УЛС ТӨР

- Монгол эх оронд минь хулгай дээрэм бус хууль ёс ялах болтугай -Монгол Улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар УИХ-ын чуулганд үг хэллээ. Түүний хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь нийтлэв.Улсын Их Хурлын дарга, эрхэм гишүүд ээ,Яг дөрөвхөн сарын өмнө 92 хувийн саналаар Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар итгэл хүлээлгэн дэмжсэн эрхэм гишүүд та бүхэнд үнэнээр явбал үхэр тэргээр туулай гүйцнэ гэдэгт итгэдгийн хувьд үнэн бодит байдлын талаар хэдэн үг хэлье.Өнөөдрөөс 125 хоногийн өмнө төрийн чадамж суларч, иргэд төрдөө итгэх итгэл алдарч, эдийн засгийн өсөлт хоёр дахин унаж 2.6 хувь болж, гадаад валютын нөөц огцом буурч, нэг долларыг 4000 төгрөгөөр худалдаж авах, үнийн өсөлт 15 хувийг давж өсөх, төсвийн орлого 3.3 их наядаар тасрах бодит гадаад, дотоод эрсдэлтэй нүүр тулсан.Ийм учраас Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилогдохдоо үнэнийг хэлдэг Засгийн газар байна гэж хэлсэн үгэндээ эзэн байж, олон түмний хүсэж шаарддаг, овоорч хураагдсан асуудлын томыг, бэрхшээлийн хүндийг шууд барьж авч шуурхай шийдэхээс ажлаа эхэлсэн.Бид дөрвөн жил овоорсон асуудал, овоолсон хогийг гурван сарын дотор бүгдийг шийдэхгүй ч үндэс углуургаар нь цэгцлэн цэвэрлэж эхлэн, үрэлгэн данхар төсвийг түүхэнд анх удаа Та бүхэнтэй хамт 2.2 их наядаар танасан. Энэ хүрээнд төрийн албаны шинэчлэл, засаглалын шинэчлэл, эдийн засгийн бүтцийн өөрчлөлтийн шинэчлэл, дижитал шинэчлэл гэсэн таван цогц шинэчлэлийн бодлогыг дэвшүүлж тавьсан. Энэ бүхний үр дүнд эхний долоон сард 1,3 их наяд төгрөгийн алдагдалтай байсан улсын төсөв наймдугаар сард 50 тэрбумын ашигтай болж эргэн ирсэн.Аль нэг хүнтэй биш, асуудалтай өрсөлдөх нь Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Засгийн газрын үндсэн үүрэг гэсэн өндөр итгэл үнэмшилтэйгээр ажилдаа шууд орсон.Бид үнэнтэй нүүр тулсан. Нүүрсний үнэ өндөр байхад олсныхоо хэрээр цацаж, өв биш өр үлдээсэн үнийн өсөлттэй тулсан.Үнийн өсөлтийг өгөөж болгохын оронд өөрсдийгөө илүү хангадаг данхар төр, үрэлгэн тансаг төсвийн гашуун үнэнтэй нүүр тулсан. Ард түмний баялгийг бид тамга дарж нуусан үнэнтэй ч тулсан. Эмч, багш, ахмадууд, иргэд орлого нь хүрэлцэхгүй, эрх мэдэлтнүүд нь орлого зарлагаа нотолж, авлига хээл хахуультай тэмцэхээс хойш сууж байна гэсэн ард иргэдийн шүүмжлэлийн гашуун үнэнтэй нүүр тулсан.Баялгийн хулгайн эсрэг тэмцэл, эдийн засгийн сэргэлт бол зоосны хоёр тал юм. Сүлдтэй тал нь тэмцэл бол тоотой тал нь эдийн засаг юм.Хулгай тонуулд өнгөтэй өөдтэй өмч хөрөнгө, үр өгөөжөө алдаад байгаа айл өрх өөдлөхгүйтэй адил бид шүүрхий шанага шиг эдийн засаг, төсвөө бөглөж тэмцэж байж эдийн засаг сэргэж болохыг бид бодит гүйцэтгэлээр харуулсан.“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-д долоодугаар сарын 9-нд онцгой дэглэм тогтоож, нүүрсний олборлолт, борлуулалтыг 1.6 дахин өсгөж, улсын гадаад валютын нөөц ердөө гурав, дөрөвхөн сарын дотор нэг тэрбум ам.доллароор нэмэгдэж, эдийн засгаа сэргээлээ. Валютын ханш, үнийн өсөлтийг тогтворжууллаа.Төрийн албаны шинэчлэлийг зоригтой эхлүүлж, данхар төрийг чадварлаг төрөөр халах үндсийг тавьж амжлаа. Төрийн албан хаагчийн орон тоог 14.4 мянгаар бууруулж, давхар бүтэц, үр ашиггүй зардлыг танаж 261 тэрбум төгрөгийн бодит хэмнэлт хийлээ.Уул уурхай, нүүрснээс хамааралтай манай эдийн засгийн гол хөдөлгүүр нь ард түмний эзэмшлийн “Эрдэнэс Тавантолгой” юм.Эдийн засгийн экспортын талаас илүү хувийг эзэлдэг нүүрсний үнэ хоёр дахин унасан хүнд үед буюу биржийн арилжаа худалдаа нь үндсэндээ зогссон “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-д долоодугаар сарын 9-ний өдөр онцгой дэглэм тогтоосныхоо дараа газар дээр нь очиж долоодугаар сарын 19-ний өдөр хяналт шалгалт хийж ажилласан. Тэнд очиход тус компанийн Дотоод хяналт шалгалтын хэлтсээс ирүүлсэн мэдээллийн дагуу олон асуудал ил тод болж эхэлсэн.Иймд долоодугаар сарын 19-ний өдөр газар дээр нь ажиллаж, мянга сонсохоор нэг үз гэдэгчлэн үрэлгэн зардал, үр ашиггүй хөрөнгө оруулалт болсон баяжуулах үйлдвэр зэргээр нүүрсний хулгай ямар олон хэлбэртэйг олж мэдэн, гол хөдөлгүүрээ засахгүйгээр нүүрсний эдийн засаг сэргэхгүйг баттай ойлгосон.Ард түмний эзэмшлийн компанид асар их хулгай луйвар нүүрлэсэн байсан. Баяжуулах үйлдвэр, байшин барилга, дамжуулах шугам гээд үнэхээрийн их хулгай луйвар байгааг нүдээр үзэж чихээр сонсоод хянан шалгуулахыг үүрэг болгосон.Тус компанийн Дотоод хяналт эрсдэлийн удирдлагын газар хянан шалгаж хууль хяналтын байгууллага, АТГ-т шилжүүлсэн тухай мэдээлэл авсан. Хяналт шалгалт яваад эхлэхээр компанийн үйл ажиллагаа ч сайжирсан, үр ашиг ч нэмэгдсэн. Нөгөө талд тэнд байгаа олон асуудлыг хууль хяналтын байгууллага шалгаж ажлаа эрчимжүүлсэн.Үндэсний баялгийн сангийн хуулийн хэрэгжилтийг хангахын тулд, баялагтаа эзэн байхын тулд, Засгийн газрын хуралдаанаас ХЗДХ-ийн яаманд стратегийн орд газруудад хяналт шалгалт хийхийг үүрэг болгосон. Төгрөг нуур, Цайрт минерал, Ухаахудагаас авахуулаад стратегийн бүх ордод хяналт шалгалтыг эрчимжүүлсэн. “Эрдэнэс Тавантолгой”-д ч энэ хяналт шалгалт эрчимжсэн. Нүүрсний хулгайн эсрэг тэмцэл эрчимжихийн хэрээр улс төрийн элдэв саад тээг Засгийн газрын өмнө босгож эхэлсэн.“Эрдэнэс Тавантолгой”-д онцгой дэглэм тогтоож, хулгайтай тэмцсэний үр дүнд, нүүрсний экспортын орлого сүүлийн хоёр сард 513.8 сая доллар болж өссөн. Бодит үр дүн юм, тоо худлаа хэлдэггүй.ЭТТ дээр ганцхан улирлын дотор гарсан эрс өөрчлөлт нь эдийн засгийн сэргэлтийн шинэ гараа болсон.Улсын валютын нөөц 5.9 тэрбум доллар болж түүхэн дээд хэмжээнд хүрлээ.Эдийн засгийн өсөлт 2.4 хувьд хүрч унасныг 5.6 хувь болж 2 дахин нэмэгдлээ.Яг өчигдөр олон улсын байгууллагууд тухайлбал, Мoody’s агентлаг Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг өсгөж, 11 жилийн дараа B1 зэрэглэлд дэвшин орсон түүхэн сайн мэдээг та бүхэндээ дуулгахдаа баяртай байна. Энэ бол манай улсын эдийн засгийн сэргэлтийг олон улсын түвшинд бодитой үнэлсэн явдал юм.Үүний үр дүнд гадаад, дотоод зээлийн хүү буурч хүүгийн зардал хэмнэгдэх боллоо.Зээлийн хүүгээ бууруулах шаардлагыг бид Засгийн газар байгуулагдсан анхны өдрөөсөө Оюутолгой компанийн бүх уулзалтын үеэр тавьж ирсэн. Үүнийг Оюутолгой, Рио тинто хүлээн авч хамтран ажиллах бичгээ саяхан ирүүлсэн. Хүүгийн зардлыг бууруулах хэлэлцээр эхэлж, Оюутолгой төслийг ард түмэнд илүү үр ашигтай болгох ажил урагшиллаа. Энэ бодитой ажил хэрэг болж байна. Энэ асуудлыг 2018 онд Дубайн гэрээнээс өмнө хүчингүй болгохдоо Засгийн газар, УИХ-д тавьж ногдол ашиг хүртэхгүй байгаа 34 хувийн гол шалтгаан нь хүүгийн зардлаа өсгөх замаар ашигт ажиллагааг бууруулж байгаа үндсэн шалтгаан байна, хүүгийн зардлаа бууруулах ажлыг шаардаж байсан. Харамсалтай нь энэ ажил хаягдсан байсан. Хүүгийн зардал бодитой буурах ажил өнөөдөр бодитой боллоо.Төр түмэн нүдтэй гэдэгчлэн манай Засгийн газар тамга дарж нуусан үнэнийг илчлэн дэлгэж, ард түмний шударга хараа хяналтад оруулж байна. Албан тушаалтны хяналтаас илүү ард түмний хяналт илүү бодитой.Бидний хийсэн Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн гол зорилго бол УИХ хэрүүлийн талбар биш мэтгэлцээний танхим байх зарчмыг сонгосон. Өнөөдөр харамсалтай нь асуултад хариулах боломж олдсонгүй. Тийм учраас үгээ дуустал хэлэх боломж олгохыг хүсэж байна.Эдийн засгийн сэргэлт эргэн ирж буй нь баялгийн хулгай, нүүрсний хулгайтай хийсэн тэмцлийн гарааны үр дүн юм. Иргэндээ нээлттэй нийгэм эрүүл зөв байдаг зүй зарчмыг ягштал баримталж ажиллаж байна.Энэ бүх тэмцлийн эцсийн эрхэм дээд үр дүн бол өсөлтийг өгөөж болгон хүртэх монгол айл, монгол хүн юм.Би бүх Монголыг дээрэмдсэн баялгийн хулгайтай тэмцээд, эмч, багшийн цалин, ахмадын тэтгэврийг өсгөх гэж Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилогдсон. Энэ бол бидний санаачилж, хэрэгжүүлсэн Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн амин сүнс учраас үүнийгээ бид бодитой хэрэгжүүлэх үүрэгтэй гэж ойлгосон.Бид, Монгол Улсын Засгийн газар БАЯЛАГТАА ЭЗЭН МОНГОЛЧУУД-ын төлөө ухрах эрхгүй тэмцэх гэж бүрдсэн. Хүний хөгжил бол манай Засгийн газрын хамгийн том төсөл гэж зарлан ажилдаа орсон, үр дүн ч гарч байна. Хүний хөгжлөө дэмжихийн тулд баялгийн хулгайтай тэмцсэн орлогоор Үндэсний баялгийн сангаа арвижуулж, бодитой хэрэгжүүлж байж үр дүнд хүрнэ гэж үзсэн юм аа.Цалингаа нэмүүлэхээр эмч, багш нар жагсаж, цас шуурга орон даяар дэгдсэн, хахир өвлийн аман дээр ордонд ажил биш улс төр буцалж байна.Хэрүүл биш ажлаа хий, өвөл айсуй, өвс тэжээл, гэрэл цахилгаан, ус дулаан, түлш шатахуунаа анхаар гэж цаг улирал, ард түмэн, амьдрал өөрөө шаардаж байна.УИХ-ын даргыг нүүрсний хулгайтай тэмцэж, эдийн засгаа сэргээн шийдэмгий ажиллаж буй, бодит үр дүн гаргаж буй Засгийн газраа дэмжиж ажиллана гэж бодсон болохоос өөрөө гардан зохион байгуулж огцруулах ёс зүйгүй, хууль дүрэмгүй, төрийн ажлыг гацаасан үйлдэл, эс үйлдлүүд тань Үндсэн хууль, засаглалын хямралд түлхэн оруулсанд Ерөнхий сайдын хувьд ч харамсаж байна.Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг парламентын засаглалаа бэхжүүлж, цэгцрэх хөдөлгөөн өрнүүлж, хагарсан цонхнуудаа шиллэж чадна гэж итгэж сүүлийн 12 жилийн эрдэм судалгааны болон хууль тогтоох ажлаа зориулж ажилласан. Үүний үр дүнд 126 гишүүнтэй, төлөөллийн чадавхтай парламентыг бүрдүүлэх боломжийг хамтдаа шийдсэн. Бид зөвлөлдөх ардчиллын үзэл санааг нэвтрүүлж, ард иргэдтэйгээ зөвлөлдөж 2017 онд зөвлөлдөх санал асуулга зохион байгуулж, 2023 онд зөвлөлдөх санал асуулга зохион байгуулж ард иргэд дэмжихгүй байхад 126 гишүүнтэй, төлөөллийн чадавхыг хангасан парламентыг бүрдүүлэх Үндсэн хуулийн, нэмэлт өөрчлөлтийг хийж чадсан. Үүнийг бид 12 жилийн өмнө санаачилж байсан юм. Гишүүдийн тоог нэмье, парламентын ардчиллын төлөөлөх чадавхыг нэмэгдүүлье гэж. Тухайн үед 108 гишүүнтэй болъё гээд хоёр, гуравхан гишүүнээр 2019 онд унаж байснаа бид 2023 онд гүйцээсэн. Энэ бол зөвхөн миний санаачилга биш, Ардын нам, Ардчилсан намын олон гишүүн үүнийг санаачилж ажилласан. Гэтэл 126 гишүүнтэй болсон парламент маань 76 гишүүнтэй байсан УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэгээр, тэр үеийн Үндсэн хуулийн заалтаар асуудал шийдэх гэж зөрүүдэлж байгаа нь Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн энэ үзэл санаагаа, 126 гишүүнтэй болсон парламентизмын үзэл санаагаа гуйвуулж байгаа хэрэг мөн. Энэ танхимд хоёр өдөр хуулийг уландаа гишгэж Үндсэн хууль зөрчсөн чуулганд оролцохгүй эрхээ эдэлж байгаа ард түмний төлөөлөгч гишүүдийг нэг хүн өдөржин хууль зөрчин тайлбарлаж, доромжилж, хязгааргүй эрх эдэлж байгаа дабль стандарт үйлчлэхийг харлаа. Хэдхэн хоногийн өмнө ТББХ-ны хурал дээр 18 цаг боллоо гээд хурал хааж байсан, ТББХ-ны санал хамаагүй Үндсэн хуулийнхаа заалтаар санал хураалт явуулна гэж байсан энэ шаардлага гэнэт нэг өдөр өөрчлөгдөхийг ч харлаа. Ийм учраас бид парламентын ардчиллын үзэл санаандаа үнэнч байх нь бидний тангараг өргөсөн Үндсэн хуульдаа үнэнч байх явдлаар илэрхийлэгдэнэ. Ийм учраас Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт, Үндсэн хуулийн үзэл санаандаа үнэнч байж санал хураалт явагдах ёстой гэж үзсэн гишүүдийг буртуутгах ёс байхгүй.Дэлхийн жишиг, МАН-ын дүрмийн дагуу намын дарга Ерөнхий сайд байх зарчмыг барьж ажилласан болохоос биш албан тушаал, сандал суудалтай зууралддаг хүн би биш ээ. МАН-ын Бага хурлын гишүүдийн 67.8 хувь нь надад итгэл хүлээлгэж, Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилсон.Авлига хулгайтай тэмцэж, улам бүр суларсан төрийн нэр хүнд, эдийн засгаа сэргээхэд зөвхөн захиргааны эрх мэдэл хангалтгүй.Улс төрийн эрх мэдлээр хүч нэмэх нь ард түмнээс авсан үүрэг даалгавраа биелүүлэх, илүү үр дүнтэй ажиллах боломж юм.Таван толгойн нэг толгой Бор тээгийн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж хүний хөгжлийн төлөө зарцуулах тогтоолын төслийг есдүгээр сарын 1-нд УИХ-д өргөн мэдүүлсэн.Гэвч Ерөнхий сайдаа намын дарга болгох дүрмээ хэрэгжүүлье хэмээн ажиллаж байсан миний журмын нөхөд маань үүний дараа бодол санаа нь гэнэт өөрчлөгдсөн.Нүүрсний хулгай, Бор тээгийн ордтой Д.Амарбаясгаланг холбоо, хамааралтай гэдэгт би итгэхийг хүсээгүй. Харамсалтай нь нүүрсний сонсголоор олон нотлох баримт нь шалгагдаж, саяын “Эрдэнэс тавантолгой”-н хяналт шалгалтын үеэр сэргэсэн юм билээ. Би гаднын нэг сайтын мэдээллээр ийм асуудал яриагүй. Сайт дээр хоёр жилийн өмнө гарсан мэдээллийг яагаад няцаагаагүй юм бэ гэж л асуусан. Үнэн хариулаагүй, тагнуулын шинжээчийн дүгнэлт гэж худлаа хэлсэн. Тэр дүгнэлтээ гишүүдэд тарааж өгөх хэрэгтэй. Харилцан хамаарал бүхий этгээдүүдийн бүх л бүтэн нүүрсний тээврийн худалдааны сүлжээг опендата эх сурвалжуудаар нотолж нүүрсний сонсголоор олон нотлох баримтаар үндэслэн шалгагдаж байгаа юм билээ.Ерөнхий сайд Үндсэн хуулиар олгогдсон онцгой бүрэн эрхийнхээ дагуу ХЗДХ-ийн сайдаар Баттөмөрийн Энхбаярыг томилох шийдвэр гарган УИХ-д танилцуулахаар хүргүүлсэн боловч хойшлуулсаар байна. Харин энэ өнөөдөр намайг огцруулах шалтаг, шалтгаан болж байна.УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр нүүрсний сонсгол зохион байгуулж, нотлох баримтуудаа нийгэмд дэлгэн шүгэл үлээж, хоёр жил гаруй хугацаанд шударга ёсны төлөө тэмцэж байна. Д.Амарбаясгалангийн зүгээс давуу эрхтэй холбоотой асуудлаар гүтгэсэн хэмээн түүнийг нэг ч удаа хууль, хяналтын байгууллагад өгч байгаагүй нь анхаарал татдаг учраас энэ асуудлаа танхимдаа шийд гэж би ийм шийдвэр гаргасан.Би хулгайтай эвлэрэх гэж тэмцээгүй.Би хулгайтай хамт унах гэж тэмцээгүй.Харин ард түмэнтэйгээ хөгжил дэвшил өөд хамтдаа босох гэж тэмцсэн. Хулгайтай эвлэрдэг хууль ёс гэж байхгүй.Улсын Ерөнхий сайд би улс орноороо наймаалцахгүй, нүүрсний хулгайч нартай тохиролцохгүй. Эв нэгдэл зөвхөн шударга ёсонд үндэслэн тулгуурлах учиртай.Улсын төсвөө хэлэлцэн батлах, улс орны өмнө тулгамдсан асуудлаа шийдэх урдах ажлаа хийхгүй бол аймаг нийслэл, сум дүүрэг төсвөө баталж чадахгүйд хүрнэ.Эмч, багшийн цалинг нэмэх нь бүү хэл бүх төрийн албан хаагч хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр өл залгах төдий болох аюулын ирмэг дээр байна.Өнөөдөр уг нь энэ танхимд 47 хоногийн өмнө өргөн барьсан Бортээгийн ордыг эргэлтэд оруулах асуудлыг хэлэлцэх байлаа. Харин энэхүү тогтоолын төсөл Засгийн газрын өмнө босгосон саад тээг болж байна.Гэвч үзэл санаа, зөв зарчим дээрээ байгаа цагт үнэн хэзээд ялна гэдэгт би итгэдэг.Өнөөдөр уг нь бид эмч, багш нарын цалин, ахмадуудын тэтгэврийг өсгөж нэмэх талаар ухаан бодлоо уралдуулж байх байлаа.Харамсалтай нь Монгол Улсын Засгийн газрыг зуу гаруйхан хоногийн дараа огцруулах эсэх хэрүүл хийгээд сууж байна.Монгол Улсад тогтвортой хэрүүл бус тогтвортой засаг хэрэгтэй.Монгол улсад ХУЛГАЙ ДЭЭРЭМ ЗАСАГЛАХ УУ, ХУУЛЬ ЁС ЗАСАГЛАХ УУ? гэдэг салаа замын уулзвар дээр Та бид ирээд байна. Хулгай ялах уу, хууль ёс ялах уу гэдэг хурууны хээтэй, төрийн тамгатай түүхэн сонголтын өмнө зогсож байна.Эдийн засгийн сэргэлт, нүүрсний хулгайтай хийх тэмцэл бол нэг зоосны хоёр тал юм.Монгол эх оронд минь хулгай дээрэм бус хууль ёс ялах болтугай!Мөнх тэнгэрийн хүчин дор Монгол Улс мандан бадрах болтугай!

Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын болон Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо өнөөдөр /2025.10.08/ хамтран хуралдаж, Монгол Улс болон Азийн хөгжлийн банк хооронд байгуулах “Санхүүжилтийн ерөнхий хөтөлбөр”-ийн төслийг зөвшилцөх асуудлыг хэлэлцэв.Санхүүжилтийн ерөнхий хөтөлбөрийн төслийн талаар Сангийн сайд Б.Жавхлан танилцууллаа.Монгол Улсын урт, дунд хугацааны хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн баримт бичигт тусгагдсан хүн бүрд чанартай боловсрол эзэмших эрх тэгш боломж бүрдүүлэх, эрүүл мэндийн чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлж, үр дүнтэй тогтолцоог хөгжүүлэх, гамшгаас сэргийлэх үндэсний болон орон нутгийн чадавхыг бэхжүүлж, гамшигт тэсвэртэй дэд бүтцийг бий болгох зорилтуудын хүрээнд Азийн хөгжлийн банкны хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрээр дараах 4 төслийг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөжээ.Нэгт, Засгийн газраас 2026 оныг “Боловсролыг дэмжих жил” болгон зарласантай холбоотойгоор боловсролын салбарт тулгамдаж буй сургууль, цэцэрлэгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, сургалтын анги дүүргэлтийг бууруулж, хүүхэд, багачуудын суралцах орчныг сайжруулах зорилгоор 130.0 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлээр 31 сургууль, 9 цэцэрлэг барьж байгуулах “Эдийн засгийн хүндрэлийн үед боловсролын чанар хүртээмжийг сайжруулах төслийн 2 дахь үе шат”;Хоёрт, техникийн болон мэргэжлийн боловсролын чанарыг хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлтэд нийцүүлэх, ажиллах хүчний хомсдол үүсээд байгаа салбаруудад чиглэсэн мэргэжлийн боловсон хүчин бэлтгэх зорилгоор 20.0 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлээр Мэргэжлийн болон техникийн боловсролын сургалтын тогтолцоог орчин үеийн технологид суурилан бэхжүүлэх “Монгол Улсын ажиллах хүчний ур чадварыг хөгжүүлэх” төсөл;Гуравт, улсын хэмжээнд яаралтай болон эрчимт эмчилгээний дэд бүтцийг өргөжүүлэн шинэчлэх, хот, хөдөөгийн ялгааг арилгаж, түргэн тусламжийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор 225.0 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлээр “Аймгуудын эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг сайжруулах, эрчимжүүлэх” төсөл;Дөрөвт, гамшгийг сөрөн тэсвэрлэх үндэсний чадавхыг бэхжүүлэх, Онцгой байдлын байгууллагын  гамшигтай тэмцэх, эрэн хайх, аврах, хор уршгийг арилгах, хойшлуулшгүй сэргээн босгох чадавхыг нэмэгдүүлэх  зорилгоор 100.0 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлээр “Монгол Улс дахь гамшгийг сөрөн тэсвэрлэх чадавхыг бэхжүүлэх” төслийг санхүүжүүлэхээр тус тус төлөвлөөд байна хэмээн танилцуулав.Азийн хөгжлийн банктай байгуулах “Санхүүжилтийн ерөнхий хөтөлбөр”-ийн зээлийн ерөнхий нөхцөлийн хувьд хөнгөлөлттэй эх үүсвэрийн зээл нь тогтмол 2 хувийн хүүтэй, 25 жилийн хугацаатай, эхний 5 жилд үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөгдөх юм байна.Энгийн эх үүсвэрийн зээл нь 4.8 хувийн хөвөгч хүүтэй, 25 жилийн хугацаатай, эхний 5 жилд үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөгдөх бөгөөд 0.15 хувийн хөрөнгө нөөцлөн баталгаажуулсны шимтгэлтэй аж.“Санхүүжилтийн ерөнхий хөтөлбөр”-ийг байгуулснаар Азийн хөгжлийн банкнаас Монгол Улсад олгох зээлийн эх үүсвэрийг баталгаажуулж, төсөл, арга хэмжээний санхүүжилтийг шуурхай шийдвэрлэх боломжийг бүрдүүлнэ гэж үзжээ.Санхүүжилтийн ерөнхий хөтөлбөрийн төслийг Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцээд зөвшилцөхийг дэмжсэн хэмээн УИХ-ын гишүүн Г.Очирбат танилцуулав.Үргэлжлүүлэн хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийллээ.Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Д.Үүрийнтуяа, Улсын хэмжээнд хөдөө аж ахуйн боловсон хүчнийг бэлтгэж байсан ХААИС энэ чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэхээ больчихоод байгааг тодотгоод, зээлийн хөрөнгөөр хөдөө аж ахуйн чиглэлээр жишиг сургууль байгуулахын оронд сургуулийнхаа нөөц бололцоог ашиглах нь зүйтэй гэсэн байр суурьтай байгаагаа илэрхийлсэн.Боловсролын сайд П.Наранбаяр, Азийн хөгжлийн банкны 20 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгийн 16 сая ам.долларыг политехник коллежийг барихад, хөдөө аж ахуйн ажиллах хүчнийг бэлтгэх сургалтын хөтөлбөрийг сайжруулахад 0.6 сая ам.доллар, хүний нөөцийн эрэлт нийлүүлэлтийн дүн шинжилгээ хийхэд 0.5 сая ам.доллар, магадалшгүй ажлын зардалд 2.3 сая доллар зарцуулахаар тооцоолсон байгаа. Төвийн бүсэд политехникийн коллеж байгуулах зорилго нь хөдөө аж ахуйн салбар дахь хүний нөөцийн ур чадварыг хөгжүүлэх, ухаалаг технологи, инновацыг нэвтрүүлэх, мэргэжлийн болон техникийн боловсролын төрөлжсөн жишиг сургалтын тогтолцоог хөгжүүлэх юм. Ингэснээр ХАА-н шинэ техник, технологийн ур чадвартай хүний нөөцийг бэлтгэнэ. Мөн хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт нийлүүлэлтийн уялдааг хангаж, холбогдох талуудын хамтын ажиллагаа, түншлэлд суурилсан салбар дундын зохицуулалтыг бий болгохоор зорьж байна. Хөдөө аж ахуйн их сургууль газар тариалангийн чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэх нь эрс буурсан. Сүүлийн үед хөдөө аж ахуйн салбар маш их техникжиж, шинэ ололтуудыг нэвтрүүлж байна. Үүнийг богино хугацаанд эзэмшсэн боловсон хүчнийг бэлтгэх хэрэгтэй байгаа учраас зээлийн санхүүжилтийн хөтөлбөрт багтаасан хэмээлээ.УИХ-ын гишүүн Ж.Батжаргал, Азийн хөгжлийн банкны 475 сая долларын зээлийн санхүүжилтийн ерөнхий хэлэлцээр хийгдсэний дараа төсөл хэрэгжүүлэх газар, байршлаа нарийсган өөрчлөх боломж гарах эсэхийг тодруулаад, төсөл хэрэгжсэнээр бий болох үр дүнг хэрхэн тооцсон талаар асуусан.Боловсролын сайд П.Наранбаяр, Санхүүжилтийн хөтөлбөрийн хүрээнд 41 байршилд сургууль, цэцэрлэг барихаар төлөвлөсөн. Бид газар зүйн мэдээллийн системд үндэслэн, хүн амын нягтшил, хэрэгцээг судалж үзээд байршлыг тогтоогоод байна. Гэхдээ ерөнхий хэлэлцээрийг Азийн хөгжлийн банктай байгуулсны дараа байршил болгон дээр хэлэлцээр хийнэ. Тэр үед зайлшгүй шаардлагатай өөрчлөлтүүдийг оруулах боломж бий.Политехник коллеж, түүнийг дагасан ур чадварын сургалтуудтай холбоотой тооцоолол хийж үзсэн. Хөтөлбөрийн хүрээнд 2035 он гэхэд 28-30 мянган чадварлаг ажилтан бэлтгэх боломжтой гэж харж байгаа. Ингэснээр жил бүр 500-535 сая ам.долларын ДНБ-ий өсөлт, 43-46 сая ам.долларын бүтээмжийн өсөлт бий болох боломжтой гэж үзсэн. Төслийн хүрээнд жижиг бизнес эрхэлж байгаа эмэгтэйчүүдийг дэмжих сургалтаас гадна, газар тариалан, хүнсний үйлдвэрлэл, малчид, бизнес эрхлэгчид, хоршооны гишүүдийн сургалтуудыг зохион байгуулна. Нийтдээ 39 хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ гэсэн хариулт өгөв.УИХ-ын гишүүн Л.Энхнасан, Нийт 17 байршилд эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг дээшлүүлэх, эмчилгээний чанарыг сайжруулах хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ гэж заасны долоо нь орон нутагт эмнэлэг байгуулахаар тусгасныг дурдаад, энэ нь бүсийн бодлоготой хэрхэн уялдаж байгаа вэ хэмээн асуусан. Мөн хавдрын эрт илрүүлэг, эрчимт эмчилгээний чанарыг сайжруулна гэсэн хөтөлбөрт орон нутгийн эмнэлгүүд хамрагдах эсэхийг лавлав.Эрүүл мэндийн сайд Ж.Чинбүрэн, Хөтөлбөрт нийт 17 аймгийн нэр орсон ч 21 аймагт хэрэгжүүлнэ. Дархан-Уул аймагт Европын сэргээн босголтын банкны санхүүжилтээр эмнэлэг баригдаж байна. Мөн Увс, Ховд аймагт эмнэлгийн өргөтгөл хийгдсэн. Энэ мэтчилэн хөтөлбөр 21 аймагт хэрэгжинэ. Ганц барилга барих бус тоног төхөөрөмж, түргэн тусламжийн автомашинаар хангах зэргээр түргэн тусламжийн үйлчилгээг сайжруулахаар төлөвлөсөн гэсэн хариултыг өглөө.Ийнхүү гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсний дараа санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх “Санхүүжилтийн ерөнхий хөтөлбөр”-ийн төслийг зөвшөөрч гарын үсэг зурах эрхийг Засгийн газарт олгохыг дэмжлээ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх зарлиг гаргаж, Бүгд Найрамдах Өмнөд Судан Улсад Энхийг сахиулах ажиллагаанд үүрэг гүйцэтгэсэн 14 дүгээр ээлжийн цэргийн багийн бие бүрэлдэхүүнийг төрийн одон, медалиар шагналаа.Өргөсөн тангарагтаа үнэнч байж, даян дэлхийн энх амгалан, аюулгүй байдлын төлөө эр зориг, тэсвэр хатуужил, авхаалж самбаа, ур чадвараа дайчлан, хүлээсэн үүргээ нэр төртэй биелүүлсэн энхийг сахиулагчдад Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Зэвсэгт хүчний Ерөнхий командлагч У.Хүрэлсүх төр, ард түмний нэрийн өмнөөс талархал илэрхийллээ.Алба хаагчид өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд Бүгд Найрамдах Өмнөд Судан Улсын энгийн иргэдийг хамгаалах, НҮБ-ын бааз, ажилчдын аюулгүй байдлыг хангах, хүмүүнлэгийн байгууллагын үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх зэрэг үүргээ цагийн байдал, цаг агаарын хүнд нөхцөлд амжилттай гүйцэтгэснийг тэмдэглэлээ.Ялангуяа энэ оны 4, 5 дугаар сард Өмнөд Суданы Юнити мужид болсон зэвсэгт мөргөлдөөний үеэр 1,500 орчим иргэн, НҮБ-ын ажилчдыг бүрэн хамгаалалтад авч, аюулгүй байдлыг нь ханган, 800 орчим дүрвэгч бүхий цувааны хамгаалалтыг өндөр түвшинд зохион байгуулсныг онцоллоо.“Монгол цэрэг” хэмээх нэрийг дуурсгаж яваа мянга мянган энхийг сахиулагч дайчдын гавьяа зүтгэл нь Монгол Улсын нэр хүндийг олон улсын тавцанд бэхжүүлэх, үндэсний аюулгүй байдлыг хангах бодлого, үйл ажиллагаанд жинтэй хувь нэмэр оруулж байгааг хэллээ.Мөн энхийг сахиулагчдын бат бэх ар тал нь болж, үр хүүхдээ өсгөн хүмүүжүүлэх, өрх гэрээ авч явах ачааны хүндийг үүрч байдаг гэр бүлд нь талархал илэрхийлж, аз жаргал, амжилт бүтээлийн дээдийг хүсэн ерөөлөө.Цэргийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор:Цэргийн багийн ахлагч, Зэвсэгт хүчний 311 дүгээр ангийн Энхийг дэмжих ажиллагааны сургалтын төвийн Энхийг дэмжих ажиллагааны ахлах офицер, хурандаа Дуламжавын Эрдэнэбилэг,Зэвсэгт хүчний 284 дүгээр ангийн Дүрэм, заавар боловсруулах судалгааны ахлах офицер, дэд хурандаа Нямсүрэнгийн Шинэбаяр,Цэргийн гавьяаны одонгоор:Зэвсэгт хүчний 119 дүгээр ангийн захирагчийн орлогч, ерөнхий инженер, дэд хурандаа Чантуугийн Батчулуун,Зэвсэгт хүчний Тусгай хүчний цэргийн командлалын Ахлагчийн хөгжлийн төвийн дарга, тэргүүн ахлагч Төмөрхуягийн Сандагдорж,Цэргийн хүндэт медалиар:Үндэсний батлан хамгаалах их сургуулийн Батлан хамгаалах удирдлагын академийн цэргийн операци-тактикийн төвийн багш, хошууч Мөнхбаярын Бат-Эрдэнэ,Зэвсэгт хүчний 337 дугаар ангийн Нисэхийн тусгай тоноглолтой авто техникийн инженер, ахмад Сүхбатын Баасандорж,Зэвсэгт хүчний 331 дүгээр ангийн ангийн тэргүүн ахлагч Батсанаагийн Баднаанямбуу нарын 38 алба хаагчийг,Энхийн төлөө медалиар:Зэвсэгт хүчний 338 дугаар ангийн химич, ариутгагч, дэд ахлагч Сүхбаатарын Баасанхорол,Хилийн цэргийн 303 дугаар ангийн холбоочин, ахлагч Баттогтохын Болорчимэг,Нийслэлийн Онцгой байдлын ерөнхий газрын аврагч, ахлах ахлагч Дэмбэрэлийн Төрсүлд нарын 437 алба хаагчийг шагналаа.Одоогоор манай 896 цэнхэр дуулгатан энхийг сахиулж байгаагийн 14.2 хувь нь эмэгтэй бөгөөд энэ үзүүлэлтээрээ НҮБ-д цэрэг хандивлагч 121 орноос 19 дүгээрт эрэмбэлэгдэж байна.Мөн Бүгд Найрамдах Кипр Улсад явагдаж байгаа НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагааны Цэргийн хүчний командлагчаар анх удаа монгол генерал томилогдон үүрэг гүйцэтгэж байгаа юм.Монгол цэргийн нэр хүнд жилээс жилд нэмэгдэж, НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагааны оролцоо, удирдах албан тушаалтан, эмэгтэй энхийг сахиулагчдын тоог нэмэх бодлогын үр дүн гарсаар байна.Манай улс 2002 онд Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улсад анхны хоёр цэргийн ажиглагчаа илгээсэн бөгөөд өнөөг хүртэл давхардсан тоогоор 22 мянга гаруй цэргийн алба хаагч энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцжээ.

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2025 оны аравдугаар сарын 08-нд болж дараах асуудлуудыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ.Нүүрстэй холбогдох гэрээ хэлэлцээ, бусад баримт бичгийг ил болголоо“Төрийн нууцад хамаарах мэдээллийг ил болгох тухай” Засгийн газрын тогтоолын төслийг баталлаа. Тус тогтоолоор, Зам, тээврийн хөгжлийн яамнаас Засгийн газрын 2022 оны тавдугаар сарын 11-ний хуралдаанд танилцуулсан Гашуунсухайт-Ганцмод хилийн төмөр замын талаарх танилцуулга, Засгийн газрын хуралдааны тэмдэглэл, тэмдэглэлийн төсөл, холбогдох бусад баримт бичиг, мөн Засгийн газрын 2022 оны наймдугаар сарын 3-ны өдрийн хуралдаанд танилцуулсан “Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр замын бүтээн байгуулалт барих болон нүүрс худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулах талаар хамтран ажиллах ерөнхий хэлэлцээр”-ийн төслийн танилцуулга, Засгийн газрын хуралдааны тэмдэглэл, тэмдэглэлийн төсөл, холбогдох бусад баримт бичгийг ил болгов.Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр зам барих болон нүүрс худалдах, худалдан авах урт хугацааны гэрээний төсөл, ерөнхий нөхцөлийн талаар болон уг асуудлаар “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК, “Тавантолгой төмөр зам” ХХК, БНХАУ-ын “Чайна Энержи” компани хооронд хийсэн яриа хэлэлцээтэй холбогдох албаны нууцад хамаарах баримт бичгийг ил болгох асуудлыг хууль тогтоомжид заасны дагуу зохион байгуулж ажиллахыг Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга С.Бямбацогт, Сангийн сайд Б.Жавхлан, Зам, тээврийн сайд Б.Дэлгэрсайхан, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК дахь Засгийн газрын Онцгой бүрэн эрхт төлөөлөгчийн багийн ахлагч У.Бямбасүрэн нарт тус тус даалгалаа.Мөн “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-иас бусад хуулийн этгээдтэй 2020-2022 онд “Нүүрс нийлүүлэх гэрээ”-ний хүрээнд байгуулсан нийт 32 гэрээ, тэдгээрт холбогдох мэдээллийг компанийн цахим хуудаст нээлттэй байршуулж, иргэд, олон нийтэд танилцуулах, цаашид байгалийн баялаг, бүтээн байгуулалттай холбоотой гэрээ хэлэлцээрийг ард түмний хяналтад ил тод, нээлттэй зохион байгуулж байхыг холбогдох албан тушаалтнуудад Ерөнхий сайд Г.Занданшатар үүрэг болголоо."Эрдэнэс Тавантолгой" ХК-ийн гүйцэтгэх захирлыг ил тод, шударга зарчмаар сонгон шалгаруулнаЭдийн засгаа сэргээх, нүүрсний тээвэр, экспорт, борлуулалтыг нэмэгдүүлэх, Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийн хэрэгжилтийг ханган хэрэгжүүлэх, засаглал, удирдлага зохион байгуулалт, сахилга хариуцлагыг чангатгах, аливаа ашиг сонирхлын зөрчлийг арилгах зорилгоор Засгийн газраас 2025 оны долоодугаар сарын 9-нд “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-д гурван сарын хугацаатай онцгой дэглэм тогтоож, Онцгой бүрэн эрхт төлөөлөгчийн баг томилон ажиллуулсан.Засгийн газраас өгсөн үүргийг Засгийн газрын онцгой бүрэн эрхт төлөөлөгчийн баг амжилттай хэрэгжүүлж, эдийн засгийн өсөлт, гадаад валютын нөөцийг нэмэгдүүлж, салбар хоорондын уялдааг хангаж "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК-ийн үйл ажиллагаа хэвийн үргэлжлүүлэх нөхцөл бүрдлээ. Иймд тус компанийн гүйцэтгэх захирлыг хууль, тогтоомжийн хүрээнд ил тод, шударга зарчмаар сонгон шалгаруулах ажлыг зохион байгуулж, томилж ажиллуулах талаар зохих арга хэмжээ авахыг "Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал С.Наранцогтод даалгалаа.Эдийн засгийг төрөлжүүлэх, гадаад валютын нөөцийг нэмэгдүүлэхэд ач холбогдолтой төслүүдийг нэн тэргүүнд хэрэгжүүлэхээр эрэмбэлжээ"Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр"-т туссан хөгжлийн төслүүдийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх, нийгэм, эдийн засгийн ач холбогдол, хэрэгжих боломжоор нь үнэлж, эрэмбэлж тэргүүн ээлжид хэрэгжүүлэх болон санхүүжилт, техник эдийн засгийн үндэслэл шаардлагатай төслүүдийн талаар өнөөдрийн Засгийн газрын хуралдаанд танилцууллаа. Монгол Улсын Засгийн газар, Ерөнхий сайдын баримталж буй “Шинэ Итгэл-Шинэтгэл” бодлогын хүрээнд 1. Эдийн засгийн бүтцийн шинэчлэл;2. Эрчим хүчний шинэчлэл;3. Бүсчилсэн хөгжил;4. Ногоон хөгжил;5. Хүний хөгжил, боловсрол, эрүүл мэнд, шинжлэх ухаан чиглэлд нийт 149 төсөл, хөтөлбөрийг ангилжээ. 149 төслөөс 22 төслийн санхүүжилтийн эх үүсвэр тодорхойгүй, 54 төслийн ТЭЗҮ хийгдээгүй байгааг яаралтай шийдвэрлэх арга хэмжээ авахыг Засгийн газрын холбогдох гишүүдэд даалгалаа.Экспорт, гадаад худалдааг дэмжих төслүүд, эрчим хүчний төслүүд болон аж үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх төслүүдийг эдийн засгийн тэргүүлэх чиглэлээр тодорхойлж, эдийн засгийг төрөлжүүлэх, гадаад валютын нөөцийг нэмэгдүүлэх, төлбөрийн тэнцэлд үзүүлэх сөрөг нөлөөг бууруулах, ажлын байр нэмэгдүүлж, шинээр бий болгох, шинэ дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх ач холбогдол бүхий чухал ач холбогдолтой төслүүдийг нэн тэргүүнд хэрэгжүүлэхээр эрэмбэлжээ.Богд хааны өвлийн ордныг хамгаалах, сэргээн засварлахад Энэтхэгийн Засгийн газартай хамтарнаМонгол Улсын Засгийн газар болон Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Засгийн газар хооронд байгуулах “Богд хааны өвлийн ордныг хамгаалах, сэргээн засварлах” санамж бичигт гарын үсэг зурах эрхийг Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын сайд Ч.Ундрамд олголоо.Санамж бичгийн хүрээнд Богд хааны өвлийн ордныг олон улсын сэргээн засварлалтын түвшинд сэргээн засварлаж, түүх, соёлын үл хөдлөх дурсгалын эх төрх, бүрэн байдлыг хамгаалах, насжилтыг нь уртасгах, бэхжүүлэх, гадаад болон дотоод орчныг нь сайжруулах, дотор орчинд байх үзүүллэг дэглэлтийн төлөвлөгөөг шинэчлэн дотоод, гадаадын үзэгчдийн тав тухыг хангах, соёлын биет өвийн хадгалалт хамгаалалтыг сайжруулах ажлыг гүйцэтгэнэ.Г.Дамдинням: Шатахууны нийлүүлэлт, нөөц хэвийн байгааГазрын тосны бүтээгдэхүүний компанийн нөөцийг 195,880 тонн буюу 30 хоногийн хэрэглээтэй тэнцэх хэмжээнд хүргэж бүрдүүлэх ажлыг 2026 оны нэгдүгээр сарын 31-ний дотор зохион байгуулах арга хэмжээ авч, нөөцийн бүрдүүлэлт, бүтээгдэхүүний чанарт хяналт тавьж ажиллахыг холбогдохж албан тушаалтнуудад даалгалаа. Компанийн нөөц бүрдүүлэх үүрэг хүлээсэн 64 аж ахуйн нэгжүүдтэй компанийн нөөц бүрдүүлэх тухай гэрээ байгуулж, нөөцийн бүрдүүлэлтэд хяналт тавьж, хэрэглэгчдийг газрын тосны бүтээгдэхүүнээр тасралтгүй, найдвартай хангах үйл ажиллагааг зохион байгуулан ажиллаж байна. Шатахууны нийлүүлэлт, нөөц хэвийн байгааг Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням мэдээллээ.Товч мэдээ· "Хүртээмжтэй, тогтвортой аж үйлдвэрийн хөгжлийг дэмжих чиглэлээр 2025-2027 онд хамтран ажиллах тухай Монгол Улс, Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Аж үйлдвэр хөгжлийн байгууллага хоорондын хөтөлбөр"-ийн төслийг хэлэлцэн дэмжээд уг хөтөлбөрт гарын үсэг зурахыг Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэгт зөвшөөрлөө.

Монгол Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгаланд  (2025.09.26) Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Алдаржавхлан Улс төрийн намын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл өргөн мэдүүллээ.  Улс төрийн намын тухай хуулийг 2024 оны нэгдүгээр сарын 01-ний өдрөөс дагаж мөрдөж эхэлсэн. Тус хуулинд улс төрийн нам банкны зөвхөн нэг данстай байхаар зохицуулснаас үүдэн намын шат шатны байгууллагын үйл ажиллагаа санхүүгийн төлбөр тооцоо, мөнгөн гүйлгээтэй холбоотойгоор зогсонги байдалд орох, хугацаа алдах зэргээр хүндрэл үүссэн. Энэ нь улс төрийн намын орлогын эх үүсвэр, зарцуулалт ил тод, нээлттэй байх хуульд заасан шаардлага хангагдах боломжгүйд хүргэж, иргэдийн улс төрийн намын үйл ажиллагаанд оролцох эрхийг бодитой эдлүүлэх эрх зүйн баталгаа хангагдахгүй байна гэж үзжээ. Мөн Улсын Их Хуралд суудал бүхий улс төрийн намуудад санхүүжилт олгох, санхүүжилтийн хэмжээнээс хамаарч намын бусад орлогын хэмжээнд хязгаарлалт тогтоож байгаа нь намын үйл ажиллагаа тогтвортой явуулах, санхүүгийн хувьд дотооддоо бэхжих боломжийг хааж буй хэлбэр гэж хууль санаачлагч тодотгов. Түүнчлэн улс төрийн намын дэргэдэх байгууллагуудын санхүүгийн тайланг нэгтгэх, харъяа байгууллагуудын санхүүгийн мэдээллийг тусгахаар хуульчилсан нь нам санхүүгийн тайлагналын хувьд олон дамжлага дамжихын зэрэгцээ хуульд заасан санхүүжилтийн дээд хэмжээ зөрчигдөхөд хүргэж байна хэмээн танилцууллаа. Иймд Улс төрийн намын тухай хуулийн 26.7, 27.8, 35.4 дэх намын үйл ажиллагааг санхүүгийн хувьд хязгаарлаж буй заалтуудад өөрчлөлт оруулж, Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан иргэдийн эвлэлдэн нэгдэх, улс төрийн намын үйл ажиллагаанд оролцох, эс оролцох эрхийг хангах зорилгоор хуулийн төсөл боловсруулжээ гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ. 

УИХ-ын чуулганы хуралдааны шинэ дэгээр зохион байгуулсан УИХ-ын асуулгын цагт Монгол Улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар танхимын гишүүдийн хамт оролцож, УИХ-ын гишүүдийн асуултад хариуллаа. УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн дагуу өрнөж буй УИХ-ын асуулгын цагаар парламентын түүхэнд анх удаа мэтгэлцээн зохион байгуулсныг Ерөнхий сайд Г.Занданшатар онцлов. УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга О.Цогтгэрэлийн асуултаар Асуулгын цаг эхэллээ. Тэрбээр, шинэ Засгийн газрын 100 хоног тохиож байгаагаас гадна улсын төсвийг УИХ-аар хэлэлцүүлж буй цаг үетэй таарч байна гээд эдийн засгийн бүтцийн хувьд энэ удаагийн төсвийн онцлогийн талаар  тодруулав. Түүний дараа УИХ-ын гишүүн Ө.Шижир, С.Эрдэнэболд, Ц.Туваан, Х.Тэмүүжин, Б.Жаргалан, Ж.Баярмаа, Ц.Мөнхтуяа, Ч.Анар, Д.Энхтүвшин, Х.Баасанжаргал,  Г.Лувсанжамц, П.Ганзориг, О.Батнайрамдал нар асуулт асуулаа. Ерөнхий сайд Г.Занданшатар, Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахдаа парламент бол мэтгэлцээний танхим байх ёстой гэдэг агуулгыг оруулсан. Өнөөдөр парламентын түүхэнд анх удаа  мэтгэлцээний  зарчмаар асуудлыг хэлэлцэх гэж байгаад баяртай байна гэлээ. Түүний хариултуудыг тоймлон хүргэж байна. -Өнөөдөр манай Засгийн газрын 100 дахь хоног тохиож байна. Энэ хугацаанд 30 жилийн хугацааны эдийн засгийн бүтцийг өөрчлөөд, өргөс авсан мэт болгоно гэж байхгүй. Харин уруудаж байсан эдийн засгийг сэргээж, өсөлтийг 5,7 хувьд хүргэж, гадаад валютын нөөцийг 5,7 тэрбум ам.доллар болгож нэмэгдүүллээ, 7-р сард 570 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай байсан төсвийг 50 тэрбумын ашигтай болгосон. -Унаж, живэх гэж буй эдийн засгаа яаж сааруулж зогсоох вэ гэсэн үнэнтэй нүүр тулсан 100 хоногийг үдлээ. Бид энэ хугацаанд борви бохисхийлгүй ажиллаж чадсаны хүчинд эдийн засгийн сэргэлтүүд гарч байна. -Авлигатай тэмцэнэ гэдэг уриа лоозон биш. Бид бодит ажил эхлүүлсэн. Төсвийн авлига, хулгайтай тэмцэхэд хиймэл оюун ухаан ашиглаж эхэллээ. Тухайлбал, Эрдэнэт үйлдвэрийн худалдан авах ажиллагааг хүн биш хиймэл оюун ухааныг ашиглаж хийж байна. Үүнийг төрийн бүх шатны байгууллагуудад нэвтрүүлнэ.-НӨАТ-ын буцаан олголтыг 2 хувиас 5 хувь болж нэмэгдүүлэх замаар иргэдийн  орлогыг нэмэгдүүлж байна. Тухайлбал, НӨАТ-ын буцаан олголтоор 4 ам бүлтэй айл жилдээ 2,5 сая төгрөг буцааж авна гэсэн үг. -Ирээдүй өв сангийн хуулийн заалтаар энэ санд буй хөрөнгийг гадаадын банкинд байршуулна гэж заасныг засах хэрэгтэй байна. Тиймээс дотооддоо 6 хувийн хүүтэй  байршуулж, одоо цагийнханд үр өгөөжөө өгдөг байхаар Үндсэн хуульд тусгасан. -Ирээдүйн өв сангийн хөрөнгийг ирээдүй хойчдоо үржүүлэн үлдээхээс гадна өнөөдрийн тулгамдсан асуудлуудыг шийдэх хөрөнгө болгох хэрэгтэй. Нэн тэргүүнд Үндэсний орон сууцжуулах хөтөлбөр боловсруулан УИХ-д өргөн барихаар ажиллаж байна. 

Улсын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо Эдийн засгийн байнгын хороотой хамтран өнөөдөр (2025.09.17) хуралдлаа. Хамтарсан хуралдаанаар “Шинжээч томилох тухай” Байнгын хорооны тогтоолын төслийг хэлэлцэв. Тогтоолын төсөлд, “Халзан бүрэгтэйн” орд газрын ашиглалт, байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл, эрсдэлийн асуудлаар Улсын Их Хурлаас энэ сарын 23-ны өдөр зохион байгуулах ерөнхий хяналтын сонсголд ажиллах шинжээчдийг томилох асуудлыг тусгасан байна.Холбогдох хууль, тогтоомжид заасны дагуу тогтоолын төслийг хаалттай горимоор хэлэлцэх саналыг Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Баярбаатар гаргав. Түүний гаргасан саналыг Байнгын хороодын хамтарсан хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн тул төслийн хэлэлцүүлгийг хаалттай үргэлжлүүллээ гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар Монгол Улсын 2026 оны төсвийн төслийг танилцуулж, УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд үг хэллээ. Улсын Их Хурлын дарга, эрхэм  гишүүд ээ,Хүн төрөлхтний амьдралд хүнд сорилт үргэлжилж байна. Цар тахлын хар сүүдэр бүрэн арилаагүй. Дэлхийн дэг журам ганхаж, цаг төр үймээнтэй байна. “Төмөр хөшиг” дахин татагдаж, уур амьсгал эрс өөрчлөгдөж, дэлхий нийтээр ган гачиг, гамшиг ээлжилж байна.Ийм тодорхойгүй, таамаглахад бэрх цаг үед бид улс орон, ард түмнийхээ ирэх жилийн ажил амьдрал, ирээдүйг төлөвлөхөөр Та бид энд чуулж байна.Монгол Улсын 2026 оны төсвийн төслийг Та бүхэнд танилцуулж байна.2024 оны сүүлээс нүүрсний үнэ огцом унаж, экспорт хумигдаж, төсвийн орлого тасарч, валютын нөөц багасаж, төгрөгийн ханш суларч, үнийн өсөлт-инфляц нэмэгдсэн. Үүний улмаас эдийн засгийн өсөлт 2025 оны эхний улиралд 2.4 хувь болж хоёр дахин буурсныг та бүхэн санаж байгаа. Хэрэв энэ нөхцөл байдал үргэлжилсэн бол инфляц 15 хувь хүрэх, төгрөгийн ханш 4000 давж сулрах, төсвийн орлого 3.3 их наяд төгрөгөөр тасалдах, төлбөрийн тэнцлийн алдагдал 1.0 тэрбум ам.долларт хүрэх бодит эрсдэл нүүрлэсэн байсан.Шинэ Засгийн газар ийм хүнд сорилттой нүүр тулж, ачааны хүндийг ард түмэн, аж ахуйн нэгждээ үүрүүлэхийн оронд төр өөрөө бүсээ чангалсан.Төрийн үрэлгэн зардлыг танан, 2025 оны төсөвт “Хэмнэлтийн тодотгол” хийж, түүхэндээ анх удаа төсвийн зарлагыг 2.2 их наядаар бууруулсан. Цаг алдалгүй авсан энэ шийдвэр зах зээлийн хүлээлтийг тогтворжуулж, айл өрхийн халаасыг тэмтэрч байсан “шимэгч” үнийн өсөлт саарч, эдийн засгийн өсөлт 2.4-өөс 5.6 хувь хүртэл хоёр дахин нэмэгдлээ. “Эрдэнэс Тавантолгой” ХХК-д долоодугаар сарын 9-нд онцгой дэглэм тогтоосноор ердөө хоёр сарын дотор нүүрсний олборлолт, тээвэр, борлуулалт 1.6 дахин өсөж, экспорт богино хугацаанд сэргэн, орлого, ашиг мэдэгдэхүйц нэмэгдлээ.  Үүний үр дүнд валютын нөөц 5.7 тэрбум ам.долларт хүрч, 7–8 дугаар сард төлбөрийн тэнцэл дараалан ашигтай гарлаа. Эрхэм гишүүдээ, тоо худал хэлдэггүй - энэ бол төсвөө тодотгож хэмнэж чадсан Та бидний хамтын хүчин чармайлтын үр дүн юм. Баялгийн өгөөж ард түмэндээ бүрэн очиход хаана, хэрхэн замхарч байгааг албан тасалгааны цонхоор биш, газар дээр нь очиж тогтоох шаардлагатай. Тиймээс Ерөнхий сайд Тавантолгойд ажиллаж, баялаг монгол хүндээ хүрэхэд тээг болж буй санаатай, санаагүй бодлого, зохион байгуулалтын алдаа, саадыг шууд судлан шинжиллээ.Гарааны 100 хоногтоо Засгийн газар хурж овоорсон бэрхшээлийг бодлогоор, бодит ажлаар даван туулахыг зорьсон. Өнөөдрийг ирээдүйтэй нь хамт тонодог авлига, баялгийн хулгайтай хатуу тэмцэхийн зэрэгцээ баялгийн менежмент, засаглалыг засаж залруулах шаардлага ямар бодит, амин чухал болохыг харууллаа.Эрүүл мэндийн салбар дахь ахиц бол зүгээр нэг үзүүлэлт биш - монгол хүний хувь заяа. Улаанбурханы эсрэг дархлаажуулалтыг богино хугацаанд 95 хувь хүргэснээр өдөрт 600 давж байсан өвчлөл 3–4 болж, 200 дахин буурлаа. Энэ бол хүүхэд бүрийн амьдрал, гэр бүл бүрийн итгэл найдвар. Өргөсөн тангарагтаа үнэнч, бяцхан иргэдийнхээ төлөө нойр хоолгүй зүтгэсэн цагаан нөмрөгт баатрууддаа чин сэтгэлийн талархал илэрхийлье.Өнөөдөр Хойд бүсийн иргэд хот руу биш, нутагтаа хавдрын иж бүрэн төвөөс оношилгоо, эмчилгээ авах боломжтой боллоо. Эрт илрүүлсэн онош бүрийн ард элэг бүтэн амьдрал, амьд явах эрх оршдог. Тиймээс хавдартай тэмцэх нь Монголын төрийн үүрэг, Засгийн газрын онцгой даалгавар билээ.Эрчим хүчний салбарт өндөржүүлсэн дэглэм тогтоож, Засгийн газар шууд хяналтдаа авч, ард түмнээ дааруулахгүй даван туулах бэлтгэлийг урьдчилан хангаж байна.Төрийн данхар бүтцийг цомхотгон, үрэлгэн зардлыг хязгаарлаж, татвар төлөгчдийн мөнгийг тоо, чанараар нь хэмнэх шинэ үе эхэллээ. Яамдын газар, хэлтсийг 81-ээр, агентлагийн удирдлагыг 54-өөр бууруулж, зөвхөн 16 яаманд 168 орон тоо цомхотгов. Уялдаа холбоогүй 29 үндэсний хороо, зөвлөлийг татан буулгаснаар данхайсан бүтэц агшиж, үргүй зардал хумьж, төрийн алба илүү чадварлаг, бүтээмжтэй болох бодит өөрчлөлт эхэллээ.Төрийн өмчит компаниудын удирдлагын орон тоог 200-аар цөөлж, 11.5 тэрбум төгрөгийн зардлыг хэмнэв. Баруун бүсийн эрчим хүчний есөн компанийг дөрөв болгон нэгтгэж, хил, гаалийн шат дамжлагыг 40 хувь бууруулан, бизнесийг боож байсан 55 төрлийн зөвшөөрлийг хүчингүй болгов.Төрийн царцсан өмч, хөрөнгийг ард түмэндээ буцааж, эргэлтэд оруулж байна. “Айлаас эрэхийн оронд авдраа ух” хэмээн, тоосонд дарагдсан үл хөдлөх хөрөнгийг сэргээн сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг болгох шийдвэр гаргаж, иргэдэд ойрхон үйлчилгээ хүргэхээр шийдвэрлэлээ. Дампуурсан банкуудаас төрийн авлагыг буцаан төвлөрүүлж, төрийн өмчийг хамгаалан, олон жил сунжирсан асуудлыг цэгцэлж эхэллээ.Үндэсний баялгийн сангийн хуулийг тууштай хэрэгжүүлж, “Баялагтаа эзэн Монгол” зорилгыг үг биш—үр дүнгээр нотолж байна. Төгрөг нуур, Төмөртэйн овоо зэрэг стратегийн ордуудыг төрд буцаан авч, өгөөжийг нь өргөн олонд хүртээх ажлыг эхлүүллээ. Алдагдсан өмчөө эргүүлэн авах тусам түүний өгөөж иргэн бүрд бодитоор очно.“Оюут” шинэ ордоос 357 сая тонн зэсийн нөөц илэрснээр Эрдэнэт үйлдвэр ирэх зуун жил тогтвортой ажиллах бат бөх үндэс бүрдлээ. Эрдэнэт бол ширгэсэн үнээ биш, зуун дамнах баялгийн булаг гэдгээ дахин нотоллоо. Засгийн газар гарааны 100 хоногтоо эхлүүлсэн амжилтаа бататгаж, стратегийн ордуудын өгөөжийг ард түмэндээ нэмэгдүүлэх хэлэлцээрүүдийг улам эрчимжүүлнэ гэдгийг онцлон хэлье.Хар тахал мэт тархаж буй хар тамхины гэмт хэрэгтэй хатуу тэмцэхээр тусгай мэргэшсэн алба байгууллаа. Бэрхшээл нэгэн зэрэг арилдаггүй. Гэвч эхний 100 хоногт эдийн засгийн сэргэлтийг бодитоор эхлүүллээ. Хэрэв бид ажлын хүндийг дааж, ахиц дэвшлээ бататгаж чадвал Монголын өмнө илүү том боломж, илүү том амжилт угтаж байна.Дэлхийн дэвжээнд тугаа мандуулж буй Монголын охид, хөвгүүдийн адил хамтын хүчээр, нэг Монгол Улс урагшилна.Эрхэм  гишүүд ээ, Ард иргэдийн санал, хэрэгцээ, үнэлгээ, шаардлагад тулгуурлаж, түүхий эдийн үнэ ханш, гадаад дотоодын эрсдэлийг харгалзан тооцсон Монгол Улсын 2026 оны төсвийн төслийг өнөөдөр өргөн танилцуулж байна.Төмөр хатагтай Маргарет Тэтчерийн хэлсэнчлэн: “Төрийн мөнгө гэж байдаггүй, татвар төлөгчдийн мөнгө л гэж байдаг.”Төсөв бол төрийн өмч бус, ард түмний хөлс хүч, хөдөлмөрийн дусал бүрээр бий болсон хуримтлал. Төсвийн зарлага бүрийн ард татвар төлөгчдийн халаас байдгийг төрийн байгууллага, албан тушаалтан бүхэн эрхэмлэн санах учиртай.Тиймээс 2026 оны төсөв бол:Ардын нурууг амрааж, татвар хураамжийн ачааллыг 3–4 их наяд төгрөгөөр бууруулах шинэ эхлэл;Данхар төрийг хумьж, сахилга бат, хариуцлагыг чангалж бататгах шинэ алхам,Өсөлтийг өрх бүрийн үүдээр оруулж, иргэн бүрд хаяглан хүргэх хүний хөгжлийн мега төсөл,Иргэдтэйгээ хамт бичсэн, 240 мянган монгол хүний хүсэл шингэсэн, түүхэнд анхны ардчилсан зөвшилцлийн төсөв юм.Төсвийн төслөө боловсруулахдаа 239.8 мянган иргэнтэй уулзан ярилцаж, санал бодлыг нь сонсон хэлэлцсэн. E-Mongolia системээр санал бодлоо ирүүлсэн 188 мянган иргэний дуу хоолой, хүсэл сонирхлыг тусгалаа. Ард түмний элч төлөөлөгч, эрхэм УИХ-ын гишүүд Та бүхэн иргэдийнхээ санал бодлыг онцгойлон анхаарч, хүндэтгэн харгалзан үзнэ гэдэгт итгэж байна.Ард түмний хүсэл, нийгмийн захиалга тодорхой байна:Эрүүл мэнд, боловсрол, эрчим хүчинд илүү их хөрөнгө оруулах,Хавтгайрсан халамжийг хязгаарлах,Татвар, хураамжийн ачаалал, дарамтыг хөнгөлөхЭнэ гурван чиглэлд монголчууд ам нэгтэй байна.Төсөв бол зүгээр нэг тооны нийлбэр биш. Тэр тоо юу өгүүлж байна вэ гэдэг нь хамгийн чухал. Төсөв бол чанар, өгөөжийн хэмжүүр.Иймээс бид иргэдийнхээ хүсэл, нийгмийн захиалгатай нийцүүлж, эрүүл мэндийн салбарын хөрөнгө оруулалтыг 5.5 дахин, боловсролын салбарын хөрөнгө оруулалтыг хоёр  дахин нэмэхээр төлөвлөлөө. Гадаад зээл, тусламжийг энэ чиглэлд түлхүү чиглүүлж, үр дүнд хүрэхээр тооцлоо.Энэ бол Засгийн газрын 2026 онд ард иргэдээсээ авсан онцгой даалгавар:Хавдар судлалын үндэсний төв-II, Зүрх–судасны үндэсний төвийг шинээр барьж эхлүүлэх,Гэмтэл согогийн үндэсний төвийг өргөтгөн бэхжүүлэх,17 аймгийн яаралтай болон эрчимт эмчилгээний тасгийг иж бүрнээр шинэчлэх;Нийслэлд сургуулийн ачааллыг бууруулах 117 шинэ сургууль, 73 шинэ цэцэрлэг, 32 дотуур байр барих.Хүүхэд бүр дэлхийн монгол иргэний хэмжээнд эрдэм мэдлэг эзэмших, багш бүр хийснийхээ хэрээр цалинжих нөхцөлийг бүрдүүлэхийн тулд боловсролын салбарын урсгал төсвийг 100 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүллээ.Ахмад настнуудынхаа тэтгэврийг үнийн өсөлттэй уялдуулж, дундаж тэтгэврийг 901 мянган төгрөгт хүргэхээр тусгалаа. Хүнээс гал, гэрэл гуйдаггүй болох зорилгоор эрчим хүчний хараат байдлыг бууруулж, 3.9 их наяд төгрөгийн дотоод хөрөнгө оруулалтаар эх үүсвэрээ нэмэгдүүлнэ. Үйлдвэрлэлээ 3.5 сая мегаватт-цагаар нэмэгдүүлснээр импорт багасаж, цахилгаан тасалдал, тарифын дарамт багасна. Монгол хэмээх нэгэн айл хөршөөсөө гэрэл, дулаан гуйдаг биш, өөрөө галаа манадаг, өөрөө галаа бадраадаг байх учиртай.Эрхэм гишүүд ээ,Ерөнхий сайд, эдийн засагч хүний хувьд миний барьж буй томоохон зорилт бол татварын гурав дахь шатны иж бүрэн шинэчлэл юм. Энэ шинэчлэл бол ард иргэд, баялаг бүтээгчдээ бодитоор дэмжиж, татварын ачаалалыг 3–4 их наяд төгрөгөөр хөнгөлөх түүхэн эхлэлтэй төсөв юм.Бид иргэндээ ойрхон энэ шинэчлэлээ өвхөн өөрсдийн санаачилгаар бус олон улс орны сайн туршлага загварууд, эрдэмтэн судлаачид, эдийн засагчид, ргэний нийгмийхээ үнэт санал зөвлөмж, байр сууринд үндэслэн тулгуурлаж хамтран боловсрууллаа.2026 оноос эхний дорвитой алхмаа хийнэ. ·      Иргэн бүрийн сарын нэг сая төгрөг хүртэлх худалдан авалтын НӨАТ-ын буцаан олголт хоёр биш, таван хувь болж нэмэгдэнэ.·      Ингэснээр ард түмний 80 хувь буюу арван монгол хүн тутмын наймынх нь данс, халаасанд 2.5 дахин их үлдэнэ. Ард түмний хармаанд илүү мөнгө үлдэж, НӨАТ-ын ачаа дарамт хоёр дахин багасна.Жишээ нь:·      Сардаа нэг сая төгрөгийн худалдан авалт хийдэг иргэн 20 мянган төгрөг биш, 50 мянган төгрөг буцаан авна.·      Гурван гишүүнтэй өрх гурван сая төгрөгийн худалдан авалт хийдэг бол 60 мянга биш, 150 мянган төгрөг авна.2027 оноос буцаан олголт улам нэмэгдэж, сар бүрийн 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтын НӨАТ бүрэн буцаан олгогдоно. Энэ бол шударга, иргэн төвтэй, эрүүл шинэ татварын тогтолцооны эхлэл юмНӨАТ бол зөвхөн татвар биш, бүртгэлийн систем, сүүдрийг ил гаргах хөшүүрэг. Тиймээс НӨАТ-ын буцаан олголтыг нэмэгдүүлснээр:Далд эдийн засаг гэрэлд гарч, эрүүлжин эмчлэгдэнэ. Төр түмэн нүдтэй болж, ард иргэдийн арын хаалгагүй шууд хараа хяналт тогтоно. Орлого багатай иргэд үр өгөөжийг нь илүү хүртэнэ.Мөн татварын бодлогоороо нийтийн сайн сайхны төлөөх хариуцлагыг дэмжинэ. Жишээлбэл:·      Эрүүл мэнд, боловсролын салбарт хөрөнгө оруулсан хувийн хэвшил борлуулалтын орлогынхоо нэг хувийн татварын хөнгөлөлт эдлэх болно.Энэ бол төр, хувийн хэвшил, иргэн гурвын хамтын шинэ соёлын эхлэл юм. Шийтгэдэг бус зөвлөдөг, хаадаг бус сэргийлдэг, дарамталдаг бус дэмждэг хүнлэг татварын тогтолцоонд шилжинэ.Татварын шинэчлэлийн багц хуулийн төсөл D-Parliament цахим системд ил тод байршсан. Хүссэн хэн бүхэн гар утаснаасаа санал өгч, хэлэлцүүлэгт оролцож болно.Эрхэм гишүүд Та бүхэн иргэнээ дээдэлсэн энэхүү иж бүрэн татварын шинэчлэлд ард түмэнтэйгээ нэг тал болж, ажил хэрэгчээр хамтран ажиллана гэдэгт миний итгэл дүүрэн байна.Эрхэм гишүүд ээ,Үндэсний баялгийн сан бол өвөг дээдсээс өвлүүлсэн, эх орны үүц нөөц, иргэн бүрийн үнэт өв, өргөн олон түмний хамтын хуримтлал билээ.Засгийн газар үндэсний баялгийг өсгөн арвижуулж, “Баялагтаа эзэн Монгол” эрхэм зорилгыг үгээр бус үйл хэргээр, амлалтаар бус ажлын үр дүнгээр нотлон харуулахын төлөө ухрахгүй тэмцэж, урагшлан зүтгэх болно. Энэ хүрээнд Тавантолгойн бүлэг ордын ашиглагдаагүй нөөцийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, баялгийн өгөөжийг иргэддээ шударгаар, тэгш хүртээх зарчимд тулгуурлан Үндэсний баялгийн санг арвижуулна.Хуримтлагдсан баялгаа эрүүл мэнд, боловсрол, орон сууц зэрэг иргэдийн амин чухал хэрэгцээнд зориулах нь Засгийн газрын онцгой даалгавар байх болно.Ипотекийн тогтолцоог шинэчилж, тусгайлсан Орон сууцны банк байгуулж, олон айл өрхийн өмнө шинэ орон сууцны үүд хаалгыг нээх болно. Хүү багатай, босго намтай, урт хугацаатай зээлийн шинэ тогтолцоог төр, хувийн хэвшил, олон улсын байгууллагуудын хамтын ажиллагаагаар бий болгоно.“Морин цагт шинэ сууц руугаа нүүн орох” баярт өдөр Монгол айл бүрт тохиохын төлөө бид тууштай ажиллана. Орон сууц бол зөвхөн барилга байшин биш. Энэ бол монгол айл өрхийн амьдрах орчин, ажилгүйдэл, ядуурал, агаарын бохирдол, гэр бүл салалт зэрэг олон асуудлын уг шалтгааныг шийдэх түлхүүр юм.Улс орны хөгжил дэвшил, аюулгүй байдлын өөр нэг түлхүүр бол зам, дэд бүтэц. Өргөн уудам нутагтай Монгол оронд тээвэр, логистикийн гацаа бөглөө арилахын хэрээр цаг, мөнгө хэмнэж, эдийн засгийн судсыг тэлнэ. 2026 онд бүсчилсэн хөгжлийн замын бүтээн байгуулалтыг эрчимтэй үргэлжлүүлж, 1.2 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар 3,122 км зам, 3,159 метр гүүр шинээр барьж, засварлана.Авто замын хөрөнгө оруулалт бол салбар бүрийг зах зээлтэй холбох амьд судас юм. Замын-Үүд, Гашуунсухайт, Боршоо, Сүхбаатар, Алтанбулагийн боомтын хүчин чадлыг 2–3 дахин нэмэгдүүлсэн бол, 2026 онд Бичигт, Цагаандэл-Уулын өргөтгөл, шинэчлэлийг эхлүүлж, Цагааннуур, Булган, Хавиргын шинэ боомтыг Азийн хөгжлийн банкны дэмжлэгтэйгээр барьж эхэлнэ.Эрхэм УИХ-ын гишүүд ээ,2026 оны төсөв бол эдийн засаг дахь данхар төрийн давилуун, давруу оролцоог багасгаж, төрийг байр байранд нь байлгах шинэ эхлэл юм.Төр булаагч бус - чөлөөлөгч байх учиртай. Төрийн оролцоо ихдэх тусам хувийн хэвшил шахагдаж, боломж хумигддаг. Харин төрийн оролцоо багасахын хэрээр хувийн хэвшил тэлж, хүчтэй болдог нь энгийн бөгөөд бодит зүй тогтол.Тиймээс 2026 оны төсөв бол төрийн зуршлыг хазаарлаж, хувийн хэвшлийг чөлөөлөх замын зураг юм. Ардын намын анхны дарга Солийн Данзангийн “Иргэн баян бол улс баян” хэмээх зуун жилийн өмнө хэлсэн үг өнөөдөр түүхийн хуудсанд бус, төрийн бодлогын зүрхэнд дахин бичигдэж байна. Энэ бол өнгөрсөн түүх биш, өнөөдрийн хийх ажил, биелүүлэх үүрэг юм.Засгийн газар өдөр тутмын ажлынхаа төвд үргүй зардлыг танах, сахилга хариуцлагыг чангалан тогтоох бодлогыг тавьсан. Тиймээс:·      ДНБ-ий 35.1%-ийг эзэлж байсан төсвийн зарлагыг 32.2% болгон бууруулна.·      Урсгал зардлыг 26.6%-аас 24% болгон танаж, сахилга бат, хариуцлагыг бэхжүүлнэ.Ашиг бус алдагдал үйлдвэрлэдэг төрийн өмчит компаниудыг татан буулгаж, нэгтгэн цомхотгож, зах зээлд чөлөөт өрсөлдөөний орон зайг нээж өгнө. Үр дүнд нь төрийн өмчит компаниудын тоо 109-өөс 87, төрийн албан хаагчдын тоо 230 мянгаас 218 мянга болж буурна.Мөн 2026 оноос төрийн өмчит компаниудын худалдан авалтыг бүрэн цахимжуулж, хүний оролцоог багасгаж, хиймэл оюун ухааныг нэвтрүүлж эхэлнэ.Эрдэнэт үйлдвэр худалдан авалтдаа хиймэл оюун ухааныг туршин эхэлсэн нь ил тод, эрүүл шударга засаглалыг тогтоон бэхжүүлэхэд гаргасан бодит жишээ, сайн санаачилга болж байна. Монголчууд бид уул уурхайн түүхий эдийн үнэд хэт найдсан түүхээ өөрчлөх учиртай. Байгалийн баялгаас гадна эдийн засгаа олон тулгууртай болгож, бизнес эрхлэгчдээ хөрөнгө, зах зээл, дэд бүтцээр дэмжинэ.Аялал жуулчлал бол нэг долларыг хоёр болгон өсгөдөг, 600 гаруй мэргэжлийн хүнд шууд орлого олгодог, нүүдлийн өв соёлоо дэлхийд таниулах үнэт салбар. Энэ салбарт 267 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж, 150 гаруй ААН-ийн дэд бүтэц, үйлчилгээний чанарыг сайжруулна.“Хүнс эрүүл бол хүн эрүүл, хүн эрүүл бол Монгол Улс хүчирхэг байна.” Иймээс хүнсний гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүнээр дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангахын зэрэгцээ экспортын боломжоо тэлнэ.Малын тоо толгой өсөн үржиж байгаа ч үр шим нь ахихгүй, “цагаан алт” ноос, ноолуур, арьс ширээ жалганд хаяж, улмаар жил бүр 190 сая ам.долларын ноолууран хувцас, арьс ширэн бүтээгдэхүүнийг гадаадаас импортолж байна.  Энэ бол гашуун үнэн. Тиймээс малчид, тариаланчдынхаа хүч хөдөлмөрийг бодит өгөөж болгохын тулд “Цагаан Алт”, “Шинэ хоршоо”, “Атрын IV аян” зэрэг бодлого, хөдөлгөөнөө үр дүнтэй үргэлжлүүлнэ. Ирэх онд 995.7 тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг 15 мянга гаруй иргэн, аж ахуйн нэгж, хоршоодод олгож, үйлдвэрлэл, бүтээн байгуулалтыг бодитоор дэмжинэ.Эрхэм гишүүд ээ,Монгол Улсын 2026 оны төсөв бол 240 мянган иргэний хүсэл зорилго, санал зөвлөмжөөр баяжсан, ардчилсан зөвшилцлийн төсөв юм.Энэ бол татварын ачааллыг ард түмний нуруунаас хөнгөлж, данхар төрийн оролцоог хумьж, хүн чанартай бодлогын шинэчлэл эхлүүлсэн төсөв юм.Бид 2026 оны төсвийг мөнгөний бодлоготой уялдуулснаар:Эдийн засгийн өсөлтөө 5.7%-д хүргэх,Цалин орлогыг хумслагч инфляцын долоон  хувиас давуулахгүй хазаарлах,Экспортыг 16.7 тэрбум ам.долларт хүргэх зорилтуудыг дэвшүүлж байнаТөсвийн орлогоо 31 их наяд 600 тэрбум төгрөг, төсвийн зарлагаа 32 их наяд 980 тэрбум төгрөг, төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцлийг нэг их наяд 380 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай байхаар тооцлоо.Гадаад зах зээл, түүхий эдийн үнийн төлөв, дотоод эдийн засгийн эрсдэл, боломжийг нягт харгалзан төсвийн орлогоо аль болох бодитой, хэрэгжихүйц байдлаар төлөвлөхийг зорилоо.Улсын төсөв бол Монгол хэмээх нэгэн их өрх айлын орлого зарлага, амьдрал ахуй ямар байхыг шийдэх хууль билээ.Улсын төсөв бол эмч, багш, төрийн албан хаагчдын цалин хөлс, эмнэлгийн эм тариа, сургууль, цэцэрлэг, айл өрхийн гэрэл дулаан билээ. Татвар төлөгчийн хөдөлмөрийн дусал бүр зөв зарцуулагдаж, ард иргэдийн амьдралд бодит өгөөжөө өгөх ёстой. 2026 оны төсөв бол тоо бус чанар, мөнгө бус хүн, хэлбэр бус агуулгыг эрхэмлэсэн хүний хөгжлийн мега төслийн үндэс юм.Ард түмний элч төлөөлөгч болсон эрхэм гишүүд ээ, 200 мянга гаруй иргэнийхээ санал, хүсэл эрмэлзлийг шингээсэн ардчилсан зөвшилцлийн төсвийг улс орныхоо язгуур эрх ашгийг эрхэмлэн дээдэлж, хамтдаа хэлэлцэн баталж, ирээдүйгээ хамтдаа бүтээцгээе.Мөнх тэнгэрийн хүчин дор Монгол Улс мандан бадрах болтугай.Анхаарал тавьсанд Та бүхэнд баярлалаа.

Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар хэлэлцсэн асуудлууд: Онцгой байдлын байгууллагын алба хаагчийн онцгой нөхцөлийн нэмэгдлийг 40 хувь болголоо"Онцгой байдлын байгууллагын алба хаагчид албан ажлын онцгой нөхцөлийн нэмэгдэл олгох журам"-д өөрчлөлт оруулж, "30 хувиар" гэснийг "40 хувиар" гэж өөрчиллөө. Тогтоолыг 2026 оны нэгдүгээр сарын 01-нээс дагаж мөрдөх бөгөөд шаардагдах зардлыг жил бүрийн улсын төсөвт тусгах юм. Сүүлийн жилүүдэд манай улсад тохиолдох гамшиг, аюулт үзэгдэл, ослын тоо, давтамж нэмэгдсэнээр нэг алба хаагчид ногдох ажлын ачаалал эрс өсжээ. Онцгой байдлын байгууллагын алба хаагчдын цалин хөлс, нийгмийн баталгааг дээшлүүлэх, албандаа итгэх итгэл, тогтвор суурьшилтай ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор албан ажлын онцгой нөхцөлийн нэмэгдлийг тухайн алба хаагчийн албан тушаалын сарын үндсэн цалингийн 40 хувиар тооцож, сар бүр олгохоор тогтоолд тусгажээ. Улсын хэмжээнд 2020-2025 оны байдлаар нийт 25095 удаагийн гамшиг, аюулт үзэгдэл, осол тохиолдсоны улмаас 3422 хүний амь нас эрсдэж, 8.2 сая гаруй толгой мал хорогдон, 12286 гэр, орон сууц барилга эвдэрч 30,7 сая га талбай түймэрт өртжээ. Аврах ажиллагаанд нийт 232045 хүн 53092 техниктэйгээр ажиллаж 140 тэрбум төгрөг зарцуулж, гамшиг, ослын улмаас нийт 11 их наяд 271 тэрбум төгрөгийн хохирол учирчээ. Онцгой байдлын байгууллагын алба хаагчид сүүлийн таван жилд 33.3 мянга гаруй иргэний амь нас, иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагын 1.4 их наяд төгрөгийн эд хөрөнгийг гамшиг осол, аюулт үзэгдлээс авран хамгаалсан байна.ЦЕГ-ын Хар тамхитай тэмцэх газрыг бие даасан алба болгон өргөжүүллээЗасгийн газрын “Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хууль бус эргэлттэй тэмцэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” 2025 оны долоодугаар сарын 23-ны 29 дүгээр тогтоолоор Цагдаагийн ерөнхий газрын Хар тамхитай тэмцэх газрыг бие даасан байгууллага болгоход холбогдох судалгаа хийхийг үүрэг болгосон. Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын эргэлтэд хяналт тавих тухай хууль, Эрүүгийн хууль, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль болон бусад холбогдох хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах шаардлага үүсэж байна.  Иймд хууль эрх зүйн орчин бүрдэх хүртэл Хар тамхитай тэмцэх газрыг бие даасан алба болгон өргөжүүлэхээр шийдвэрлэлээ. Мөн Цагдаагийн төв байгууллагын харьяа алба болох “Мөрдөн байцаах алба”-ны нэрийг “Мөрдөн шалгах алба”, “Хэрэг бүртгэх алба”-ны нэрийг “Гэмт хэрэг, зөрчил шалгах алба” гэж өөрчилллөө. Улсын хэмжээнд 2021-2025 оны эхний хагас жилд мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодистой холбоотой 1021 гэмт хэрэгт 987 иргэн холбогджээ. Энэ оны эхний хагас жилийн байдлаар 112 гэмт хэрэг бүртгэгдэж, 97 иргэн яллагдагчаар шалгагдсан нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 4.5 хувиар өссөн байна.Мансууруулах бодистой холбоотой гэмт хэрэгт холбогдогчдын 51 хувийг 13-25 насны хүүхэд, залуучууд эзэлж байна.Тарваган тахал өвчний дэгдэлтийн үед хариу арга хэмжээнд шаардлагатай зардлыг Эрүүл мэндийн сайдын багцаас гарганаХөвсгөл аймагт бүртгэгдсэн тарваган тахал өвчний дэгдэлтийн нөхцөл байдал, авч  хэрэгжүүлж буй хариу арга хэмжээний талаар Эрүүл мэндийн сайд Ж.Чинбүрэн танилцууллаа. Дэгдэлтийн үед хариу арга хэмжээнд шаардлагатай эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, оношлуур, хүний нөөц бүрдүүлэх, бэлэн байдлаа ханган ажиллах, хариу арга хэмжээнд шаардлагатай зардлыг сайдын багцаас санхүүжүүлэхийг Эрүүл мэндийн сайд Ж.Чинбүрэнд даалгалаа.Тарваган тахал өвчний хариу арга хэмжээний нөөцийн бэлэн байдлыг ханган оношилгоо, эмчилгээний чадавхыг сайжруулж, авто тээврийн шалган нэвтрүүлэх цэгүүдэд тавьж буй хяналтыг чангатгаж ажиллахыг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нарт үүрэг болгов. Хөвсгөл аймагт 2025 оны есдүгээр сарын 09-ний 20:00 цагийн байдлаар гурван тохиолдол эмнэлзүйн шинж тэмдэг, тархвар судлал, лабораторийн молекул биологийн шинжилгээгээр эерэг гарч, нэг хүн нас барж, хоёр хүний биеийн байдал дунд зэрэг байна. Батлагдсан гурван тохиолдлын нэгдүгээр хавьтлын 104 хүний  56 нь эмнэлэгт, 46 нь гэртээ тусгаарлагдаад байна.

Монгол Улсын төр өөрийн хөрөнгөөр хайгуул хийж, 1990 оноос үйл ажиллагааг нь эхлүүлсэн Төмөртэйн овооны цайрын ордыг үгсэн хуйвалдах замаар тусгай зөвшөөрлийг нь авч, ногдол ашиг хэлбэрээр их хэмжээний хөрөнгө хувьдаа завшсаар байгаа этгээдүүдийн үйлдлийг хуулийн дагуу шалгаж, төрд учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх асуудлаар Улсын ерөнхий прокурорт хандахыг ЗГХЭГ болон Хууль зүй, дотоод хэргийн яаманд Ерөнхий сайд Г.Занданшатар даалгалаа.Мөн Үндсэн хуулийн 6.2 дахь заалтыг үндэслэн Төмөртэйн овооны цайрын ордод тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч хамтарсан компанийн Монгол Улсын нэр бүхий иргэдийн эзэмшилд байгаа 50 хувийн хувьцааг хуульд нийцүүлэн шилжүүлэх замаар “Эрдэнэс Монгол” ХХК-д хариуцуулж, ордын үр өгөөжийг Үндэсний баялгийн санд төвлөрүүлэх ажлыг зохион байгуулахыг ЗГХЭГ, “Эрдэнэс Монгол” ХХК-д даалгав.Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын нутаг дэвсгэрт байрлах Төмөртэйн овооны цайрын орд нь 7 сая 689.5 мянган тонн хүдрийн нөөцтэй. УИХ-аас баталсан стратегийн ач холбогдол бүхий 16 ордын нэг юм. Тус ордод 1975-1979 онд улсын төсвийн 571.000 ам.долларын хөрөнгөөр хайгуул хийж, нөөцийг нь тогтоож байжээ. Улмаар уг ордыг түшиглэн 1990-1992 онд 24 айлын орон сууцны гурван барилга, уурын зуух, 140 ортой цэцэрлэг, агуулах, лаборатори, харуулын байр, ДГ-72 маркийн гурван агрегат бүхий цахилгаан станц, 10 машины граж, 1 км орчим урттай эрчим хүчний шугам зэрэг бүтээн байгуулалтыг өнөөгийн үнэ цэнээр 31.5 тэрбум төгрөгийн зээлээр санхүүжүүлсэн байна.Хятадын нэр бүхий корпорацийн 1995 онд боловсруулсан ТЭЗҮ-ээр тус ордоос жилд 68.2 мянган тонн 50 хувийн агуулгамжтай цайрын баяжмал гаргаж, 18.5 сая ам.долларын бүтээгдэхүүн боловсруулж, 6.2 сая ам.долларын ашигтай ажиллана гэж тооцоолжээ. Тухайн үеийн 6.2 ам.доллар нь өнөөгийн ханшаар 45.9 тэрбум төгрөг юм.Эдийн засгийн хувьд ийм өндөр ашигтай энэхүү ордыг 1995 оноос “Монгол эрдэнэ” улсын үйлдвэрийн газрын удирдлагууд БНХАУ-ын нэр бүхий компанитай хамтран ашиглах асуудлаар хэлэлцээ хийж байсан ч уг хэлэлцээрийг гардаж байсан Монголын талын эрх бүхий албан тушаалтнууд ордын тусгай зөвшөөрлийг өөрсдийн байгуулсан хувийн компанидаа шилжүүлсэн байна.“Монгол эрдэнэ” улсын үйлдвэрийн газар ордын тусгай зөвшөөрлийг “Метал импекс” ХХК-д 1997 онд шилжүүлжээ. Дараа жил нь “Метал импекс” ХХК нь Хятадын өнгөт төмөрлөгийн зураг төслийн компанитай хамтарч “Цайрт минерал” ХХК-ийг байгуулж, Төмөртэйн овооны ордын тусгай зөвшөөрлийг шилжүүлсэн байна.Ингэхдээ “Монгол эрдэнэ” улсын үйлдвэрийн газрын захирал, дэд захирал, ерөнхий нягтлан бодогч, үйлдвэрийн дарга, Геологи, уул уурхайн үйлдвэрийн яамны ажилтан болон АМГТХЭГ-ын даргын албан тушаалыг хашиж байсан хүмүүс тухайн үед мөрдөгдөж байсан Төрийн албаны тухай хуулийн 4.3, Эрүүгийн хуулийн 4.2.3, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 4.2-ийг тус тус зөрчсөн байж болзошгүй байна.“Цайрт минерал” ХХК нь улсын төсвөөс хайгуулын ажилд зарцуулсан 571.000 ам.долларын зардлыг нөхөн төлөх гэрээний үүргээ биелүүлээгүй, ЗГ-ын тогтоолыг зөрчиж, төлбөрийн хэмжээг 434.936 ам.доллараар бууруулсан болохыг 2007 онд Үндэсний аудитын газар тогтоож байжээ.“Цайрт минерал” ХХК-ийн хувь эзэмшигчид 2007 оны нэгдүгээр сараас ногдол ашиг хүртэж эхэлсэн бөгөөд энэ хугацаанд “Метал Импекс” ХХК-ийг үүсгэн байгуулсан нэр бүхий таван иргэн нийтдээ 107.1 сая ам.доллар, 94.6 тэрбум төгрөгийн ногдол ашиг авсан байна. 107.1 сая ам.доллар өнөөдрийн ханшаар 385.1 тэрбум төгрөг бөгөөд төгрөгөөр авсан ногдол ашиг дээр нэмж тооцвол 479.1 тэрбум төгрөг юм.Албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, үгсэн тохирч зохион байгуулалттайгаар стратегийн ордын тусгай зөвшөөрлийг өөрсдийн байгуулсан хувийн компанидаа шилжүүлж авсан үйлдлийг АТГ-т шалгуулахаар боллоо.Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийгдсэн стратегийн орд газрууд хэрхэн, яаж хувьд шилжсэн, энэ явцад хуулийн зөрчил бий эсэхийг нягталж шалгах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн үр дүн ийнхүү эхнээсээ гарч байна.

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар Засгийн газрын гишүүдтэй хариуцлагын гэрээ байгууллаа. Энэхүү хариуцлагын гэрээ нь 4 зүйл, 22 заалттай бөгөөд Засгийн газрын бүрэн эрхийн хугацаанд хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж, гэрээний биелэлтийг жил бүр 12 дугаар сарын 31-ний дотор багтаан дүгнэж байх юм. Ерөнхий сайд Г.Занданшатар “Монгол Улсын Үндсэн хуульд “ардчилсан ёс, шударга ёс, эрх чөлөө, тэгш байдал, үндэсний эв нэгдлийг хангах, хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн” гэж заасан. Үндсэн хуулийн энэхүү зарчмыг Монгол Улсын иргэн хэн бүхэн чанд мөрдөх ёстой бөгөөд миний бие Монгол Улсын Ерөнхий сайдын хувьд хүн төвтэй хөгжил, ёс зүйт төр, “Нэг бодлого-нийтийн зүтгэл” уриаг төр, түмний төлөөх их үйл хэрэгт үндсэн чиг шугамаа болгож, эв нэгдэл, итгэлцэл дээр суурилан ажиллахын тулд Засгийн газрын гишүүдтэйгээ хариуцлагын гэрээ байгуулж байна. Ерөнхий сайдын хувьд Засгийн газрын гишүүдтэй хариуцлагын гэрээ байгуулж ажиллах зарчим олон улсад төдийгүй, манай улсад ч жишиг болсон бөгөөд энэ нь хууль хүн бүхэнд тэгш үйлчлэх, шударга ёсыг тогтоох, иргэддээ тэгш боломж олгох, хууль дээдлэх, ёс зүйн хэм хэмжээг эрхэмлэн сахих үлгэрлэл болно” гэв.Монгол Улсын хууль, тогтоомжийг зөрчсөн буюу төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим, Ерөнхий сайдын бодлого, шийдвэрийн эсрэг үйлдэл гаргасан болон танхимын зарчим баримталж ажиллагаагүй тохиолдолд сахилгын шийтгэл хүлээлгэх, эсхүл Засгийн газрын гишүүнээс огцруулах хариуцлагын арга хэмжээг авах болно гэдгийг Ерөнхий сайд онцоллоо. 

Монгол Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хяналт шалгалтын газраас улсын тусгай хамгаалалтад авсан газар нутгийн хил заагийг тогтоох, Улсын Их Хурлын тогтоолын биелэлтийг хангах асуудлаар холбогдох яамд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын төлөөллийг оролцуулсан уулзалтыг өнөөдөр /2025.08.26/ зохион байгууллаа.Улсын Их Хурлын Тамгын газрын дэд дарга Ү.Амарбат “Зарим газар нутгийг тусгай хамгаалалтад авах тухай”, Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 41, “Зарим газар нутгийг тусгай хамгаалалтад авах тухай” Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 46,  “Зарим газар нутгийг тусгай хамгаалалтад авах тухай” Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 47 дугаар тогтоолын биелэлттэй танилцах, санал дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсэг Улсын Их Хурлын даргын 321 дүгээр захирамжаар байгуулагдаж, Улсын Их Хурлын гишүүн М.Ганхүлэг ахлан ажиллаж байгаа талаар оролцогчдод мэдээлэл танилцуулж, тус ажлын хэсгийн хүрээнд мэдээлэл солилцон цаашид хэрэгжүүлэх ажлын санал солилцохоор уулзалт зохион байгуулж буйг танилцуулав.Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 41, Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 46, 47 дугаар тогтоолын хүрээнд байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын ангиллаар тусгай хамгаалалтад авсан 19 газрын хил зааг тогтоохыг Монгол Улсын Засгийн газарт даалгасан бөгөөд өнөөг хүртэл хил зааг батлагдаагүй байгаа хэмээн Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын албан үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Т.Золбаяр дурдаад, өмнөх онуудад хэрэгжүүлсэн ажлын талаар мэдээлэл хийв.Улсын тусгай хамгаалалтад авахтай холбогдуулан өмнө нь олгогдсон ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн нөхөх олговрын асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх талаар болон цаашид хил зааг тогтоох асуудалтай холбогдуулан зөвшилцөлд хүрч ажиллах асуудлаар Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яамны Геологийн бодлогын газрын дарга Х.Санчигдорж танилцуулсан юм.Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын зүгээс байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хил заагийг урьдчилж тогтоон, одоогоор ямар нэгэн маргаан үүсээгүй газар нутгийн хил заагийг Засгийн газрын нэгдсэн хуралдаанд танилцуулан шийдвэрлэх, ашигт малтмалын хайгуулын болон, ашиглалтын талбайг эргэн хянах, орон нутгийн  саналыг харгалзан салбарын яамд зөвшилцөн дахин Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх талаар санал гаргав.Түүнчлэн Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн яаманд байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хил зааг тогтоох үүрэг бүхий ажлын хэсэг өмнөх онуудад ажилласан аж. Энэхүү өмнөх ажлын хэсгийн дүгнэлтийг шинэчлэх чиглэлээр Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яамтай хамтран ажиллахаар төлөвлөж буй талаар тус яамны Байгалийн нөөцийн бодлогын хэрэгжилтийн газрын дарга Н.Уранчимэг мэдээлэл өглөө.Уулзалтын үеэр Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яам болон Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн яам хамтран ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж, байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хил зааг, ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын талбайн хил заагийг орон нутгийн саналыг харгалзан хамтран тогтоож нэгдсэн дүгнэлт гаргах, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын зүгээс биелэлтэд хяналт тавин, мэргэжил арга зүйгээр хангаж ажиллан, ажлын явцын талаар тухай бүр эргэн  танилцуулахаар тогтов.

Улсын Их Хурлын дэд дарга Х.Булгантуяа АНУ-ын Конгрессын Төлөөлөгчдийн танхимын гишүүн Эд Кейс, Ами Бера, Доктор Нил Данн, Сара Якобс, Жонатан Л.Жексон нарын төлөөлөгчдийг  /2025.08.25/ хүлээн авч уулзлаа.Уулзалтын эхэнд Улсын Их Хурлын дэд дарга Х.Булгантуяа АНУ-ын Конгрессын гишүүдтэй уулзаж буйдаа баяртай байгаагаа илэрхийлж, АНУ нь Монгол Улсын чухал “гуравдагч хөрш” бөгөөд стратегийн түншлэлийн хувьд онцгой байр суурь эзэлдэг гэдгийг тодотгов. Мөн хоёр улс газарзүйн хувьд алслагдмал хэдий ч АНУ манай орны ардчилал, зах зээлийн эдийн засгийг хоёр намын бодлогоор тууштай дэмжсээр ирсэнд талархаж байна гэлээ. Түүнчлэн сүүлийн үеийн өндөр түвшний харилцан айлчлалууд, хоёр болон гурван талт механизмуудын ачаар улс төрийн харилцаа улам бэхжиж, бүс нутгийн болон олон улсын хүрээнд хамтын ажиллагаа гүнзгийрч байгааг тэмдэглэв.Тэрбээр энэ оны 5 дугаар сард United Airlines компанийн Токио-Улаанбаатар чиглэлд нислэг хийж эхэлснийг дурдаад, “Хариуцлагатай аялцгаая” кампанит ажлыг хамтран хэрэгжүүлсэн нь дэвшил авчирсныг тодотгосон юм.Цаашид эрчим хүч, стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмал, аялал жуулчлал, сансар судлал зэрэг салбаруудад хамтран ажиллах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлэв.  АНУ-ын Конгрессын Төлөөлөгч Эд Кейс хамтын ажиллагааны хүрээнд судалгааны бүлэг байгуулах, Монгол Улсад оруулах хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх боломжийг эрэлхийлэх болно гэдгээ илэрхийлсэн бөгөөд манай улсын парламент дахь эмэгтэй гишүүдийн эзлэх хувь АНУ-ын Конгрессын танхимаас дээгүүр байгааг сайшааж, парламентын ардчиллыг бэхжүүлэхэд хамтран ажиллана хэмээлээ. Уулзалтад Улсын Их Хурлын гишүүн С.Эрдэнэболд, О.Саранчулуун, Ч.Анар, А.Ундраа нар оролцсон юм.Монгол Улс, Америкийн Нэгдсэн Улсын хооронд 1987оны 01 дүгээр сарын 27-нд дипломат харилцаа тогтоосон билээ гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн ивээл дор зохион байгуулж буй Дэлхийн бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн чуулга уулзалт “Шангри-Ла” зочид буудалд /2025.08.25/ эхэллээ.“Урам зориг өгөх-нөлөөлөл үзүүлэх, хөрөнгө оруулах” (Inspire-Impact-Invest) гэсэн уриатай энэ чуулга уулзалтад 25 улсын 230 гаруй төлөөлөгч оролцож байна.Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх чуулга уулзалтыг нээж хэлсэн үгийг хүргэж байна.МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ УХНААГИЙН ХҮРЭЛСҮХ:Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө,Хүндэт бизнес эрхлэгч, хөрөнгө оруулагч, манлайлагч эмэгтэйчүүд ээ,Эрхэм хүндэт хатагтай, ноёд оо,Дэлхийн бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн чуулга уулзалтад оролцохоор мөнх хөх тэнгэрийн орон манай сайхан улсыг зорин ирсэн бизнес эрхлэгч, баялаг бүтээгч Та бүхэнд энэ өдрийн мэндийг өргөн дэвшүүлье.Эмэгтэйчүүд Та бүхэн бол өрх гэрийн сайн сайхан амьдралд төдийгүй улс орны хөгжил цэцэглэлт, нийгмийн амар амгаланг бүтээхэд онцгой чухал үүрэг гүйцэтгэдэг эрхэм хүмүүс билээ.Монголчууд бид эрт дээр үеэс эх хүнийг эрхэмлэн дээдэлж, эмэгтэйчүүдээ хүндэтгэн хайрлаж, тэдний хатан ухаан, торгон мэдрэмж, энэрэнгүй сэтгэл, алдар гавьяа, үйл хэргийг нь алдаршуулж ирсэн сайхан уламжлалтай ард түмэн.Манай улс энэхүү түүхэн уламжлалаа улам бүр баяжуулан хөгжүүлж, хүний эрх, жендерийн эрх тэгш байдлыг эрхэмлэн дээдэлж, эмэгтэйчүүдийн оролцоог нийгэм, улс төр, эдийн засгийн бүхий л түвшинд нэмэгдүүлэхийг төрийн бодлогынхоо нэгэн чухал зорилт болгосоор ирсэн.Энэ бодлогын хүрээнд Монгол Улс эмэгтэйчүүдийн нийгэм, улс төрийн манлайлал, үүрэг оролцоог бүх түвшинд нэмэгдүүлэх зорилгоор сүүлийн жилүүдэд олон улсын чуулга уулзалтуудыг өөрийн эх орондоо тогтмол зохион байгуулж байна.Тухайлбал, 2022 онд Энхийг сахиулагч эмэгтэйчүүдийн олон улсын бага хурал, 2023 онд Гадаад хэргийн эмэгтэй сайд нарын уулзалт, 2024 онд НҮБ-тай хамтран Дэлхийн эмэгтэйчүүдийн чуулга уулзалтыг Улаанбаатар хотноо амжилттай зохион байгуулсан.Тэгвэл энэ удаа “Урам зориг өгөх, нөлөөлөл үзүүлэх, хөрөнгө оруулалт хийх” гэсэн уриан дор Дэлхийн эмэгтэй бизнес эрхлэгчдийн чуулга уулзалтыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор зохион байгуулж байна.Дэлхий нийтээрээ улс төр, нийгэм, эдийн засгийн олон сорилт, бэрхшээлтэй нүүр тулж буй энэ он жилүүдэд ажлын байраа хадгалан, бизнесээ амжилттай эрхэлж, улс орныхоо төдийгүй дэлхийн эдийн засгийн хөгжил дэвшилд чухал хувь нэмэр оруулж буй бизнес эрхлэгч, баялаг бүтээгч, хөрөнгө оруулагч эмэгтэйчүүд Та бүхэнд чин сэтгэлийн талархал илэрхийлье.Эрхэм хүндэт бизнес эрхлэгчид ээ,Эмэгтэйчүүдийн бизнест санхүүгийн дэмжлэг, хөрөнгө оруулалт хийснээр бизнесийг нь өргөжүүлэн хөгжүүлэхээс гадна гэр бүл, орон нутгийн иргэдийн амьжиргааг сайжруулах, улс хоорондын худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх, тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг ханган хэрэгжүүлэхэд чухал нөлөөтэй байдаг.Бизнес эрхэлж буй эмэгтэйчүүд өнөөдөр бичил, жижиг, дунд үйлдвэрлэл, инновац, ногоон эдийн засаг, орон нутгийн хөгжил зэрэг олон салбарт манлайлж, нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлан, Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг ханган хэрэгжүүлэхэд үлгэр дуурайл болон ажиллаж байгааг онцлон тэмдэглэхэд таатай байна.Хөгжиж буй орнуудын хөдөлмөрийн зах зээл дээрх жендерийн зөрүүтэй байдлыг бууруулахад эдгээр орны эдийн засаг 8 орчим хувиар, харин жендерийн тэгш байдлыг бүрэн хангахад эдийн засаг 23 хувиар тэлэх боломжтой гэж Олон улсын валютын сангийн судалгаанд дурдсан байна.Тиймээс бизнес эрхлэх тэгш боломжийг эмэгтэйчүүдэд бүрдүүлэх, санхүүгийн эх үүсвэрээс тэгш хүртэх нөхцөлийг бий болгох, инновац, цахим шилжилт, ногоон эдийн засгийн хөгжилд эмэгтэйчүүдийн манлайлал, оролцоог дэмжих бодит алхмуудыг улс орнууд цаг алдалгүй хийх зайлшгүй шаардлагатай байна.Монгол Улс 2025 онд “Жендер бонд”-ыг гаргаж, санхүүгийн зах зээлд жендерийн мэдрэмжтэй шинэ хандлагыг амжилттай эхлүүллээ.Энэхүү бонд нь эмэгтэй жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд зориулагдсан бөгөөд Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудтай уялдсан, олон улсын үнэлгээтэй шинэ санаачилга юм.Энэ дашрамд хэлэхэд манай улсын бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн зээлийн эргэн төлөлтийн түвшин 95 гаруй хувьтай байгаа нь эмэгтэйчүүд асуудалд ямар хариуцлагатай, ажил хэрэгч ханддаг, санхүүгийн сахилга бат ямар өндөр байдгийн тод илэрхийлэл юм.Мөн уур амьсгалын өөрчлөлт нь дэлхийн хүн бүрд сөргөөр нөлөөлж байгаа хэдий ч нөлөөлөл нь нас, хүйс, үндэс угсаа, нийгэм, эдийн засгийн хүчин зүйлсээс шалтгаалан харилцан адилгүй байна.Ялангуяа, хөдөө аж ахуй, усны салбарт ажиллаж байгаа охид эмэгтэйчүүд уур амьсгалын өөрчлөлтийн сөрөг нөлөөлөлд илүү өртөж байна.Тиймээс монголчууд бид хөдөөгийн охид, эмэгтэйчүүдийн аж байдлыг сайжруулах тухай НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн тогтоолыг 1982 оноос хойш хоёр жил тутам санаачлан батлуулж ирлээ.Мөн хоршооллын үйл ажиллагааг дэмжин өнгөрсөн 30 гаруй жилд НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн тогтоолыг 2 жил тутам батлуулж, 2025 оныг Олон улсын хоршооллын жил болгон зарлуулсныг тэмдэглэн хэлэхийг хүсэж байна.Өнөөдөр дэлхий дахинд 3 сая гаруй хоршоолол үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд хоршоолол нь эмэгтэйчүүд, ялангуяа хөдөөгийн эмэгтэйчүүд, бүсгүйчүүдийг ажлын байраар хангах, тэгш байдал, чадавхыг сайжруулах чухал хэрэгсэл болдог юм.Тиймээс хоршооллыг дэмжих, эмэгтэйчүүдийн ажил эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, орлогыг баталгаажуулах, тэдний эдийн засаг, нийгмийн чадавхыг бэхжүүлэх үйлсэд хамтын хувь нэмрээ оруулахыг чуулга уулзалтын оролцогчид Та бүхэнд уриалж байна.Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө,Дэлхийн улс орнуудын бичил, жижиг дунд бизнес эрхлэгчдийн 34 орчим хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна.Харин Монгол Улсын хувьд энэ үзүүлэлт 71.3 хувь байдаг нь бүс нутгийн хэмжээнд өндөрт тооцогддог хэдий ч эмэгтэй бизнес эрхлэгчдэд олгосон санхүүжилтийн хэмжээ эрчүүдийнхээс 25 хувиар бага байна.Энэ зөрүүтэй байдлыг арилгах зорилгоор “Аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн эдийн засаг дахь оролцоог нэмэгдүүлэх тухай” хуулийн төслийг боловсруулан Улсын Их Хурлаар хэлэлцүүлэхээр бэлтгэж байна.НҮБ-ын судалгаагаар Монгол Улсад цахим худалдаа сүүлийн 5 жилийн дотор 5 дахин өсөж, нийт худалдааны 24 хувийг эзэлж байна.Манай улсын цахим худалдааны салбар дахь бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн оролцоо эрчимтэй нэмэгдэж, дижитал платформыг ашиглан шинэ зах зээлд нэвтэрч, цахим шилжилтэд зохих хувь нэмрээ оруулж байна.Мөн манай улс Олон улсын худалдааны төвтэй хамтран “Эмэгтэйчүүдийн худалдааг дэмжих төв”-ийг Улаанбаатар хотноо нээн ажиллуулж, эмэгтэй бизнес эрхлэгчдийн санхүүгийн код зэрэг олон улсын хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж байгаа нь эмэгтэйчүүдийн санхүүгийн боловсролыг дээшлүүлэх, экспортын чадавхыг сайжруулах, цахим худалдаанд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэхэд зохих хувь нэмэр оруулж байна.Түүнчлэн дэлхийн эдийн засгийн форумаас гаргадаг жендерийн ялгаатай байдлын үзүүлэлтээр Монгол Улс 2025 онд 148 улсаас 65-т эрэмбэлэгдэж нэг жилийн дотор 20 байраар урагшилсныг тэмдэглэн хэлэхэд таатай байна.Эрхэм хүндэт зочид төлөөлөгчид өө,Дэлхий даяар эмэгтэй бизнес эрхлэгчид томоохон сорилтуудыг давж, шинэ санал санаачилгыг гарган, эдийн засгийг хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулж байна.Эмэгтэйчүүдийн бизнесийг дэмжих санхүүгийн хүртээмж, мэдлэг, боловсрол, дижитал ур чадварыг хөгжүүлэх, хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэх нь тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг ханган хэрэгжүүлэхэд нэн чухал юм.Тус чуулга уулзалтын “Урам зориг өгөх, нөлөөлөл үзүүлэх, хөрөнгө оруулалт хийх” гэсэн уриа нь бидний хамтын зорилго, үүрэг, хариуцлагыг тод илэрхийлж байна.Энэхүү уриаг хэрэгжүүлэхэд дэлхийн өнцөг булан бүрээс хүрэлцэн ирсэн бизнес эрхлэгч, манлайлагч эмэгтэйчүүд Та бүхний мэдлэг, туршлага, санал санаачилга, хамтын ажиллагаа онцгой чухал үүрэгтэй гэдгийг тэмдэглэн хэлэхийг хүсэж байна.Өнөөдрийн чуулга уулзалт нь бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн түншлэл, нөхөрлөл, ажил хэргийн холбоог улам бэхжүүлж, илүү тэгш, илүү хүртээмжтэй, илүү энэрэнгүй ирээдүйг цогцлооход зохих хувь нэмрээ оруулна гэдэгт итгэлтэй байна.Монгол Улс ямагт түншлэл, хамтын ажиллагаа, эв нэгдлийн бат бөх гүүр байх болно.Ирээдүй хойч үеийн бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийг бэлтгэж, тэдэнд хөгжин дэвших тэгш боломжийг бий болгохын төлөө дэлхий нийтээрээ хамтдаа хүчин зүтгэцгээе.Дэлхийн бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн чуулга уулзалт ийнхүү албан ёсоор нээснийг мэдэгдэж, чуулга уулзалтад өндөр амжилт хүсье.Нарт ертөнцөд аз жаргалыг түгээж, орчлонгийн амар амгаланг бий болгодог эрхэм хүндэт бүсгүйчүүд Та бүхэндээ энэ хорвоогийн хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөж, аз жаргал, инээд баяслаар бялхаж явахын өлзийтэй сайхан ерөөлийг өргөн дэвшүүлье.Өнө эртний түүхт, эртний нүүдэлчдийн төрт ёсны гал голомт, мөнх хөх тэнгэрийн орон манай сайхан улсад тавтай морилохыг хүсье.Анхаарал хандуулсанд баярлалаа.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар манай улсад айлчилж буй БНСУ-ын Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага (КОЙКА)-ын Ерөнхийлөгч Чан Вон Самтай уулзаж, хоёр талын хамтын ажиллагааны талаар санал солилцов.Уулзалтын эхэнд Ерөнхий сайд Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 35 жилийн ой, Монгол Улсад Солонгосын Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллагын Монгол дахь Суурин төлөөлөгчийн газар байгуулагдсаны 30 жилийн ойн мэнд хүргээд, хамтын ажиллагаанд талархал илэрхийллээ.КОЙКА бол Монгол Улсын нийгэм, эдийн засаг, дэд бүтцийн хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсаар ирсэн хөгжлийн түнш байгууллага гэдгийг Ерөнхий сайд онцоллоо. Тус байгууллагын Монгол Улсад хэрэгжүүлж буй төсөл, хөтөлбөрүүдийг Засгийн газар бүх талаар дэмжиж ажиллана гэлээ.БНСУ-ын Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллагын Ерөнхийлөгч Чан Вон Сам цаашид хоёр талын хамтын ажиллагааны цар хүрээг өргөжүүлж, ирээдүйд чиглэсэн шинэ санаачилгуудыг хэрэгжүүлэхийн төлөө Монгол Улсын Засгийн газартай хамтран ажиллахаа илэрхийллээ.