогч тал бүр ашигтай байхад анхаардаг. Хамгийн чухал нь суурь судалгаа, олон улсын сайн жишиг. Барилга, бүтээн байгуулалтын ажил хийчхээд араас нь өөрчилж болдог зүйл биш учраас төлөвлөлтийн шатанд сайтар анхаарах хэрэгтэй. Төвлөрлийг задалж, түгжрэлийг бууруулахын тулд логистик, дэд бүтцийг эхний ээлжид шийдэх ёстой. Нийтийн хэрэгцээ, иргэдийн асуудлыг шийдэхэд нэгдсэн, цогц төлөвлөлт хамгийн чухал нь юм.

Улаанбаатар-Бүсчилсэн хөгжил” форумын үеэр Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар “Энвишн Энержи Интернэшнл Трэйдинг Лимитэд” компанийн Эрчим хүчний шилжилт хариуцсан ерөнхий захирал Жан Юан, “Бодь Интернэшил” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Долгормаа нар хамтын ажиллагааны санамж бичиг байгууллаа.Тодруулбал, “Бодь Интернэшил” ХХК-тай Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцын төслийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн, хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллана. Харин “Энвишн Энержи Интернэшнл Трэйдинг Лимитэд” компанитай эрчим хүчний шилжилтийн шийдлүүдийг нэвтрүүлэх төсөл, санаачилгыг дэмжих, эрчим хүчний хуримтлал, менежментийн шийдлүүдийн судалгаа, боловсруулалт хийх, салхи, нарны эрчим хүчний шийдлүүдийг хөгжүүлэх, нүүрстөрөгчийн ялгарлыг цэвэр дүнгээр тэглэх, аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах боломжтой юм.Төвийн бүсийн эрчим хүчний тав дахь эх үүсвэр болох Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцын бүтээн байгуулалтыг “Бодь групп”-ын охин компани болох “Цэцэнс Майнинг энд Энержи” ХХК хэрэгжүүлж байгаа. Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцын эхний 150 МВт-ын блок 2024 оны аравдугаар сард, хоёр дахь 150 МВт-ын блок 2025 оны аравдугаар сард ашиглалтад орно. Тус цахилгаан станц бүрэн ашиглалтад орсноор Монгол Улсын эрчим хүчний системийн найдвартай, бие даасан байдлыг  сайжруулж,  цахилгааны хязгаарлалтыг арилгах, импортын цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээг бууруулах, нийгэм эдийн засгийн тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхээр шинээр хэрэгжүүлэх томоохон төслүүдийг эрчим хүчээр хангах боломжтой болно.Харин “Энвишн Энержи Интернэшнл Трэйдинг Лимитэд” ХХК нь салхины эрчим хүчний чиглэлээр дэлхийд тэргүүлэгчдийн нэг бөгөөд 2023 оны аравдугаар сарын байдлаар дэлхий даяар нийт 57 ГВт хүчин чадалтай ухаалаг салхин цахилгаан станцуудыг суурилуулсан байна.Түүнчлэн Энэтхэг, Төв Ази, Зүүн Өмнөд Ази, Саудын Арабын зах зээлд салхин турбин нийлүүлэлтээр тэргүүлж буй компани юм.Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар “Бид нэн түрүүнд дэд бүтэц, тэр дундаа эрчим хүч, дулаан хангамжийн асуудлаа авч хэлэлцэх ёстой. Тийм ч учраас төр, хувийн түншлэлийн хүрээнд БНХАУ-ын салбартаа тэргүүлэх компани болон дотоодын томоохон аж ахуйн нэгжтэй хамтран ажиллаж, эрчим хүчний найдвартай хэрэглээгээ хангах боломжийг бүрдүүлэхээр боллоо. Цаашид мөн дулаан хангамжийн дэд бүтцээ сайжруулах чиглэлээр одоо байгаа станцуудын өргөтгөлийн ажлыг хийх болно” гэв.НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС